Immagini della pagina
PDF
ePub

νοι τὴν ἀτοπίαν ἐπονομάζουσιν, id ita intelligendum est, ut recordemur Plutarchum in libris omnibus, quos contra Stoicos conscripsit, animo paullo iniquiore ad scribendum accessisse, indeque multa iis obtrusisse, quorum contrarium statuebant. Mr.

Ad M. Brutum],,M. Iunius Brutus ex nobilissima familia Iunia Bruta oriundus, e qua exstiterat antiquus ille L. Iunius Brutus, qui Tarquinium Superbum regem expulerat. Hic autem, ad quem Cicero haec Paradoxa scripsit, idem est, qui postea cum Cassio aliisque adversus Caesarem coniuravit, eumque in curia interfecit. Tunc recens Galliae Cisalpinae a Caesare praefectus erat. Ad hunc Brutum Cicero complures scripsit libros, de philosophia quidem hos: de Natura Deorum, de Finibus Bonorum et Malorum, Disputationes Tusculanas; rhetoricos autem Brutum, Oratorem et haec Paradoxa. Vita eius exstat conscripta a Plutarcho inter Vitas Parallelas.“ Wytt. Cicero de Bruto quid senserit, significavit etiam in Epistola ad M. Coelium, Aedilem curulem (ad Famm. II. 13.): Brutum a me amari intelligis. Quid est causae, cur mihi non in optatis sit complecti hominem florentem aetate, opibus, honoribus, ingenio, liberis, propinquis, affinibus, amicis: collegam meum praesertim, et in ipsa collegii laude et scientia studiosum mei? Et in Epistola ad Dolabellam (Famm. IX, 14.): Semper amavi, ut scis, M. Brutum, propter eius summum ingenium, suavissimos mores, singularem probitatem atque constantiam. Ceterum Brutus vicissim ad Ciceronem scripsit librum de Virtute, cuius nonnulla excerpsit Seneca Consol. ad Helviam, 9. Conf. Cic. Acadd. I, 3. Quod autem Wyttenbachius supra libellum nostrum in rhetoricis posuit, minus accurate dixit. Concedamus ei, non ad philosopham rationem compositum esse hunc Paradoxorum libellum, sed formam et consilium oratoriam potius artem prae se ferre, singulaque Paradoxa singulas esse declamationes orationesque eum in finem compositas, ut quasi oratorio quodam artificio, ut in rhetorum scholis fiebat, philosophiae decreta per eloquentiam ad communem captum accommodatae videantur, quo ad popularem sensum fidemque commendarentur. Quodsi igitur rhetoricum librum eum dixeris, in quo artis praecepta traduntur, rhetoricus non est: sed si eum quoque librum rhetoricum dicere libet, qui exemplum artis rhetoricae ad locos aliquot ex philosophia depromptos accommodatae exhibet, quo minus rhetoricus dicatur Paradoxorum libellus, nihil impedio. Mr.

Animadverti, Brute,],,Quatuor libri Aldi Manutii Nepotis, qui octodecim Codices contulit, animadvorti." Gernh. Legitur o Brute in Cod. Guelph. (Gud. 150.). Abest saepe ab Ox. 0. Scribitur sepe in Cr. 1., in eodem et Cr. 2. Cathonem. Monet Wytt.

[ocr errors]

saepe iungendum esse cum antecedente animadverti, non cum sequentibus Catonem tractare. Idem pergit in scholis: „,M. Porcius Cato fuit pronepos M. Porcii Catonis illius Censorii, cuius nomine Cicero librum de Senectute insignivit. Dicitur autem hic avunculus Bruti propterea, quia Catonis soror uterina ex eadem matre, sed alio patre, nata erat Servilia, cuius frater, Q. Servilius Caepio, Brutum postea adoptavit. Hanc autem affinitatem docte explicuit Paulus Manutius ad Cic. de Finn. III. 1." [Fecit idem, addita tabula genealogica maiore, Xystus Betuleius in Commentario ad h. 1. p. 8. Add. Io. Glandorpii Onomasticon Historiae Romanae. Frcof. Wechel. 1599. f. m. de familia Iunia p. 495-510. et de familia Porcia p. 714-718. et in primis Orellii Onomastic. Tull. P. II, p. 485–493, de gente Porcia, idemque de gente lunia p. 315-324.] Vox saepe inverso ordine posita est ab Auct. ad Her. IV, 24: Saepe, iudices, animadverti. Mr.

Avunculum tuum],,Fuit non avunculus modo, sed etiam socer. Nam quemadmodum Serviliam, Catonis Uticensis sororem, matrem habuit, sic Porciam, eiusdem Catonis filiam, habuit coniugem." Xyst. Betul. [Vid. Plutarch. in Bruto, 2, et in Caesare, c. 62.] Idem ad seqq.:,,Cuius sententiam dicendi moris a Catone usurpati praeclarum exstat exemplum apud Sallustium, Oratio contra Catilinarios adversus Caesaris sententiam habita: [cap. 52: quae oratio, quamquam a Sallustio composita, Catonis tamen mentem et loquendi morem videtur referre]. Neque in senatu modo, sed etiam in militaribus orationibus, in locos philosophicos excursiones facere solitus fuit. Cuius rei clarissimum argumentum est, quod apud Dyrrhachium orationem ad milites habuit de libertate, de virtute, de gloria, de contemnenda morte, quae in philosophia didicerat, pro temporis commoditate disseruit, et oratione ad deos conversa militum, qui pro patria tum pugnaturi erant, animos ita accendit, ut iam summo decernendi desiderio pugnam poscerent. Haec Plutarchus." Est locus in Cat. min. cap. 54. Laudat praeterea de Catone Gernhardus Cic. de Off. I, 31, 112. Sall. Cat. 54. Vellei Paterc. II. 35. et Cic. pro Mur. 29 sq. Pro senatu Ox. y. habet senatum; in Ox. o. sequitur sententias, quod item legitur in Gud. A. Ibid. vocibus locos graves superscripta est vox sententias. Mr.

-

Avunculum] M. Brutus ortus est ex Servilia, Catonis Uticensis sorore. Facc. Cic. Brut. c. 31, 119. Tuus autem avunculus (Cato), quemadmodum scis, habet a Stoicis id, quod ab illis petendum fuit; sed dicere didicit a dicendi magistris, eorumque more se exercuit. G.

Locos graves ex philosophia tractare],,Ita [locos] Romani ap

[ocr errors]

pellabant partes alicuius disciplinae, quos Graeci appellabant vórovS. Poterant etiam dici capita, decreta, placita, quaestiones." Wytt. Addendum his, locos, qui hic intelliguntur, esse eos, quos dicebant communes, distinguendi a locis argumentorum apud rhetores, de quibus scripsit Cicero librum, cuius inscriptio est Topica. Sed de utrisque commode egit I. C. Th. Ernesti in Lexico Technologiae Latinorum Rhetoricae p. 247-249. conf. ei. Lex. Technol. Graec. Rhet. p. 350. et de locis communibus p. 184. ib. Vocem graves omittit Cod. Drsd. 4; pro ex habent e Codd. Drsd. 5. et Ox. y. Pro tractare in Cod. Cr. 2. est tractaret; tum in Drsd. 5. abhorrendos. Pergit Drsd. 1. ab usu hoc for. Crz. 2. et Duisb. ab hoc forensi usu; vocem usu omittit Cod. Ox. Abhorrentes etc.] „Orat. III, 18, 65. Sed utrumque est in his (Stoicis), quod ab hoc, quem instruimus, oratore valde abhorreat: vel quod omnes, qui sapientes non sint, servos, latrones, hostes, insanos esse dicunt; neque tamen quemquam esse sapientem. Accedit, quod orationis etiam genus habent fortasse subtile, et certe acutum; sed, ut in oratore, exile, inusitatum, abhorrens ab auribus vulgi, obscurum, inane, ieiunum, ac totum eiusmodi, quo uti ad vulgus nullo modo possit."

o.

Mr.

Usu forensi et publico] Laudat Borg. Cic. de Or. I, 18: ne abstrahamur ab hac consuetudine dicendi populari et forensi; pro Arch. 2: uti genere dicendi hoc, quod non modo a consuetudine iudiciorum, verum etiam a forensi sermone abhorreat; de Inv. 1, 41: verum illa [philosophorum obscura argumentatio] abhorrere ab usu oratorio videtur. „Forensi et publico h. 1. ponuntur quasi synonyma, re vera differunt ut genus et species. Genus est publicus i. e. poplicus antique, quod ad populum pertinet. Iam vero eloquentia publica, i. e. civilis, tribus maxime in locis et conciliis versabatur: primum in curia, ubi senatus habebatur: deinde in foro apud praetorem, ubi iudicia habebantur, tertio in comitio, in campo Martio, ubi conciones ad totum populum habebantur. Sed adiectivum forensis paullatim universe usurpari coepit, ut non modo de eloquentia iudiciali, quae in foro et iudiciis versatur, sed etiam de omnibus tribus generibus diceretur et idem valeret, quod publicus." Wytt.

Sed dicendo consequi tamen,] Cod. Drsd. 4. sed in dicendo. Duisb. sed dic. tamen consequi. Verba explicat Frc. Sylv.: „vi tamen orationis et copia." Quod sequitur etiam populo idem intelligit:,,non solum senatui." Mr.

Ut illa] Notanda generis variatio per figuram, quae enallage dicitur. Facc.

Ut illa etiam populo probabilia] Cod. Ox. o. ut ea et. p. p. Suerin. ut illa populo probabilia etiam; Edd. Paris. s. a. et Asc. 1. probabilia populo. Quid h. 1. sit populus, docet Borg. ex or. pro Mur. 19: nam quid ego dicam populum ac vulgus imperitum ludis magnopere delectari? Ad generis variationem in v. illa cf. or. in Pis. 29: Est autem hic, de quo loquimur, non philosophia solum, sed etiam litteris, quod fere ceteros Epicureos negligere dicunt, perpolitus. Mr.

Maius] maioris operae. Facc.

Quod eo maius est illi,] Cod. Gud. A. omittit eo, Cr. 2. exbibet quod ideo; Cr. 1. et Ox. o. quod eo magis, idque probat Thom. Bentleius in emendationibus editioni librorum de Finn. et Paradox. (Cantabrig. 1718.) adiectis. Non placet. Satis tuentur lectionem maius loci ab aliis iam laudati: de Inv. 1, 44: difficilius et maius fuisse id iudicatum: ubi praemissum difficilius sententiam declarat; ad Famm. 14, 3: Eiicere nos magnum fuit, excludere facile est, de Or. I, 5: nisi rei quandam incredibilem magnitudinem et difficultatem. Orator. 1: Utrum difficilius aut maius esset negare tibi saepius idem roganti. Minus convenit locus de Finn. I, 20: quod quam magnum sit, quem laudavit Gernh. Mr. „Maius habet notionem ellipticam b. l., in qua cogitando plura subaudienda sunt, ut haec sit sententia: Hoc autem Catoni difficilius ideoque eo maiori laudi tribuendum est." Wytt. Post quam excidit aut in Drsd. 4. Mr.

Ea philosophia] Peripatetica et Academica. Facc.

Ea philosophia] Cic. Brut. 31: Peripateticorum et Academicorum consuetudo in ratione dicendi talis est, ut nec perficere oratorem possit ipsa per sese, nec sine ea orator esse perfectus: et paullo superius: Quodsi omnia a philosophis essent petenda, PeriQuo magis pateticorum institutis commodius fingeretur oratio. tuum, Brute, iudicium probo, qui eorum, id est ex vetere Academia philosophorum, sectam secutus es, quorum in doctrina atque praeceptis disserendi ratio coniungitur cum suavitate dicendi et copia. Quinctil. Inst. Or. XII, 2: Demosthenem constat, principem omnium Graeciae oratorum, dedisse operam Platoni: et M. Tullius non tantum se debere scholis rhetorum, quantum Academiae spatiis frequenter ipse testatus est. Add. Cic. Tuscc. II, 3, 9. ibiq. annot. nostr. p. 431. Acadd. IV, 38, 119: ubi Aristoteles aureum orationis flumen fundere dicitur. Quod Cic. h. 1. dicit utimur fere i. q. operam damus, sequimur, dixit item de Petit, Cons. 3. Q. Cicero: studia, quibus semper usus es, Cod. Duisb. habet ea phil, nos plus utimur. Mr.

Quae peperit dicendi copiam,] Cod. Gud. A. et Ed. Dauentr. 1500. peperit dicendo copiam. Ox. 6. copias. Quod h. 1. utitur μrragogizõs verbo peperit, similiter fecit de Or. I, 3, ubi philosophiam laudandarum artium omnium procreatricem quandam et quasi parentem dixit. Ad sententiam conf. Or. 3: fateor me oratorem, si modo sim, aut etiam quicunque sim, non ex rhetorum officinis, sed ex Academiae spatiis exstitisse. M. M. v. Baumhauer Diss. de Aristotelia vi in Ciceronis scriptis (Trai. ad Rh. 1841.) p. 105. et 99. coll. C. F. Hermanni Disp. de Interpretatione Timaei Platonici a Cic. relicta (Gotting. 1842.) p. 11. Sequitur in Cod. Crz. 2. et in qua dicuntur illa. Pro discrepant in duobus libris Manutii est discrepent, itemque in Edd. Vict. Rob. Steph. Camerar. Quod cave probes. Mr.

Discrepant ab opinione populari],,Peripatetici et Academici corporis et fortunae bona esse dicunt: negant Stoici quicquam esse bonum praeter virtutem. Vitia esse paria hi dicunt, illi negant: aliaque innumerabilia sunt, quibus non convenit inter Stoicos et Academicos et Peripateticos, in quibus hi dicunt ea, quae non multum discrepant ab opinione populari." Frc. Sylv. Cod. Gud. A. omittit ab, itemque Drsd. 3. In Cod. Ox. N. est vulgari pro populari; quod est glossatoris. Mr.

Cato autem, perfectus, mea sententia, Stoicus] Codd. Crz. 1. 2. Catho, et sic semper: quare talia non ultra monebimus. Posterior, mutato verborum ordine, mea sententia perfectus Stoycus. Pro mea habent in ea Codd. Crz. 1. Oxx. o. y. Gud. B. Duisb. Drsd. 3. In Drsd. 5 est: perfectus in eam sententiam Stoic am. Ad sententiam Xyst. Betuleius:,,Hoc latere neminem potest, qui Ciceronis de Finibus libros diligenter evolverit. Inducit enim se cum Catone de summo bono disputantem. Ibi ipse Academicas, ille Stoicas partes, pro virili uterque, tuetur." In Cod. Duisb. est et Stoicus. Mr.

Non sane probantur in vulgus] Quae sint haec, habes in Academ. 4. c. 44. Facc.

Quae non sane probantur in vulgus] „Non sane, quattuor; quattuor, non plane; decem, non recte." A. Manut. ,,Multi MSS. quae ne recte." Graev. Oxx. E. N. non plane, reliqui Oxx. et Suerin. non recte. Cod. Crz. 3. habet scribendi compendium, quod legere possis omnino pro non. Drsd. 1. 2. non plane, cum Gud. B., Drsd. 3. quae plane non sane, ubi vides operam dedisse correctorem, ut apte, scilicet, copularet lectionem pravam cum vera; Drsd. 4. 5. et Cod. Bas. non recte, quod habet item Crz. 1, sed supra lin. sane. „Imo, dicit Gronovius, (cum Grute

« IndietroContinua »