eodem comite Dida: Perfeum Amphipolin, ad obfides Thracum accipiendos. digredienti ab fe Dida mandata dediffe dicitur de filio occidendo. Sacrificium ab Dida feu inftitutum, feu fitnulatum eft: ad quod celebrandum invitatus Demetrius ab Afterio Heracleam venit. in ea coena dicitur venenum datum. Poculo epoto, extemplo fenfit. & mox coortis doloribus, relicto convivio, quum in cubiculum recepiffet fefe, crudelitatem patris conquerens, parricidium fratris ac Didæ fcelus incufans,, torquebatur. intromiffi deinde Thyrfis quidam Stuberæus & Berceaus Alexander, injectis tapetibus in caput faucefque, fpiritum intercluferunt. Ita innoxius adolefcens, quum in eo ne fimplici quidem genere mortis contenti inimici fuiffent, interficitur. XXV. Dum hæc in Macedonia geruntur, L. Emilius Paullus, prorogato ex consulatu imperio, principio veris in Ligures Ingaunos exercitum introduxit. Ubi primùm in hoftium finibus caftra pofuit, legati ad eum, per fpeciem pacis petendæ, fpeculatum venerunt. negante Paullo, nifi cum deditis pacifci fe pacem, non tam id recufabant, quàm tempore opus effe ajebant, ut generi agrefti hominum perfuaderetur. ad hoc decem dierum induciæ quum darentur, petierunt deinde, ne trans montes proximos caftris pabulatum lignatumque milites irent. culta ea loca fuorum finium effe. Id ubi impetravere, poft eos ipfos montes, unde averterant hoftem, exercitu omni coacto, repente multitudine ingenti caftra Romanorum oppugnare fimul omnibus portis aggreffi funt. Summa vi totum unum diem oppugnârunt: ita ut ne effe Q 4 rendi rendi quidem figna Romanis fpatium, nec ad explicandam aciem locus effet. Conferti in portis, obftando magis, quàm pugnando, caftra tutabantur. Sub occafum folis quum receffiffent hoftes, duos equites ad Cn. Babium proconfulem cum literis Pifas mittit, ut obfeffo fibi per inducias quamprimum fubfidio veniret. Babius exercitum M. Pinario prætori, eunti in Sardiniam, tradiderat. ceterùm & fenatum literis certiorem fecit, obfideri à Liguribus L. Æmilium; & Marco Claudio Marcello, cujus proxima inde provincia erat, fcripfit, ut, fi videretur ei, exercitum ex Gallia traduceret in Ligures, & L. Æmilium liberaret obfidione. Hæc fera futura auxilia erant. Ligures poftero die ad caftra redeunt. Æmilius, quum & ventu ros fciffet, & educere in aciem potuiffet, intra vallum fuos tenuit, ut extraheret rem in id tempus, quo Babius cum exercitu venire à Pifis poffit. XXVI. Romæ magnam trepidationem literæ Bxbii fecerunt. co majorem, quòd paucos poft dies Marcellus, tradito exercitu Fabio, Romam quum veniffet, fpem ademit, eum, qui in Gallia effet, exercitum in Ligures traduci poffe, quia bellum cum Iris effet, prohibentibus coloniam Aquilejam deduci eò profectum Fabium, neque inde regredi bello inchoato poffe. Una, & ea ipfa tardior quàm tempus poftulabat, fubfidii fpes erat, fi confules maturâffent in provinciam ire. id ut facerent, pro fe quifque Patrum vociferari. Confules, nifi confecto delectu, negare fe ituros; nec fuam fegnitiem, fed vim morbi in cauffa effe, quo feriùs proficifcerentur. non tamen potuerunt fuftinere confen confenfum fenatus, quin paludati exirent ; & militibus, quos confcriptos haberent, diem edicerent, quo Pifas convenirent. permiffum, ut quà irent, protinus fubitarios milites fcriberent, ducerentque fecum. Et prætoribus Q. Petillio & Q. Fabio imperatum eft, ut Petillius duas legiones civium Romanorum tumultuarias fcriberet, & omnes minores quinquaginta annis facramento rogaret : Fabio, ut fociis Latini nominis quindecim millia peditum, octingentos equites imperaret. Duumviri navales creati, C. Matienus & C. Lucretius : navefque iis ornatæ funt. Matienoque, cujus ad Gallicum finum provincia erat, imperatum, ut claffem primo quoque tempore duceret in Ligurum oram, fi ufui effe L. Emilio atque ejus exercitui poffet. quo XXVII. Æmilius, pofteaquam nihil ufquam auxilii oftendebatur, interceptos credens equites, non ultra differendum ratus, quin per fe fortunam tentaret, priufquam hoftes venirent, qui jam fegniùs focordiùfque oppugnabant, ad quatuor, portas exercitum inftruxit, ut figno dato fimul ex omnibus partibus eruptionem facerent. Quatuor extraordinariis cohortibus duas adjunxit, præpofito M. Valerio legato: erumpere extraordinaria porta juffit. ad dexteram principalem haftatos legionis primæ inftruxit: principes ex eadem legione in fubfidiis pofuit. M. Servilius & L. Sulpicius tribuni militum his præpofiti. tertia legio adverfus principalem finiftram portam inftructa eft. id tantùm mutatum: principes primi & hastati in subfidiis locati: Sex. Julius Cæfar & L. Aurelius Cotta, tribuni militum, huic legioni præpofiti funt. 25 Q. Ful Q. Fulvius Flaccus legatus cum dextra ala ad quxftoriam portam pofitus: due cohortes & triarii duarum legionum in præfidio caftrorum manere juffi. Omnes portas concionabundus ipfe imperator circumiit; &, quibufcumque irritamentis poterat, iras militum acuebat: nunc fraudem hoftium incufans, qui, pace petita, induciis datis, per ipfum induciarum tempus contra jus gentium ad caftra oppugnanda veniffent; nunc quantus pudor effet edocens, ab Liguribus, latronibus veriùs quàm hoftibus juftis, Romanum exercitum obfideri. Quo ore quifquam veftrum, fi hinc alieno prafidio, non veftra virtute, evaferitis, occurret, non dico eis militibus, qui Annibalem, qui Philippum, qui Antiochum, maximos noftra atatis reges ducefque, vicerunt, fed iis, qui hos ipfos Ligures, aliquoties pecorum modo fugientes, per faltus invios confeEtati ceciderunt? Quod Hifpani, quod Galli, quod Macedones Pœnive non audeant, Liguftinus hoftis vallum Romanum fubit, obfidet ultro & oppugnat; quem, fcrutantes antea devios faltus, abditum & latentem vix inveniebamus? Ad hæc confentiens reddebatur clamor, nullam militum culpam effe, quibus nemo ad erumpendum fignum dediffet. : DA ret fignum intellecturum eofdem, qui antea fuerint, & Romanos & Ligures effe. XXVIII. Bina cis montes caftra Ligurum erant. ex iis, primis diebus fole orto, pariter omnes compofiti & inftructi procedebant: tum nifi exfatiati cibo vinoque arma non capiebant. dispersi, inordinati exibant: ut quibus pro fpe certum effet, hoftes extra vallum figna non elaturos. Adverfus ita incompofitos eos venientes, clamore pa riter riter omnium, qui in caftris erant, calonum quoque & lixarum fublato, fimul omnibus portis Romani eruperunt. Liguribus adeo improvifa res fuit, ut perinde, ac fi infidiis circumventi forent, trepidarent. Exiguum temporis aliqua forma pugnæ fuit. fuga deinde effufa, & fugientium paffim cædes erat. Equitibus dato figno, ut confcenderent equos, nec effugere quemquam finerent; in caftra omnes trepida fuga compulfi funt deinde ipfis exuti caftris. Supra quindecim millia Ligurum co die occifa, capta duo millia & quingenti. Triduo poft Ligurum Ingaunorum omne nomen obfidibus datis in deditionem venit. gubernatores nautæque conquifiti, qui prædatores fuiffent navibus, atque omnes in cuftodiam conjecti. Et à C. Matieno duumviro naves ejus generis in Ligu ftina ora duæ ac triginta captæ funt. Hæc qui nunciarent, literafque ad fenatum ferrent, L. Aurelius Cotta, C. Sulpicius Gallus, Romam missi: fimulque peterent, ut L. Æmilio confecta provin cia decedere & deducere fecum milites liceret atque dimittere. Utrumque permissum ab fenatu, & fupplicatio ad omnia pulvinaria per triduum decreta: juffique prætores, Petillius urbanas dimittere legiones, Fabius fociis atque nomini Latino remittere delectum. & uti prætor urbanus confulibus fcriberet, fenatum æquum cenfere, fubitarios milites, tumultus cauffa confcriptos, primo quoque tempore dimitti. XXIX. Colonia Gravifcæ eo anno deducta eft in agrum Etrufcum, de Tarquinienfibus quondam captum. Quina jugera agri data. tresviri deduxerunt, C. Calpurnius Pifo, P, Claudius Pulcher, C. Terentius |