socii utriusque populi ab utroque tuti forent: neutri in alterius ditione quicquam imperandi publiceve inædificandi, militisve inde conducendi jus esset: neque alterius populi socios alter in amicitiam et societatem admitteret.' Additum est,hæc ita rata fore, si populus Romanus Polyb. 1.62. jussisset.' At, ut arma qui Erycem tenebant traderent, Corn. Nep. quanquam a consule postulatum fuerat, obtineri non potuit: cum Hamilcar prius et patriam, et se oblaturum exitio' diceret,' quam tantam adiret ignominiam.' Illam et 11. 29. tamen conditionem, ut in capita duodevicenis denariis" Liv.xx1.41. præstitis, ab Eryce emitteretur,' accepit. 27. in C. Lutat. 61. Missi deinde Romam et a consule et a Pœnis le- Zonar. gati, qui de pacis initæ legibus senatum populumque Romanum edocerent. Non probavit pacem populus: sed Polyb.1.63. decem legatos ad res inspiciendas mitti jussit, iisque reversis intendit conditiones; ut mille talenta statim, Polyb. 111. deinde proximo decennio duo millia ducenta penderentur: Polyb.1.63. ut præter Siciliam, omnibus insulis, quæ inter hanc et et Auct.de Italiam essent, excederetur: neve longis navibus in Ita- vir. illustr. liam, aut Romani juris insulas navigarent Poni; neque Zonar. militem mercenarium ex iis conducerent.' Carthagini- Liv. Epit. enses, dum pace potirentur, nihil recusavere. Hamilcar XIX. statim imperio deposito, priusquam jurejurando pacta Polyb.1.66. sancirentur, Lilybæum, atque inde Carthaginem trans- Zonar. misit: cum et consiliis, et armis ducum omnium qui Polyb.1.64. res eo bello gesserunt haud dubie præstantissimum se exhibuisset. 62. Hoc maxime modo et gestum, et confectum est bellum illud Carthaginiense primum; quod in quartum Polyb.1.63. et vicesimum annum traxere varii casus, et atrocia utrimque damna, sed majora eorum, qui ad extremum vicerunt. Nam Punicas quidem quinqueremes circiter quingentas Appian. ap. eo bello periisse tradunt, qui singularum cladium rationem inivere; Romanarum ad septingentas: quo maxime argumento Romanæ constantiæ robur apparuit, quod nullis neque præliorum adversis, neque temporum casibus frac "Duodericenis denariis] Unciis argenti nostratibus 2. grossis 2. Crev. • Mille talenta] Mille talenta Euboica responderent marcis nostratibus 62500. Crev. Fulv. Ursin. Polyb. Zonar. Post tum, vim hostium, impetum fortunæ, tædium laboris, pau- 63. Hi provinciam ordinarunt, quietamque reddiderunt, omnibus turbarum causis, quæ ut ex tanto motu non paucæ supererant, abolitis resectisque. Nam et Siculis, Polyb.11.7. qui cum Hamilcare senserant, et Gallis, qui ab eo desciverant, arma ademta. Galli navibus impositi, et extra populi Romani ditionem abire jussi, quod præter alia facinora, cum in præsidio montis Erycis essent, templum Appian. Veneris spoliaverant. Siciliæ vero urbibus tributa et portoria sunt imposita, pro facultatibus singularum: factaque provincia, quo prætor cum imperio annuo Roma Eutrop.l.1. mitteretur. Affuere interea Romæ Pœnorum legati petentes, ut sibi captivos suos redimere liceret: redditique sunt senatusconsulto gratis, quotquot custodia publica attinebantur: qui in privatorum manu essent, eos certa pecunia redimi placuit, cujus pars major jussu senatus ex ærario soluta est. Oros.iv.10. 64. At Romani populi lætitiam valde imminuerunt Dei,. 18. graves in urbe casus. Jam primum Tiberis amnis ultra Oros. solitum auctus, late stagnantibus aquis, omnia inferiora urbis loca replevit. Multa tum ædificia primo allabentis impetu prostrata sunt: et quibus ista pestis pepercerat, exesis sensim fundamentis (per multos enim dies isthæc inundatio tenuit) recedente jam aqua vitium fecere. Secutum est hanc calamitatem gravius ex igne damnum, qui noctu temere ortus, multasque urbis regiones pervagatus, domorum hominumque incredibilem numerum hausit: neque privatis cladibus contentus, omnia in circuitu fori Val. Max. devastavit. Ad extremum ipsa quoque ædes Vestæ ardere cœpit. Tum vero L. Cæcilius pontifex maximus, sacra populi Romani et arcana imperii pignora periclitari videns, dignum loco suo animum gessit. Nam in medios I. 4. 4. » A. U. C. 511. A. C. 241. XIX.et Dio ignes insiliens, nulla sui cura, dum divinæ res salvæ es- Liv. Ep. sent, deserta a virginibus sacra ex incendio rapuit. Ipse nys. 1. 11. brachio semiustulatus, et exusta flammis oculorum acie, Aug. et Opræter solatium facti sui, præmium a populo Romano ros.Plin.vr. pulcherrimum accepit, ut quoties in senatum iret, curru veheretur ad curiam: quod ab condita urbe tributum nemini fuerat. 43. 65. Interea Q. Lutatius consul cum fratre Catulo et Q. Valerio proprætore, rebus in Sicilia constitutis, exercituque deportato, ad urbem redierant: decretosque sibi triumphos navales C. Lutatius Catulus A. D. IV. Nonas FastiCapit. Octobres, Q. Valerius A. D. pridie easdem Nonas, dux erant. Memorabile certamen inter duces istos de tri 6 umpho Q. Valerii fuit. Cum enim C. Lutatio haud Val. Max. dubie decretus triumphus esset, Q. Valerius, haud levi- II, 8. 2. orem in eo negotio suam operam fuisse contendens, honore quoque pari haberi postulabat, quemadmodum societate periculi curæque fuisset. Pugnabat contra Catulus, ne minor potestas majori in tribuendis honoribus æquaretur. Cum incaluisset certamen, sponsione Catulum provocavit Q. Valerius, 'ni suo ductu Punica classis oppressa esset:' nec ille dubitavit restipulari. Delectus est arbiter Atilius Calatinus: qui, interrogato Valerio, utrum in consultatione de pugna ineunda, si dissensissent, consulis an prætoris major futura fuisset auctoritas; itemque, si diversa A. Gell. habuissent auspicia, utra potius sequenda fuissent;' cum Val. Max. ' utrobique majus consulis, quam prætoris jus futurum' Q. Valerius respondisset, non expectato Catuli sermone, litem secundum illum dedit: quod controversia de imperio et auspicio inter eos fuisse videretur. Sed Q. Valerius, quanquam arbitri sententia victus, cum nota et celebris eo bello virtus ejus fuisset, nihilo secius triumphandi jus obtinuit. Censores eo anno C. Aurelius Cotta, M. Pighii AnFabius Buteo lustrum undequadragesimum fecere. Censa Euseb. n. sunt civium millia ducenta sexaginta: duabus adjectis MDCCLXXII tribubus, Velina et Quirina, numerus quinque et triginta Liv. Epit. tribuum, quem deinde retinuerunt, expletus est. 66. Cum jam perdomita Sicilia, qua Pœnorum fuerat, et pace cum Carthaginiensibus facta, non quieta modo XIII. 14. nal. XIX. 1616 XIX. T. LIVII LIBRI XIX. SUPPLEMENTUM. omnia, sed etiam tuta viderentur; repentinum unde minime timebatur bellum paucis diebus et terrore motus intestini solicitam, et admiratione celerrimi exitus stupenEutr. 1. 11. tem Italiam habuit. Falisci, nescio quibus causis ad insaniam conciti, arma Romana provocare sustinuerunt. Liv. Epit. Sed missi cum legionibus consules sextum intra diem confecere bellum, gente in potestatem populi Romani redacta. Priore tamen prælio, nam duo facta traduntur, ambiguam victoriam fecere, peditatu superiores, cum equestri prælio vincerentur. Sed posterius certamen minime dubio Marte pugnatum Faliscos ad pacem petendam compulit, cum suæ juventutis ad millia quindecim Oros.iv.11. amisissent. Polyb.1.65. Zonar.Eutr. VI. 5. 1. 67. Facta deditione, armis, equis, supellectile, servitiis, et agri semisse mulctati sunt: urbs, cujus munitionibus confisi bellum ceperant, ex arduo et prærupto loco in plaVal. Max. num translata. Severius in deditos consulturus populus Romanus fuerat, odio civitatis, quæ toties rebellaverat, acrem vindictam meditans: sed imperavit iræ, edoctus a Papirio (qui jussu consulum sua manu deditionis formulam scripserat) Faliscos non potestati, sed fidei se Romanorum commisisse:' tantumque apud omnes sacrosanctum Fidei nomen valuit, ut hoc interposito nihil inclementius in victos statuendum esse' judicarent. Id bellum Fasti Capit. effecit ut triumphis consulum annus iste clauderetur. Q. Lutatius A. D. Kalendas Martias de Faliscis triumphavit: A. D. IV. Nonas Martias de iisdem A. Manlius. SUPPLEMENTUM LIBRI XX. HISTORIARUM T. LIVII PATAVINI. A. Gell. XVII. 21. Liv. VII. 2. c.18. etCat. Cassiod, 1. PACATA rursum Italia, cum securitate et imperio etiam voluptates publicæ crevere. L. Livius Andronicus scenæ spectacula, quæ hactenus ultra Satiram non processerant, Comœdiam Tragoediamque Græcorum imitatus, Cic.Bruto, ad fabulas transduxit, C. Claudio Ap. F. C. N. Cen- c.14.etTusthone, M. Sempronio C. F. M. N. Tuditano consulibus, cul. 1. 2. cum ludi Romani celebrarentur. Idem annus alii quoque Chronic. generi ludorum initium attulit. A. D. IV. Kalendas Maias Vellei.1.14. Floralia sunt instituta ex Sibyllinis libris, ad avertendam pestem frugum, aliorumque terra nascentium, quæ illa Ovid.Fast. parte anni florere solent. Ludos edidere L. et M. Publicii Malleoli fratres, iidemque ædiles plebis, ex pecunia mulctaticia, condemnatis pecuariis, qui in publico paverant. Magistratus horum fratrum alio quoque nomine Fest.in voc. celebris est, quod clivum, qui exinde Publicius vocatus Clivus.' est, sternendum locaverunt, quo commodius in Aventinum Ovid. Plin. XVIII. 29. 1. v. 'Publicius Varro de iter vehiculis esset, cum antea rupes ibi difficilis et aspera Ling. Lat. fuisset: quodque ædem Floræ, juxta Circum maximum, 1. iv. Ovid. construxere. Hæc domi acta. 2. Foris fere quietæ res fuerunt, nisi quod in Gallis et Liguribus consilia belli agitari suspicio tenuit. Has igitur provincias consulibus fuisse, jamque tum bellari cum 9 A. U. C. 512. A. C. 240. Tac. Ann. II. 49. |