INDEX LACVNARVM POTIORVM. Desunt in a I 17, 4 inflexis crebrisque || 43, 22 deinde || IIII 23, 18 aperto || 25, 2 erat V 7, 7 locis || 17, 5 partibus || VII 8, 3 mons || 12, 3 Biturigum Nouiodunum 15, 5 quod se prope || 35, 15 tra- ductis 36, 4 desperauit, de obsessione || 45, 4 mulorumque stramenta 50, 1 pugnaretur || 80, 14 poterat || VIII 11, 4-12, 6 nisi Desunt in A' III 4, 4 nostri || V 15, 10-11 neque consistendi - - desiliendi || III 8, 18 recipere || IIII 28, 3 Desunt in BI 7, 9-20, 12 locum C. IVLI CAESARIS BELLI GALLICI LIBER PRIMVS. I. Gallia est omnis diuisa in partes tres, quarum unam 1 incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam, qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi omnes lingua, institutis, 2 legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, 5 a Belgis Matrona et Sequana diuidit. Horum omnium fortissimi 3 sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate prouinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea, quae ad effeminandos animos pertinent, inportant, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibus10 cum continenter bellum gerunt. Qua de causa Heluetii quoque 4 reliquos Gallos uirtute praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum Germanis contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt. Eorum una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano; 15 continetur Garumna flumine, Oceano, finibus Belgarum; attingit etiam ab Sequanis et Heluetiis flumen Rhenum; uergit ad septentriones. Belgae ab extremis Galliae finibus oriuntur, per- 6 tinent ad inferiorem partem fluminis Rheni, spectant in septentrionem et orientem solem. Aquitania a Garumna flumine ad 7 20 Pyrenaeos montes et eam partem Oceani, quae est ad Hispaniam, pertinet; spectat inter occasum solis et septentriones. INCIPIT LIBER GAII CESARIS BELLI GALLICI IVLIANI DE NARRATIONE TEMPORVM." INCIPIT LIBER SVETONII. A INCIPIVNT (INCIPINT B) LIBRI GAII (GAII IVLII ) CAESARIS (CESARIS R) BELLI GALLICI IVLIANI (IVLIANI om. B) DE NARRATIONE TEMPORVM B'ß. I. 4. garumna A' garunna B'ß 9. renum B' 10. heluitii AB1 heluicii M 11. precedunt A'B praeliis B 15. garunna X oceano Aldus oceanum X 16. heluitiis ABpr. heluiciis M renum B 18. reni B 19. a] om. Bpr. garumna T garunna a U 20. pireneos A' quae] qua B' est] om. p. Caesaris bellum Gallicum. 1 5 1 II. Apud Heluetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Is M. Messala et M. Pupio Pisone consulibus regni cupiditate inductus coniurationem nobilitatis fecit et ciuitati 2 persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent: perfacile esse, cum uirtute omnibus praestarent, totius Galliae im- 5 3 perio potiri. Id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Heluetii continentur: una ex parte flumine Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum Heluetium a Germanis diuidit; altera ex parte monte Iura altissimo, qui est inter Sequanos et Heluetios; tertia lacu Lemanno et flumine Rhodano, qui prouinciam nostram 10 4 ab Heluetiis diuidit. His rebus fiebat, ut et minus late uagarentur et minus facile finitimis bellum inferre possent; qua ex 5 parte homines bellandi cupidi magno dolore adficiebantur. Pro multitudine autem hominum et pro gloria belli atque fortitudinis angustos se finis habere arbitrabantur, qui in longitudinem 15 milia passuum CCXL, in latitudinem CLXXX, patebant. 1 III. His rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti constituerunt ea, quae ad proficiscendum pertinerent, comparare, iumentorum et carrorum quam maximum numerum coemere, sementes quam maximas facere, ut in itinere copia frumenti suppeteret, cum proximis ciuitatibus pacem et amicitiam con- 5 2 firmare. Ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse duxe3 runt: in tertium annum profectionem lege confirmant. Ad eas res conficiendas Orgetorix deligitur. Is sibi legationem ad 4 ciuitates suscepit. In eo itinere persuadet Castico Catamantaloedis filio Sequano, cuius pater regnum in Sequanis multos annos 10 optinuerat et à senatu populi Romani amicus appellatus erat, ut regnum in ciuitate sua occuparet, quod pater ante habuerat; 5 itemque Dumnorigi Aeduo, fratri Diuiciaci, qui eo tempore principatum in ciuitate optinebat ac maxime plebi acceptus erat, ut idem conaretur, persuadet eique filiam suam in matrimo- 15 V II. 1. heluitios AB pr. heluicios M Nobilissimos B 2. Pupio Marco Oudendorp, cf. fast. cons. a. 693 p. ř. (p. m. M) A' ñ. m̃. B'ß publio marco B'corr. .tuti 5. es(t) A galiae A imperiu(m) B 6. faciliu(m) B 7. Natura. B heluitii AB pr. heluicii M reno B 8. heluitium AB pr. heluiciū M 9. iûra B heluitios A heluicios M h 8 ut 10. rodano B' prouintiam B 11. eluitiis A heluiciis M 12. finitimi(t) B 15. finis A1 fines cett. u III. 1. actoritate B orgetórigi B 2. que A 3. ma(r)ximum A 5. ami titiam B 7. profectioně(s) B 8. re. A (si)bi le(ge)gationem B 9. cástico B catamantalohedis A' 12. in ciuitate] om. B 13. dumnori B' di с bat uiciaci A′ diuitiati B 14. optinebat M optine(r&) A obtinebat B. nium dat. Perfacile factu esse illis probat conata perficere, 6 propterea quod ipse suae ciuitatis imperium optenturus esset: non esse dubium, quin totius Galliae plurimum Heluetii possent; se suis copiis suoque exercitu illis regna conciliaturum confir-7 20 mat. Hac oratione adducti inter se fidem et ius iurandum dant 8 et regno occupato per tres potentissimos ac firmissimos populos totius Galliae sese potiri posse sperant. IIII. Ea res est Heluetiis per indicium enuntiata. Moribus 1 suis Orgetorigem ex uinclis causam dicere coegerunt; damnatum poenam sequi oportebat, ut igni cremaretur. Die constituta 2 causae dictionis Orgetorix ad iudicium omnem suam familiam, 5 ad hominum milia decem, undique coegit et omnes clientes obaeratosque suos, quorum magnum numerum habebat, eodem conduxit; per eos, ne causam diceret, se eripuit. Cum ciuitas ob 3 eam rem incitata armis ius suum exsequi conaretur, multitudinemque hominum ex agris magistratus cogerent, Orgetorix 10 mortuus est; neque abest suspicio, ut Heluetii arbitrantur, quin 4 ipse sibi mortem consciuerit. V. Post eius mortem nihilo minus Heluetii id, quod consti- 1 tuerant, facere conantur, ut e finibus suis exeant. Vbi iam se 2 ad eam rem paratos esse arbitrati sunt, oppida sua omnia, numero ad duodecim, uicos ad quadringentos, reliqua priuata 5 aedificia incendunt, frumentum omne, praeterquam quod secum 3 portaturi erant, comburunt, ut domum reditionis spe sublata paratiores ad omnia pericula subeunda essent, trium mensum molita cibaria sibi quemque domo efferre iubent. Persuadent 4 Rauricis et Tulingis et Latouicis finitimis suis, uti eodem usi 10 consilio oppidis suis uicisque exustis una cum his profisciscantur, Boiosque, qui trans Rhenum incoluerant et in agrum Nori su i :h m 16. fatu A 17. ipse suae] ipse | B optenturus A' obtenturus B 18. qui(m) totis A__plurimũ(l) B heluitii A heluici(u) M 20. hac ac B ius iurandum' (dum) B. IIII. 1. heluitiis A heluiciis M indi(t)ium B 4. iucium A iudi(t)ium B suam familiam] familia(m) suam A 5. oberatosq. A 6. magnum] mag m.. h A 8. ius] suis A1 10. heluitii A eluicii M. V. 1. heluitii A heluicii M 2. .e. A e(x) M & B a. ras. 5. pterquam (2) A' pr& quam B praeter B 6. reditionis(p). spe A 7. mensum a mensium B 8. effe.rre A 9. rauracis A' raurácis B tulingis AB'M corr. tulingui Mpr. BB2 ato uicis A lotouicis M lato cucis ẞ B2 uar. latobicis B latocibis R |