Immagini della pagina
PDF
ePub

Quam misero miserum populum consumere
Mascula nam virtus, magnorum et turba vir
Magnanimi, fortes, animosi, lumina regum :
Cyrus, Alexander, Pompeius, Cæsar, et omn
Fulmina sunt belli, tristis sunt pondera mun
En res humanas misero qui turbine volvunt,
Imperiumque virile et mascula sceptra sequu
Exilia, et spolia, et tristis confusio rerum :
Ferrum, flamma, fames, sanguis, cædesque cru
Intestinorum series et longa malorum,

Quæ sæpe et tulit et vidit flens Anglia: sed t
Virgineus flos, foemineum decus, optima prince
Aurea Saturni revocas jam tempora prisci :
Virgineoque tuo ductu, clarissima virgo,
Virgineæ redeunt virtutes, primaque virtus,
Publica justitia est, regni tutissima custos :
Hanc sequitur bonitas, sequitur clementia læta
Castaque temperies, casta comes optima vitæ.
Imperiumque tuum ducibus virtutibus istis,
Sic grato populi studio, sic plebis amore
Firmas firmatumque tenes, ut nulla potestas,
Sive erit ingratus civis, sive exterus hostis,
Te regnante queat nobis infligere damnum,
Virginea hæc ætas sæclo collata priori,
Præsens præteritis tanto est præstantior ætas,
Annos si repetas animo bis mille peractos,
Anglia quando fuit regno subjecta virili,
Femineæ ut laudi tantum laus mascula cedat,
Et princeps præsens tantum nostra unica multos
Virgo viros superet, quantum sol lumina vincit
Cætera, vel quantum luces tu, luna, minores.
Omnia tuta domi, foris et vis nulla timetur.
Ast, heu fando nefas, alios pia viscera nostra,
Nostros vicinos, Christi quos fœdera, quosque

Una fides, quos una salus, quos dira pericla
Conjungunt nobis nimium furor impius urget.
Sus Romana furit, rabies Babylonica sævit,
Sanguineasque minas spirat sua vota cruore
Jam sperat saturare pio, sanguisque piorum
Vindictam votisque piis precibusque reposcit.
Una et conspirant Olophernus et impius Hammon,
Jam Cacus et Geryon, tristis monstra horrida mundi,
Consilium, vires, fraudes, atque omnia jungunt,
Ut, quicunque suum nomen tibi, Christe, dedere,
Omnes e medio tollantur, ut omnia mundi,
Ut reges cogant papæ juga dura subire.

Atque ut perficiant scelera hæc, scelera omnia tentant.
Tristia quam nunc sunt passim pia vota piorum.
Quos tot circumstant gravium discrimina rerum?
Circumcirca volat tristis fax horrida belli :
Ardent vicini, nec res, sed vita piorum

Nunc agitur, rabiesque pios sese armat in omnes :
Reque licet petat hos, at spe jam devorat omnes,
Omnes, quos veræ fidei pia fœdera jungunt,
Leges naturæ violant et fœdera sacri
Conjugii rumpunt; juris jura omnia solvunt.
Hic propriam sobolem tollit, necat illa maritum,
Non parcunt propriis, aliis hi parcere possunt?
Et nondum natos tollunt, jam jam morituros
Obtrudunt morti; nec est veneranda senectus,
Nec tenera est ætas, tutum quæ reddere possit,
O tristem rerum faciem! mors ipsa stupore
Aspicit hanc rerum faciem, facieque reflexa
Respicit horribilem hanc indignabunda tyrannim.
Ardent vicini: quid nos spectamus inertes
Nunc spectatores, actores forte futuri ?

Huc volitat fumus, dubiumne an flamma sequatur.
Alterius, si non propriæ, sed cura salutis

Nos moveat tantos rerum non temnere motus.
Nam misero hoc motu, misero hoc discrimine rerum,
Quo totus diris odiis discinditur orbis,

Non rex, non populus, non gens, non natio, non est,
Non urbs, non privata domus, non femina, non vir,
Non sexus, non ætas, quin discordibus omnes
Distractisque animis studia in diversa trahantur.
Sed quorsum tandem tanta hæc discordia tendit ?
Hoc in temporibus solum contenditur istis,
Aut papa, impietas, vis, via, furorque malorum:
Aut Christus, pietas, et vita salusque bonorum,
Sunt possessuri jam jam moderamina rerum.
Nil videt is qui non videt hæc, sed cæcutit ipse
Cernens, et tenebras rebus prætendit apertis :
Quique secus sentit, nil sentit, vel male sentit.
Hostis non civis, licet is pia nomina civis
Jactet, qui clam, sub specioso nomine pacis,
Voce gerit pacem, voto fremit horrida bella;
Optat spe turbas, volvat licet ore quietem.
Nec facies una est scelerum, simplexve malorum :
Mille manus, et mille pedes, et mille nocendi
Artes improbitas habet hæc: tantum nec aperta
Vis nocet, involucris quantum fraus tecta dolosis.
Cogere si ferrum nequeat fraus, adhibet aurum
Bestia, septenis munitum collibus antrum
Quæ tenet, et mundi meretrix Babylonica reges,
Quæ sibi subjecit, quæ jam sic territat orbem,
Quæ jam cunctorum solvit sua claustra malorum
Auri præsidio, quod nunc gens impia mittit
India, tu sæclo, tu non audita priori,

O si temporibus non esses cognita nostris :
O tua quam multos inopes opulentia reddit!
Quam multos miseros facit et tua copia rerum !
Auri namque tui nimia est fraus, decipit orbem,

Si quid sit rectum, si quid siet utile, vires.
Vel tollit, vel diminuit, vel distrabit aurum.
Fidus si quis sit, si quis conjunctior alt'ro,
Tolli si nequeat ferro, violabitur auro,
Aurum si violare potest; majoraque tentat:
Publica consilia, et privata cubicula regum,
Aulæ magnatum, quid non divenditur auro
Aurum quo penetrare potest? O regia felix,
In qua non aurum regnat nec decipit: in qua
Usibus humanis regina pecunia servit :
Ast nimis hæc ætas præsens nimis aurea hæc est,
Terrea sique esset, melior et tutior esset,

?

Nunc nimium nimiumque potest: nunc omnia turbat.
Publica solicitis permiscet tempora curis,
Omnia privata tollit bona gaudia vitæ,
Cordaque multorum miseris cruciatibus opplet.
At quo nostra ruis nimium querebunda Camoena,
Has tristes voces alieno tempore fundens !
Læta ast sunt lætis tribuenda hæc tempore rebus.
Hæc mens, hoc studium nostrum fuit, optima princeps,
Ut suscepta pie pia nostra et justa querela,
Non tibi tristitiam moveat, sed suscitet iram,
Ut dura hæc facies, et fata hæc tristia mundi
Sint tibi virtutum stimuli, sint semina laudis,
Perpetuum et nomen pariant, famamque perennem.
Namquæ laus major, quam si pia vota piorum
Solêris, monitis felix, vel viribus ultrix,
Consilio pacans, vel frangens viribus hostes?
Hæc sola, hæc nostri solaminis ultima spes est:
Inque hac spe sola spem nostram condimus omnem.

Hæc carmina paucis ante mortem diebus inchoavit, 1568, mense Decembris, quæ in initium novi anni insequentis præparaverat: sed, in hisce condendis, morbo correptus, e vita excessit, et sic ea imperfecta reliquit. [Grant's original note.]

294

GRANT'S ORATION

ON THE

LIFE AND DEATH OF ROGER ASCHAM, With Dedicatory Letter to Queen Elizabeth, and Address to the Reader.

SERENISSIMÆ POTENTISSIMÆQUE PRINCIPI ELIZABETHÆ, ANGLIE, FRANCIA, ET HIBERNIE REGINE, &C. COLLEGII WESTMONASTERIENSIS ET SCHOLE LIBERALISSIMÆ FUNDATRICI.*

Tribus fere abhinc annis, serenissima princeps, nobifissimus heros Dominus BURGHLEIUS, summus Angliæ thesaurarius, majestatis tuæ præclarissimus thesaurus, ROGERI ASCHAMI præceptoris olim tui perdilectus amicus, domino Doctori GOODMANNO, collegii tui Westmonasteriensis dignissimo decano, per literas commendavit ÆGIDIUM ASCHAMUM, ejusdem ROGERI ASCHAMI filium natu maximum, ut in tuorum hic alumnorum numerum adscriberetur. Tanti viri et de nostro collegio et schola tam optime meriti literis et commendatione, ac patris sui optimi et pereruditi viri majestati tuæ de meliori nota cogniti caussa, nos omnes permoti, eum gratis animis recepimus, et constituto nostræ electionis tempore, in eorum numerum cooptavimus, qui regalibus tuis stipendiis hic apud nos enutriuntur et bonis literis operam navant. Erat equidem vigilantissimo decano, doctissimis præbendariis, et mihi gratus et acceptus: et eo nomine nobis omnibus gratior, quod multis jam præterlapsis annis patrem ROGERUM

* This dedication is much abridged in Grant's fourth edition of the Epistolæ, 1578.

« IndietroContinua »