ex senatus consulto ad populum tulerunt, ne tribuni militum eo anno suffragiis crearentur, sed consulum prætorumque in iis faciendis iudicium arbitriumque esset. Inter prætores ita 6 partita imperia. Prætorem, cuius sors fuisset, ut iret, quo senatus censuisset, Brundisium ad classem ire placuit, adque 7 ibi recognoscere socios navales, dimissisque, si qui parum idonei essent, supplementum legere ex libertinis et dare operam, ut duæ partes civium Romanorum, tertia sociorum esset. Commeatus classi legionibusque ut ex Sicilia Sardiniaque sub- 8 veherentur, prætoribus, qui eas provincias sortiti essent, mandari placuit, ut alteras decumas Siculis Sardisque imperarent, quod frumentum ad exercitum in Macedoniam portaretur. Siciliam C. Caninius Rebilus est sortitus, L. Furius Philus 9 Sardiniam, L. Canuleius Hispaniam, C. Sulpicius Galba urbanam iurisdictionem, L. Villius Annalis inter peregrinos. Lucretio Gallo, quo senatus censuisset, sors obvenit. C. Inter consules magis cavillatio quam magna contentio de 32 provincia fuit. Cassius sine sorte se Macedoniam optaturum dicebat, nec posse collegam, salvo iure iurando, secum sortiri. Prætorem eum, ne in provinciam iret, in contione iurasse, se 2 stato loco statisque diebus sacrificia habere, quæ absente se recte fieri non possent; quæ non magis consule quam prætore absente recte fieri posse, nisi senatus, quid velit in con- 3 sulatu, potius quam, quid in prætura iuraverit P. Licinius, animadvertendum esse censeat. Se tamen futurum in senatus 4 suffragis 5 in is 6, 2 prætor cuius quod senatus 7, 2 recognosceret Bekkerus (Gryn. utque ibi) 3 Gryn. legeret | et daret Bekkerus 8, 1 que omiss. 2 prætoribus eas 3 alceras 4 ut quod frumentum Vahlen. (Gryn. utque id frum.) 9, 1 m. caninius regilius 2 sardiniam c. sulpicius 3 iurisdicionem c. iulius | peregrinos se. lucretio Gryn. evenit. XXXII, 1, 2 sine forte | oppugnaturum Rubenius 2, 1 pr. eumenien in prouinciam | contionem 2 statuisque 3 conss. 4 et 3, 1 possent si senatus non quid Mg. Em. 526 | uellet Mg. ibd. (Gryn. possent. Si senatus non censeat: so tamen ) 2 iurauerint 3 futurus 33 4 potestate. Consulti patres, cui consulatum populus Romanus non negasset, ab se provinciam negari, superbum rati, sortiri 5 consules iusserunt. P. Licinio Macedonia, C. Cassio Italia obvenit. Legiones inde sortiti sunt; prima et tertia in Macedoniam traiicerentur, secunda et quarta ut in Italia remanerent. Dilectum consules multo intentiore, quam alias, cura 6 habebant. Licinius veteres quoque scribebat milites centurionesque; et multi voluntate nomina dabant, quia locupletes videbant, qui priore Macedonico bello aut adversus Antiochum 7 in Asia stipendia fecerant. Cum tribuni militum, qui centuriones essent, primum quemque citarent, tres et viginti centuriones, qui primos pilos duxerant, citati tribunos plebis appellarunt. Duo ex collegio, M. Fulvius Nobilior et M. Claudius 8 Marcellus, ad consules reiciebant; eorum cognitionem esse debere, quibus dilectus quibusque bellum mandatum esset. Ceteri cognituros se, de quo appellati essent, aiebant et, si iniuria fieret, auxilium civibus laturos. Ad subsellia tribunorum res agebatur. Eo [M. Popilius 2 consularis advocatus] centuriones et consul venerunt. Consule inde postulante, ut in contione ea res ageretur, populus in contionem advocatus. Pro centurionibus M. Popilius, qui 3 biennio ante consul fuerat, ita verba fecit: Militares homines et stipendia iusta et corpora et ætate et adsiduis laboribus confecta habere; nihil recusare tamen, quo minus operam rei publicæ dent; id tantum deprecari, ne inferiores iis ordines, 4 quam quos, cum militassent, habuissent, adtribuerentur. P. 5, 1 macedonia cassio 2 primae tertia 3 italiam 4 intentiorem curam Kreyss. Mg. Em. 527 n. (Gryn. Delectus intentiorem-curam) 6, 3 macedoniaco anthiocum 4 ferebant 7, 1 tr. mil. qui centuriones sed primum Mg. Em. 528. (Gryn. militum centuriones sed primum) 3 primoms deduxerant 4 m. fuluius nouiliore m. fuluius nouilior et m. claudius 8, 4 staturos XXXIII, 1, 1 tribus res | Uncos addidi; Em. 528 cum addend., ubi similis adnotatio demonstratur in XL V, 41, 1. 2, 2 postulantis (Gryn. postulanti) 3, corpore 3 habent | recusarent 4 dent intantum depræcari | is (Debebat esse sibi) 5 quam quos militassent habuisset adtribuerunt Licinius consul senatus consulta recitari iussit, primum, quo bellum senatus Persei iussisset, deinde, quo veteres centuriones quam plurimos ad id bellum scribi censuisset nec ulli, qui non maior annis quinquaginta esset, vacationem militiæ esse. Deprecatus est deinde, ne novo bello, tam propinquo Italiæ, 5 adversus regem potentissimum, aut tribunos militum dilectum habentes inpedirent, aut prohiberent consulem, quem cuique 6 ordinem adsignari e re publica esset, eum adsignare. Si quid in ea re dubium esset, ad senatum reicerent. Postquam consul, quæ voluerat, dixit, Sp. Ligustinus ex 34 eo numero, qui tribunos plebis appellaverant, a consule et ab tribunis petiit, ut sibi paucis ad populum agere liceret. Permissu omnium ita locutus fertur: „Sp. Ligustinus tribus Cru- 2 stuminæ ex Sabinis sum oriundus, Quirites. Pater mihi iugerum agri reliquit et parvom tugurium, in quo natus educatusque sum; hodieque ibi habito. Cum primum in ætatem 3 veni, pater mihi uxorem fratris sui filiam dedit, quæ secum nihil adtulit præter libertatem pudicitiamque et cum his fecunditatem, quanta vel in diti domo satis esset. Sex filii 4 nobis, duæ filiæ sunt, utræque iam nuptæ; filii quattuor togas viriles habent, duo prætextati sunt. Miles sum factus P. Sul- 5 picio, C. Aurelio consulibus; in eo exercitu, qui in Macedoniam est transportatus, biennium miles gregarius fui adversus Philippum regem; tertio anno virtutis causa mihi T. Quinctius Flamininus decumum ordinem hastatum adsignavit. Devicto 6 Philippo Macedonibusque, cum in Italiam reportati ac dimissi essemus, continuo miles voluntarius cum M. Porcio consule in 4, 2 consul sc. | primum quod deinde quod P. Burmannus 3 per- 3 græ 7 Hispaniam sum profectus. Neminem omnium imperatorum, qui vivant, acriorem virtutis spectatorem ac iudicem fuisse sciunt, qui et illum et alios duces longa militia experti sunt. Hic me imperator dignum iudicavit, cui primum hastatum 8 prioris centuriæ adsignaret. Tertio iterum voluntarius miles factus sum in eum exercitum, qui adversus Etolos et Antiochum regem est missus. A M'. Acilio mihi primus princeps 9 prioris centuriæ est adsignatus. Expulso rege Antiocho, subactis Ætolis, reportati sumus in Italiam; et deinceps bis, quæ annua merebant legiones, stipendia feci. Bis deinde in Hispania militavi, semel Q. Fulvio Flacco, iterum Ti. Sempronio 10 Graccho prætore. A Flacco inter ceteros, quos virtutis causa secum ex provincia ad triumphum deducebat, deductus sum. 11 A Ti. Graccho rogatus in provinciam ii. Quater intra paucos annos primum pilum duxi; quater et tricies virtutis causa donatus ab imperatoribus sum; sex civicas coronas accepi. Viginti duo stipendia annua in exercitu emerita habeo et 12 maior annis sum quinquaginta. Quod si mihi nec stipendia omnia emerita essent necdum ætas vacationem daret, tamen, cum quattuor milites pro me uno vobis dare, P. Licini, pos13 sem, æcum erat me dimitti. Sed hæc pro causa mea dicta accipiatis velim; ipse me, quoad quisquam, qui exercitus scribit, idoneum militem iudicabit, numquam sum excusaturus. 14 Ordine quo me dignum iudicent tribuni militum, ipsorum est potestatis; ne quis me virtute in exercitu præstet, dabo operam; et semper ita fecisse me et imperatores mei et, qui una 15 stipendia fecerunt, testes sunt. Vos quoque æcum est, com 7, 2 acrioris 5 adsignare 8, 1 uolumtarius 2 factum sum | anthiocum 3 a m. cælio Sigon. 9, 1 anthioco subactolis ætolis 2 italia Videndum ne scribi debeat: bis in iis, quæ annuæ merebant 4 Gryn. T. Sempronius 10, 2 ex triumphum 11, 1 a tito gracco Frob. II. | prouincia 2 quater et tries 4 emeritabeo 12, 1 ne stipendia 2 uocationem 3 pro meo uobis daret | possem 4 dimittis 13, 2 quod ad quisquam 3 iudicauit nusquam suum 14, 1 Gryn. ordinem iudicaent | ipsorum 3 ut semper Gron. | fecissemut imperatores et militones, etsi appellatione vestrum usurpatis ius, cum adulescentes nihil adversus magistratuum senatusque auctoritatem usquam feceritis, nunc quoque in potestate senatus ac consulum esse, et omnia honesta loca ducere, quibus rem publicam defensuri sitis." Hæc ubi dixit, conlaudatum multis verbis consul ex con- 35 tione in senatum duxit. Ibi quoque ei ex auctoritate senatus 2 gratiæ actæ, tribunique militares in legione prima primum pilum virtutis causa ei adsignarunt. Ceteri centuriones, remissa appellatione, ad dilectum obedienter responderunt. Quo 3 maturius in provincias magistratus proficiscerentur, Latinæ Kalendis Iuniis fuere, eoque sollemni perfecto, C. Lucretius prætor, omnibus, quæ ad classem opus erant, præmissis, Brundisium est profectus. Præter eos exercitus, quos consules 4 conparabant, C. Sulpicio Galbæ prætori negotium datum, ut quattuor legiones scriberet urbanas, iusto numero peditum equitumque, iisque quattuor tribunos militum ex senatu legeret, qui præessent; sociis Latini nominis imperaret XV milia pe- 5 ditum, mille et ducentos equites. Is exercitus uti paratus esset, quo senatus censuisset. P. Licinio consuli ad exerci- 6 tum civilem socialemque petenti addita auxilia Ligurum duo milia, Cretenses sagittarii, incertus numerus, quantum rogati auxilia Cretenses misissent, Numidæ item equites elephantique. In eam rem legati ad Masinissam Carthaginiensesque missi L. 7 Postumius Albinus, Q. Terentius Culleo, C. Aburius. In Cretam 15, 2 appellationem uos usurpatis Mg. Em. 529. Gryn. appellationis vobis usurpatis 3 magistratum 4 et 5 isquam feceritais nunc quoque in potestate ac senatusque auctoritatem usque feceritis nunc quoque in potestate ac senatusconsultum esse et omnia XXXV, 1, 1 ubi sitis conlaudatum | uerbis p. conisul (Kreyss. P. Licinius consul) 2, 2 græciæ actæ 3 adsignarent præmissa Kreyss. (Gryn. omissa) 4 oboedienter 3, 2 magis proficiscerentur 3 iuniæ 4, 1 prætor eos uruanas 4 isque 5, 1 socii imperarent xu peditum citus is uti 6, 2 societatemque 3 sagittari 4 numida tamitterent legatos 3 scriberent 2 is exer7, 2 in cre |