LIBRI I. LIVIANT. xxxix wbi addidit : fines imperii protulit: Oftiam condidit. 2 Regnavit annos triginta tres. Eo regnante Lucumo Demarati Corinthii filius à Tarquiniis, Etruriæ civitate, Romam venit, & in amicitiam Anci receptus, Tarquinii nomen ferre cœpit; & poft mortem Anci regnum excepit. Centum additis, Patrum numerum auxit: Latinos fubegit, Circum defignavit, ludos edidit : Sabinorum bello petitus, equitum centurias ampliavit. Tentandæ fcientiæ caufa Attii Navii auguris, confuluiffe fertur, an id, de quo cogitaret, effici poffet: quod quum ille fieri poffe refpondiffet, juffiffe eum novacula cotem præcidere,idque protinus ab Attio factum. Sabinos præterea acie vicit: urbem muro circumdedit, cloacas fecit. Occifus eft ab Anci filiis, quum regnasset annos triginta octo. Succeffit ei Ser. Tullius, natus ex captiva nobili Corniculana; cui puero adhuc in cunis pofito caput arfiffe traditum eft. Is Veientes atque Etrufcos pralio fudit. Cenfum primus omnium egit. Luftrum condidit, quo cenfa octoginta millia esse dicuntur. Claffes, centuriafque defcripfit. Pomarium protulit. Colles urbi, Quirinalem, Viminalem, Efquilinumque adjecit. Templum Diane cum Latinis in Aventino fecit. interfectus eft à 3 L. Tarquinio Prifci filio, confilio filiæ fuæ Tullia, 4 quum regnasset annos triginta quatuor. Poft hunc L. Tarquinius Superbus, neque Patrum, neque populi juffu regnum invafit: quo die fcelerata Tullia per patris jacentis corpus carpentum egit. Armatos circa fe ad cuftodiam corporis fui habuit. Turnum Herdonium fraude interemit. Bel

2 Regnavit annos triginta tres] Imo viginti quatuor, ex cap. 34. infrà.

3 L. Tarquinio Prifci fi lio] Vid. not. ad cap. 46.

hujus libri.

4 Quum regnaffet annos triginta quatuor] Lege quadraginta quatuor, quomodo habetur infrà, cap. 48.

xl

EPITOME LIBRI I.

Lum cum Volfcis geffit: & ex eorum præda templum Jovi in Capitolio fecit. Terminus & Juventas non addixere, quorum are moveri non potuerunt. Filii Sexti Tarquinii dolo, Gabios in poteftatem fuam redegit. Hujus filiis Delphos profectis, & confulentibus quis eorum regnaturus effet Rome dictum eft, eum regnaturum qui primùm matrem ofculatus effet. Quod refponfum quum ipfi aliter interpretarentur, Junius Brutus, qui cum iis profectus erat, prolapfum fe fimulavit, & terram ofculatus eft: idque factum ejus eventus rei comprobavit. Nam quum impotenter fe gerendo Tarquinius Superbus omnes in odium fui adduxiffet. ad ultimum, propter expugnatam nocturna vi à Sexto filio ejus Lucretia pudicitiam, quæ vocato patre ad fe Tricipitino, & viro Collatino, obteftata ne inulta mors ejus effet, cultro fe interemit, Bruti operâ maximè expulfus eft, quum regnaffet annos viginti quinque. Tunc confules primum creati funt, L. Junius Brutus, & L. Tarquinius Collatinus.

*

T. LIVII

T. LIVII PATAVINI

HISTORIARUM

AB URBE CONDITA

LIBER PRIMUS.

PREFATIO.

ACTURUSNE operæ pretium fim, fi à primordio urbis res populi Romani perfcripferim nec fatis fcio; nec, fi fciam, dicere ausim, Quippe qui quum veterem tum 2 vulgatam effe rem videam; dum novi femper fcriptores, aut in rebus certius aliquid aflaturos fe, aut fcribendi arte rudem vetuftatem

5

fuperaturos credunt. Utcunque erit, juvabit tamen rerum geftarum memoriæ principis terrarum populi, pro virili parte 3 & ipfum confuluiffe, &, fi in tanta fcriptorum turba mea fama in obfcuro fit, nobilitate ac magnitudine eorum, meo qui nomini officient, me confoler. 4 Res eft præterea & immenfi operis,ut quæ fupra feptingentefimum annum repetatur, & que ab exiguis profecta initiis, eò creverit, ut jam magnitudine laboret fuâ : & legentium plerifque, haud dubito, quin primæ origines, proximaque originibus, minus præbitura voluptatis fint, feftinantibus ad hæc nova, qui

6

3 Et ipfum Me quoque, ut tot alios. Pronomen me eleganter hic fupprimitur. Notum eft illud Virgilii Ille meas errare boves, ut cernis, & ipfum Ludere que vellem.

4 Res eft præterea 1 Res quam tractandam fufcipio, refpublica nempe Romana, cujus univerfam hiftoriam fcribendo complecti volo, eft argumentum quod excrefcere debeat in immen fum opus; ut quæ fupra feptingentefimum annum repetatur, eademque ab exiguis...

5 Et immenfi Connexa procul dubio funt duo, quæ proximè fequuntur, orationis membra, ut quæ fupra... &quæ ab exiguis... quum utrumque rationem afferat cur res fit immenfi operis. Itaque vel delenda eft vocula ante immenfi vel dicendum eft ei refpondere legentium plerifque, pror

:

fus quafi fcripfiffet Livius:
Præterea res eft immenf
operis.... legentium ple-
rifque : quæ duo arguunt dif-
ficultatem operis, ac proin-
de folatio erunt fcriptori
fi fucceffus votis non refpon-
derit. Non rafò apud no-
ftrum particulæ illæ, &,
quum tum, ita collocatæ re-
periuntur, ut,
licet quoad
fenfum fibi refpondeant
quoad structuram
verborum ex adverfo fefe
non refpiciant. Sic infrà c.
25. Feroces & fuopte inge-
nio, pleni adhortantium
vocibus: & 1. VI. c. 23. Fe-
rox quum ætate & ingenio
tum multitudinis
Spe in
flatus.

tamen

6 Feftinantibus ad hæc nova] Quia nimirum ardent defiderio cognofcendæ ante omnia hiftoriæ noviffimorum horum temporum, quibus jampridem prævalentis populi vires fe ipfæ per bella civilia conficiunt.

8

bus jam pridem prævalentis populi vires fe ipfæ conficiunt. Ego contrà hoc quoque laboris præmium petam, uti me à confpectu malorum, quæ noftra tot per annos vidit ætas, tantisper certè dum prifca illa totâ mente repeto, avertam ; 7 omnis expers curæ, quæ fcribentis animum, etfi non flectere à vero, follicitum tamen efficere poffit. Quæ & ante conditam condendamve urbem, poëticis magis 9 decora fabulis, quàm incorruptis rerum geftarum monumentis, traduntur, ea nec affirmare, nec re. fellere in animo eft. Datur hæc venia antiquitati, ut, mifcendo humana divinis, primordia urbium auguftiora faciat. Et, fi cui populo li cere oportet confecrare origines fuas, & ad deos referre auctores; ea belli gloria eft populo Romano, ut quum fuum conditorifque fui parentem Martein potiffimùm ferat, tam & hoc gentes humanæ patiantur æquo animo, quàm imperium patiuntur, Sed hæc & his finilia, 10 utcunque animadverfa aut exiftimata erunt, haud in magno equidem ponam difcrimi

7 Omnis expers cura] Non verebatur Livius ne rebus Numæ aut Servii Tul

lii memorandis cujufquam animum offenderet. Itaque remotiffimæ illius antiquitatis hiftoriam fcribenti vacuus omni curâ erat animus non itidem futurus erat Cæfariana tempora tratanti.

8 Ante condendam.. urbem] His verbis defignari videtur tempus remotius, quo videlicet nondum is erat rerum ftatus, ut brevi Roma condenda foret : puta,

tempus ante Romulum na

tum.

9 Decora Magis convenientia poëticis figmentis, quàm incorrupte & finceræ rerum geftarum hiftoria. Decora fabulis quomodo infrà c. 42. Hunc ordinem vel paci decorum, vel bello.

10 Vtcunque ] Utcunque animadversa, i. e. quoquomodo ad ea artenderis, five acriter, five negligentiùs. Vtcunque exiftimata i. e. quoquomodo de iis judicaveris, five vera five falfa putaveris.