illius potentiam crescere, simul confisum, si coniuratio valuisset, facile apud illos principem se fore. Sed antea item coniuravere pauci contra rem 18 s publicam, in quis Catilina fuit; de qua quam ve- 2 rissume potero dicam. L. Tullo et M'. Lepido consulibus P. Autronius et P. Sulla designati consules legibus ambitus interrogati poenas dederant. post paulo Catilina pecuniarum repetundarum rets 3 10 prohibitus erat consulatum petere, quod intra legitumos dies profiteri nequiverit. erat eodem tem- 4 pore Cn. Piso, adulescens nobilis summae audaciae, egens factiosus, quem ad perturbandam rem publicam inopia atque mali mores stimulabant. cum 5 15 hoc Catilina et Autronius circiter nonas Decembris consilio communicato parabant in Capitolio kalendis Ianuariis L. Cottam et L. Torquatum consules interficere, ipsi fascibus correptis Pisonem cum exercitu ad optinendas duas Hispanias mittere. ea 6 20 re cognita rursus in nonas Februarias consilium caedis transtulerant. iam tum non consulibus modo 7 sed plerisque senatoribus perniciem machinabantur. quodni Catilina maturasset pro curia signum sociis 8 dare, eo die post conditam urbem Romam pessu25 mum facinus patratum foret. quia nondum frequentes armati convenerant, ea res consilium 5 quis Diomedes quibus PC (see notes) 11 nequiuerit PC nequiuerat C (inferior) z (Wirz Schmalz Scheindler etc.). Dietsch brackets quod...nequiverit 16 comunicato in Jordan's text is a misprint 20 Dietsch marks a lacuna after cognita 19 diremit. postea Piso in citeriorem Hispaniam quaestor pro praetore missus est adnitente Crasso, quod eum infestum inimicum Cn. Pompeio cogno2 verat. neque tamen senatus provinciam invitus dederat, quippe foedum hominem a re publica pro- 5 cul esse volebat; simul quia boni conplures praesidium in eo putabant et iam tum potentia Pompei 3 formidulosa erat. sed is Piso in provincia ab equitibus Hispanis, quos in exercitu ductabat, iter 4 faciens occisus est. sunt qui ita dicant, imperia eius iniusta superba crudelia barbaros nequivisse 5 pati; alii autem equites illos Cn. Pompei veteres fidosque clientis voluntate eius Pisonem adgressos; numquam Hispanos praeterea tale facinus fecisse, sed imperia saeva multa ante perpessos. nos eam 15 6 rem in medio relinquemus. de superiore coniuratione satis dictum. 20 2 ΙΟ Catilina ubi eos, quos paulo ante memoravi, convenisse videt, tametsi cum singulis multa saepe egerat, tamen in rem fore credens univorsos appel- 20 lare et cohortari, in abditam partem aedium secessit atque ibi omnibus arbitris procul amotis orationem huiuscemodi habuit. 'Ni virtus fidesque vostra spectata mihi forent, 8 prouincia C prouinciam PC 9 quos in PC quos sine z (Dietsch) 15 antea most editors. antea PP1 (acc. to Dietsch and Wirz) 21 secessit C (Wirz) secedit PC (Dietsch Schmalz) 24 spectata CV expectata P probata p❘ forent PC foret pVz Servius (Meusel) nequiquam opportuna res cecidisset; spes magna, dominatio in manibus frustra fuissent, neque ego 3 per ignaviam aut vana ingenia incerta pro certis captarem. sed quia multis et magnis tempestati3 bus vos cognovi fortis fidosque mihi, eo animus ausus est maxumum atque pulcherrumum facinus incipere, simul quia vobis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi: nam idem velle atque idem 4 nolle, ea demum firma amicitia est. sed ego quae 5 To mente agitavi omnes iam antea divorsi audistis. ceterum mihi in dies magis animus accenditur, cum 6 considero, quae condicio vitae futura sit, nisi nosmet ipsi vindicamus in libertatem. nam postquam 7 res publica in paucorum potentium ius atque dicio15 nem concessit, semper illis reges tetrarchae vectigales esse, populi nationes stipendia pendere; ceteri omnes, strenui boni nobiles atque ignobiles, volgus fuimus sine gratia, sine auctoritate, eis obnoxii, quibus, si res publica valeret, formidini 20 essemus. itaque omnis gratia potentia honos divi- 8 tiae apud illos sunt aut ubi illi volunt; nobis reliquere pericula repulsas iudicia egestatem. quae 9 quousque tandem patiemini fortissumi viri? nonne emori per virtutem praestat quam vitam miseram 25 atque inhonestam, ubi alienae superbiae ludibrio 11 magis magisque Vz 13 ipsi p in margin V ipsos PC (p1) 17 strenui boni nobiles atque (p puts et in the margin) ignobiles PC strenui nobiles atque ignobiles (so Kuhlmann) or boni atque nobiles ignobiles Cboni atque strenui nobiles et ignobiles V. Aurelius Victor, in imitation of Sallust perhaps, writes boni malique nobiles atque ignobiles (see notes) 23 o fortissimi CV o om. C. written over the line PP1 C. S. 2 11 fueris, per dedecus amittere? verum enimvero pro deum atque hominum fidem victoria in manu vobis est, viget aetas, animus valet; contra illis annis atque divitiis omnia consenuerunt. tantum modo incepto opus est, cetera res expediet. etenim quis 5 mortalium, cui virile ingenium est, tolerare potest, illis divitias superare, quas profundant in extruendo mari et montibus coaequandis, nobis rem familiarem etiam ad necessaria deesse? illos binas aut amplius domos continuare, nobis larem familiarem nusquam 10 12 ullum esse? cum tabulas signa toreumata emunt, nova diruunt, alia aedificant, postremo omnibus modis pecuniam trahunt vexant, tamen summa lu13 bidine divitias suas vincere nequeunt. at nobis est domi inopia, foris aes alienum, mala res, spes multo 15 asperior; denique quid reliqui habemus praeter 14 miseram animam? quin igitur expergiscimini? en illa illa quam saepe optastis libertas, praeterea divitiae decus gloria in oculis sita sunt. fortuna 15 omnia ea victoribus praemia posuit. res tempus pericula egestas, belli spolia magnifica magis quam 16 oratio mea vos hortantur. vel imperatore vel milite me utimini; neque animus neque corpus a vobis 1 admittere for amittere Hartel (Scheindler) 2 in manu uobis p (in margin) CV (Wirz) in manu nobis PC (Dietsch Schmalz) nobis in manu Priscianus in manibus z 7 extruendo PCV 'Acron' extrudendo J. F. Gronovius (Dietsch) 10 familiarem om. Eussner 17 en om. V 22 hortantur P (or p? in margin) Vz hortentur PC 20 5 aberit. haec ipsa, ut spero, vobiscum una consul 17 agam, nisi forte me animus fallit, et vos servire magis quam imperare parati estis'. 2 Postquam accepere ea homines, quibus mala 21 abunde omnia erant, sed neque res neque spes bona ulla, tametsi illis quieta movere magna merces videbatur, tamen postulavere plerique, ut proponeret, quae condicio belli foret, quae praemia armis peterent, quid ubique opis aut spei haberent, tum a 10 Catilina polliceri tabulas novas, proscriptionem locupletium, magistratus, sacerdotia, rapinas, alia omnia, quae bellum atque lubido victorum fert. praeterea esse in Hispania citeriore Pisonem, in 3 Mauretania cum exercitu P. Sittium Nucerinum, 15 consili sui participes; petere consulatum C. Antonium, quem sibi collegam fore speraret, hominem et familiarem et omnibus necessitudinibus circumventum; cum eo se consulem initium agundi facturum. ad hoc maledictis increpabat omnis bonos, 4 20 suorum unum quemque nominans laudare: admonebat alium egestatis alium cupiditatis suae, conpluris periculi aut ignominiae, multos victoriae Sullanae, quibus ea praedae fuerat. postquam om- 5 nium animos alacris videt, cohortatus, ut petitionem 25 suam curae haberent, conventum dimisit. fuere ea 22 tempestate qui dicerent Catilinam oratione habita cum ad iusiurandum popularis sceleris sui adigeret, humani corporis sanguinem vino permixtum in pateris circumtulisse; inde cum post execrationem 30 omnes degustavissent, sicuti in sollemnibus sacris 23 praedae fuerat p praeda fuit P 30 sicuti PC sicut C sicut in Jordan's text a misprint 2 |