Ad IV 4 acrius primo impetu quam perseverantius pugnavit. milia eorum in acie cæsa; ceteri, omisso bello, in civitates passim diffugerunt. Inde legatos primum ad pacem petendam in castra Romana, deinde opsides imperatos miserunt. Hæc 5 cum Romæ cognita litteris proconsulum essent, C. Claudius consul, veritus, ne forte ea res provinciam exercitumque sibi adimeret, non votis nuncupatis, non paludatis lictoribus, uno omnium certiore facto collega, nocte profectus, præceps in provinciam abiit; ubi inconsultius, quam venerat, se gessit. Nam cum contione advocata fugam e castris A. Manli ad- 6 versis auribus militum, quippe qui primi ipsi fugissent, iactasset et ingessisset probra M. Iunio, quod se dedecoris socium collegæ fecisset, ad extremum utrumque decedere provincia iussit. Cumque illi tum consulis imperio dicto audientes 7 futuros esse dicerent, cum is more maiorum secundum vota in Capitolio nuncupata, lictoribus paludatis, profectus ab urbe esset, furens ira, vocatum, qui pro quæstore Manlio erat, 8 catenas poposcit, vinctos se Iunium Manliumque minitans Romam missurum. Ab eo quoque spretum consulis imperium 9 est; et circumfusus exercitus, favens imperatorum causæ et consuli infestus, animos ad non parendum addebat. Postremo 10 fatigatus consul et contumeliis singulorum et multitudinis (nam insuper inridebant) ludibriis, nave eadem, qua venerat, Aquileiam rediit. Inde collegae scripsit, ut militum novorum ei 11 parti, quæ scripta in Histriam provinciam esset, ediceret, 3, 3 ACRIUS perseUERANTIUS PUGnauit 4,2 EORUM IN ACIE OMISSO BELIO 3 diffugERUNT 4 Post miserunt spatium fere 6 litterarum vacuum est in medio versu. 5, 2 cognitis 3 exercitum sibi adimerent; Vahlen mavult ex res provinciam et exercitum sibi adimerent 4 pabulatis (Gron. non paludatus, sine lict.) 6, 1 manlio Fort. A. Manlio... obiectasset 2 adversus iactasset ingessit sed probra Kreyss. (Gryn, ingessissetque) 7, 1 quod cum illitum Mg. Em. 498. (Gryn. Quod cum milites) 2 cum his 8, 1 manli Mg. Em. 498. 2 catena vinctosque se manliumquæ misnistrans 9, 2 fabens 3 ad nos 10, 2 contumelis 3 inluridebant 4 redit Aquileiam ut conveniret, ne quid se Romæ teneret, quo minus, 12 votis nuncupatis, paludatus ab urbe exiret. Hæc a collega ob sequenter facta, brevisque dies ad conveniendum edicta est. 13 Claudius prope consecutus est litteras suas. Contione adveniens de Manlio et Iunio habita, non ultra triduum moratus Romæ, paludatis lictoribus votisque in Capitolio nuncupatis, in provinciam æque ac prius præcipiti celeritate abit. 11 Paucis ante diebus Iunius Manliusque oppidum Nesactium, quo se principes Histrorum et regulus ipse pulo 2 receperat, summa vi oppugnarant. Eo Claudius duabus legionibus novis adductis, vetere exercitu cum suis ducibus dimisso, ipse oppidum circumsedit et vineis oppugnare intendit; 3 amnemque præterfluentem moenia, qui et inpedimento oppugnantibus erat et aquationem Histris præbebat, multorum 4 dierum opere exceptum novo alveo avertit. Ea res barbaros miraculo terruit abscisæ aquæ; et ne tum quidem memores pacis, in cædem coniugum ac liberorum versi, etiam ut spectaculo hostibus tam foedum facinus esset, palam in muris 5 trucidatos præcipitabant. Inter simul complorationem feminarum puerorumque, simul nefandam cædem milites trans6 gressi murum oppidum intrarunt. Cuius capti interitum ubi ex pavido clamore fugientium accepit rex, traiecit ferro pectus, 7 ne vivus caperetur; ceteri capti aut occisi. Duo deinde oppida, Mutila et Faveria, vi capta et deleta. Præda, ut in gente inopi, spe maior fuit, et omnis militibus concessa 8 est. V milia capitum DCXXXII sub corona venierunt; 9 auctores belli virgis cæsi et securi percussi. Histria tota 12, a college Mg. Em. 499. (Gryn. Hæc collega) ? brevisquæ 13, 2 moratis 4 æque amplius Florebellus. XI, 1, 1 manliusquæ | oppidum et mattius Cluverius (Gryn. Nesattium) 3 oppugnant Mg. (Gron. oppugnarunt) 2, 1 legionibus du novis 2 dimissos 3 interdita in fine vers. 3, 2 erant 3 nova 4, 2 abscisaquæ meores in pacis 4 facinoresse palam 5, 2 puerorumquæ 6, 1 capti tumuli ex Mg. (Gryn. capti tumultum ut) 7, 2 ut incendi inopi 8, 1 u. capitum Liber XLII. 1 A. u. c. 581. L. Postumius Albinus, M. Popilius Lænas cum omnium primum de provinciis et exercitibus ad senatum rettulissent, A. Ligures utrique decreti sunt, ut novas ambo, quibus eam pro- 2 vinciam optinerent, legiones (binæ singulis decretæ) et socium Latini nominis dena milia peditum et sexcenos equites, "et supplementum Hispaniæ III milia peditum Romanorum scriberent et CC equites. Ad hoc mille et D pedites Romani 3 cum centum equitibus scribi iussi, cum quibus prætor, cui Sardinia obtigisset, in Corsicam transgressus bellum gereret; interim M. Atilius, vetus prætor, provinciam optineret Sar- 4 diniam. Prætores deinde provincias sortiti sunt, A. Atilius Serranus urbanam, C. Cluvius Saxula inter cives et peregrinos, N. Fabius Buteo Hispaniam citeriorem, M. Matienus ulterio- 5 rem, M. Furius Crassipes Siciliam, C. Cicereius Sardiniam. Priusquam in provincias magistratus proficiscerentur, senatui 6 placuit, L. Postumium consulem ad agrum publicum a privato terminandum in Campaniam ire, cuius ingentem modum possidere privatos paulatim proferendo fines constabat. Hic, ira- 7 tus Prænestinis, quod, cum eo privatus sacrificii in templo Fortunæ faciundi causa profectus esset, nihil in se honorifice I, 1, 1 popillius 2 prouincisexercitibus Vahlen. (Gryn, exercitibusque) | ab contrabat 4 Chr. 173. 2 neque publice neque privatim factum a Prænestinis esset, priusquam ab Roma proficisceretur, litteras Præneste misit, ut sibi magistratus obviam exiret, locum publice pararet, ubi 8 deverteretur, iumentaque, cum exiret inde, præsto essent. Ante hunc consulem nemo umquam sociis in ulla re oneri aut sump9 tui fuit. Ideo magistratus mulis tabernaculisque et omni alio instrumento militari ornabantur, ne quid tale imperarent sociis 10 Privata hospitia habebant; ea benigne comiterque colebant, domusque eorum Romæ hospitibus patebant, aput quos ipsis 11 deverti mos esset. Legati, qui repente aliquo mitterentur, singula iumenta per oppida, iter qua faciundum erat, imperabant; aliam inpensam socii in magistratus Romanos non facie12 bant. Ira consulis, etiamsi iusta, non tamen in magistratu exercenda, et silentium nimis aut modestum aut timidum Prænestinorum ius, velut probato exemplo, magistratibus fecit graviorum in dies talis generis imperiorum. Principio huius anni legati, qui in Etoliam et Macedoniam missi erant, renuntiarunt, sibi conveniendi regis Persei, cum alii abesse eum, alii ægrum esse, falso utrumque, finge2 rent, potestatem non factam. Facile tamen apparuisse sibi, bellum parari, nec ultra ad arma ire dilaturum. Item in Ætolia seditionem gliscere in dies, neque discordiarum prin3 cipes auctoritate sua coerceri potuisse. Cum bellum Macedonicum in expectatione esset, priusquam id susciperetur, prodigia expiari pacemque deum peti precationibus, qui editi ex fata4 libus libris essent, placuit. Lanuvi classis magnæ species in cælo visæ dicebantur et Priverni lana pulla terra enata, et 4 publicæ 6 Hertzius exirent et pararent, probabiliter | publicæ 7 esset 4, 3 discere 1 lanui 2 Gron, visa luti metu, clam exercitu indicto, per transversos limites superatis montibus, in campos degressi, agrum Mutinensem populati, repentino impetu coloniam ipsam ceperunt. Id ubi 3 Romam adlatum est, senatus C. Claudium consulem comitia primo quoque tempore habere iussit, creatisque in annum magistratibus in provinciam redire et coloniam ex hostibus eripere. Ita, uti censuit senatus, comitia habita. Consules 4 creati Cn. Cornelius Scipio Hispalus, Q. Petilius Spurinus. Prætores inde facti M. Popilius Lænas, P. Licinius Crassus, 5 M. Cornelius Scipio, L. Papirius Maso, M. Aburius, L. Aquilius Gallus. C. Claudio consuli prorogatum in annum impe- 6 rium et Gallia provincia; et ne Histri idem, quod et Ligures, facerent, socios nominis Latini in Histriam mitteret, quos triumphi causa de provincia deduxisset. Cn. Cornelio et Q. 7 Petilio consulibus, quo die magistratum inierunt, immolantibus A. u. c. 578. A. Chr. 176. lovi singulis bubus, uti solet, in ea hostia, qua Q. Petilius sacrificavit, in iocinere caput non inventum. ld cum ad senatum rettulisset, bove perlitare iussus. De provinciis deinde 8 consultus senatus Pisas et Ligures provincias consulibus decrevit. Cui Pisa provincia obvenisset, cum magistratuum 9 creandorum tempus esset, ad comitia reverti iussit. Additum 10 decreto, ut binas legiones novas scriberent et trecenos equites; et dena milia peditum sociis nominique Latino et sexcenos imperarent equites. Ti. Claudio prorogatum est imperium in 11 id tempus, quo in provinciam consul venisset. Dum de his rebus in senatu agitur, Cn. Cornelius, 15 evocatus a viatore, cum templo egressus esset, paulo post 2 transversos (prius s supra additum) | milites 3 digressi 3, 2 est, sẽ. claudium 3 haberi | creatisquæ 4 provincia 5 Kreyss. recipere 4, 1 censis senatus. Fuitne censuerat? 2 que petilius spuriunus 6, 2 histri quidem Kreyss. (Gryn, quoque idem)| Malim quod Ligures 7, 3 quæ q. 4 sacrificabit | Gryn. iocinore 8, 2 consultum ipsas ed ligures 9, 1 pise magistratum 10, 2 utuinas | ccc. (Creverio placebat: scriberent, quina milia in singulas et ducenos pedites, trecenos) 3 dc. te 11, 1 c. claudio XV, 1, 1 iis rebus senatu 2 camplo |