lonum turbam conjectam armatis circumdedit: & pro natura loci caftra communivit. tabernacula ftatuere in afpretis & inæquabili folo difficile erat. Hoftes quingentos paffus aberant. ex eodem rivo utrimque cum præfidio levis armaturæ aquati funt: & priufquam (qualia in propinquis caftris folent) contraheretur certamen, nox intervenit. Poftero die apparebat pugnandum pro aquatoribus circa rivum effe. nocte in valle à confpectu hoftium averfa, quantam multitudinem locus occulere poterat, condidit cetratorum. XXIX. Luce orta Cretenfium levis armatura & Tarentini equites fuper torrentem prælium commiferunt. Latemnaftus Cretenfis popularibus fuis, equitibus Lycortas Megalopolitanus præerat. Cretenfes, & hoftium auxiliares, equitumque idem genus Tarentini præfidio aquatoribus erant. Aliquamdiu dubium proelium fuit; ut eodem ex parte utraque hominum genere, & armis paribus. Procedente certamine, & numero vicere tyranni auxiliares: & quia ita præceptum à Philopomene præfectis erat, ut modico edito proelio in fugam inclinarent, hoftemque ad infidiarum locum pertraherent; effusè fecuti fugientes per convallem plerique & vulnerati & interfecti funt, priufquam occultum hoftem viderent. Cetrati ita, quantum latitudo vallis patiebatur, inftructi federant, ut facilè per intervalla ordinum fugientes fuos acciperent. Confurgunt deinde ipfi integri, recentes, inftructi: & in hoftes inordinatos, effufos, labore étiam & vulneribus feffos, impetum faciunt: Nec dubia victoria fuit. extemplo terga dedit tyranni miles: &, haud paullo concitatiore curfu, quàm fecu fecutus erat, fugiens, ad caftra eft compulfus, multi cæfi captique in ea fuga funt: & in caftris quoque foret trepidatum, ni Philopomen receptui cani juffiffet; loca magis confragofa, &, quacumque temere proceffiffet, iniqua, quàm hoftem metuens. inde & ex fortuna pugnæ & ex ingenio ducis conjectans, in quo tum is pavore effet, unum de auxiliaribus fpecie transfugæ mittit ad eum, qui pro comperto afferret, Achæos ftatuiffe poftero die ad Eurotam amnem, qui prope ipfis affluit moenibus, procedere, ut intercluderent iter; ne aut tyrannus, quum vellet, receptum ad urbem haberet; aut commeatus ab urbe in caftra portarentur: fimul etiam tentaturus, fi quorum animi follicitari ad defectionem à tyranno poffent. Non tam fidem dictis perfuga fecit, quàm perculfo metu relinquendi caftra cauffam probabilem præbuit. Poftero die Pythagoram cum auxiliaribus & equitatu ftationem agere pro vallo juffit. ipfe, tanquam in aciem cum robore exercitus egreffus, figna ocius ferri ad urbem juffit. XXX. Philopomen, pofteaquam citatum agmen per anguftam & proclivem viam duci raptim vidit, equitatum omnem & Cretenfium auxiliares in stationem hoftium, quæ pro caftris erat, emittit. Illi, ubi hoftes adeffe & à fuis fe defertos viderunt, primò in caftra recipere fe conati funt; deinde, pofteaquam instructa açies tota Achæorum admovebatur, metu ne cum ipfis caftris caperen-` tur, fequi fuorum agmen aliquantum prægreffum infiftunt. Extemplo. cetrati Achæorum in caftra impetum faciunt, & diripiunt: ceteri ad perfe quendos hoftes ire pergunt. Erat iter tale, per quod quod vix tranquillum ab hoftili metu agmen expediri poffet. Ut verò ad poftremos prælium ortum eft, clamorque terribilis à tergo paventium ad prima figna eft perlatus; pro fe quifque armis abjectis in circumjectas itineri filvas diffugiunt, momentoque temporis ftrage armorum fepta via eft, maximè haftis; quæ pleræque adverfæ cadentes velut vallo objecto iter impediebant. Philopoemen, utcumque poffent, inftare & perfequi auxiliaribus juffis, (utique enim equitibus haud facilem futu ram fugam) ipfe gravius agmen via patentiore ad Eurotam amnem deduxit. ibi caftris fub occafum folis pofitis, levem armaturam, quam ad perfequendum reliquerat hostem, opperiebatur. qui ubi prima vigilia venerunt, nunciantes, tyrannum cum paucis ad urbem penetrâffe, ceteram multitudinem inermem toto fparfam vagari faltu, corpora curare eos jubet. ipfe ex cetera copia militum (qui, quia priores in caftra venerant, refecti & cibo fumpto & modica quiete erant) delectos, nihil præter gladios fecum ferentes, extemplo educit, & duarum portarum itineribus, quæ Pheras, quæque Barbothenem ferunt, eos inftruxit; qua ex fuga recepturos fefe hoftes credebat. Nec eum opinio fefellit. nam Lacedæmonii, quoad lucis fuperfuit quicquam, deviis callibus medio faltu fe recipiebant. Primo vefpere ut lumina in caftris hoftium confpexere, è regione eorum occultis femitis fe tenuerunt: ubi prætergreffe ea funt, jam tutum rati, in patentes vias descenderunt. ibi excepti ab infidente hofte paffim ita multi cæfi captique funt, ut vix quarta pars de toto exercitu evaferit. Philopoemen, inclufo tyranno in urbem, infequentes di es es prope triginta vaftandis agris: Laconum abfum pfit: debilitatifque ac proper fractis tyranni viribus, domum rediit, æquantibus eum gloria rerum Achæis imperatori Romano; 8, quod ad: Laconis cum bellum attineret, præferentibus etiam. XXXI. Dam inter Achaos & tyrannum bellum crat, legati Romanorum circumire fociorum urbes; folliciti, ne Ætoli partis alicujus animos ad Antio chum avertiffent: minimum opera in Acheis ade undis confumpferunt; quos, quia Nabidi infesti erant, ad cetera quoque fatis fidos cenfebant effe. Athenas primum, inde Chalcidem, inde in Theffaliam iere: allocutique coneilio frequenti Theffalbs, Demetriadem iter flexere. eo Magnetum concilium indictum eft. Accuratior ibi habenda oratio fuit: quòd pars principum alienati à Romanis, Botique Antiochi & Ætolorum erant: quia, quum reddi filium obfidem Philippo allatum effet, ftipen diumque impofitum remitti; inter cetera vana al latum erat, Demetriadem quoque ei reddituros Romanos effe. Id ne fieret, Eurylochus princeps Magnetum, factionifque ejus quidam omnia novari Ætolorum Antiochique adventu malebant. Adverfus eos ita differendum erat, ne, timorem vanum iis demendo, fpes incifa Philippum abalienaret; in quo plus ad omnia momenti, quàm in Magnetibus effet. Illa tantùm commemorata,` cum totam Graciam beneficio libertatis obnoxiam Romanis effe, tum eam civitatem pracipuè. Ibi enim non prafidium modò Macedonum fuiffe, fed regiam exadificatam: ut prafens femper in oculis habendus effet dominus. Ceterùm nequicquam ea facta, fi Atoli Antiochum in Philippi regiam adducerent, & novus & incognitus pro vetere & experto habendus rex effet. Magnetarchen fummum magiftratum vocant. is tum Eurylochus erat. ac poteftate ea fretus negavit diffimulandum fibi & Magnetibus effe, quæ fama vulgata de reddenda Demetriade Philippo foret. id ne fieret, omnia & conanda & audenda Magnetibus effe. Et inter dicendi conten tionem inconfultiùs evectus projecit, Tum quoque fpecie liberam Demetriadem effe: re vera omnia ad nutum Romanorum fieri. Sub hanc vocem fremitus variantis multitudinis fuit, partim affenfum, partim indignationem, dicere id aufum eum. Quintius quidem adeò exarfit ira, ut, manus ad cœlum tendens, Deos teftes ingrati ac perfidi animi Magnetum invocaret. Hac voce perterritis omnibus, Zeno ex principibus unus, magnæ tum ob eleganter actam vitam auctoritatis, tum quod femper Romanorum haud dubiè partis fuerat, ab Quintio legatifque aliis flens petiit, ne unius amentiam croi tati affignarent. Suo quemque periculo farere. Ma gnetas non libertatem modò, fed omnia, quæ hominibus fancta caraque fint, T. Quintio & populo Ro mano debere. Nihil quemquam ab Diis immortali bus precari poffe, quod non Magnetes ab illis haberent; in corpora fua citiùs per furorem fævitu ros, quàm ut Romanam amicitiam violarent. nis XXXII. Hujus orationem fubfecuta multitudipreces funt. Eurylochus ex concilio itineribus occultis ad portam, atque inde protinus in Ætoliam profugit. Jam enim, & id magis indies, Ætoli defectionem nudabant: eoque ipfo forte tempore Thoas princeps gentis, quem miferant ad Antiochum, redierat: indeque Menippum fecum ad |