ita exiftimantibus, magis fanctitate vitæ, quam facer-U. C. 543. A. C. 209. dotii jure, rem eam flaminem obtinuiffe. Confules prius, quam in provincias irent, duas urbanas legiones; in fupplementum, quantum opus erat ceteris exercitibus militum, fcripferunt. Urbanum veterem exercitum Fulvius conful C. Fulvio Flacco legato (frater hic confulis erat) in Etruriam dedit ducendum, et legiones, quæ in Etruria erant, Romam deducendas. Et Fabius conful reliquias exercitus Fulviani conquifitas (fuere autem ad tria millia trecenti triginta fex) Q. Maximum filium ducere in Siciliam ad M. Valerium proconfulem juffit : atque ab eo duas legiones et triginta quinqueremes accipere. Nihil hæ eductæ ex infula legiones minuerunt nec viribus nec fpecie ejus provinciæ præfidium: nam quum, præter egregie fuppletas duas veteres legiones, transfugarum etiam Numidarum equitum peditumque magnam vim haberet, Siculos quoque, qui in exercitu Epicydis aut Pœnorum fuerant, belli peritos viros, milites fcripfit. Ea externa auxilia quum fingulis Romanis legionibus adjunxiffet, duorum fpeciem exercituum fervavit : altero L. Cincium partem infulæ, qua regnum Hieronis fuerat, tueri juffit; altero ipfe ceteram infulam tuebatur, divifam quondam Romani Punicique imperii finibus; claffe quoque navium feptuaginta partita, ut omni ambitu litorum præfidia oræ maritimæ effent. Ipfe cum Mutinis equitatu provinciam peragrabat, ut viseret agros, cultaque ab incultis notaret, et perinde dominos laudaret caftigaretque. Ita tantum ea cura frumenti provenit, ut et Romam mitteret, et Catanam conveheret, unde exercitui, qui ad Tarentum æftiva acturus effet, poffet præberi.

IX. Ceterum transportati milites in Siciliam (et

erant

ciorum et
Latini no-

minis.

U.C. 543. erant major pars Latini nominis fociorumque) pro-
A. C. 209.
pe magni motus cauffa fuere: adeo ex parvis fæpe
Querelæ fo-magnarum momenta rerum pendent. Fremitus e-
nim inter Latinos fociofque in conciliis ortus: Deci-
mum annum delectibus, ftipendiis exhauftos effe: quotannis
ferme clade magna pugnare. Alios in acie occidi, alios
morbo abfumi: magis perire fibi civem, qui ab Romano
miles lectus fit, quam qui a Pœno captus: quippe ab hofte
gratis remitti in patriam; ab Romanis extra Italiam in
exfilium verius, quam in militiam, ablegari. Octavum
jam ibi annum fenefcere Cannenfem militem, moriturum
ante, quam Italia boftis (quippe nunc quum maxime florens
viribus) excedat. Si veteres milites non redeant in pa-
triam, novi legantur, brevi neminem fuperfuturum. Ita-
que, quod prope diem res ipfa negatura fit, priufquam ad
ultimam folitudinem atque egeftatem perveniant, negandum
populo Romano effe. Si confentientes in boc focios videant
Romani, profecto de pace cum Karthaginienfibus jungenda
cogitaturos: aliter numquam, vivo Hannibale, fine bello
Italiam fore. Hæc acta in conciliis. Triginta tum
Coloniæ du-coloniæ populi Romani erant: ex iis duodecim, quum
gant fe datu- _omnium legationes Romæ effent, negaverunt confuli-
ras milites bus effe, unde milites pecuniamque darent. Eæ fuere

odecim ne

Romanis.

a coff.

Nova re

Ardea, Nepete, Sutrium, Alba, Carfeoli, Cora, Sueffa, Circeii, Setia, Cales, Narnia, Interamna. confules icti, quum abfterrere eos a tam deteftabili Caftigantur confilio vellent, caftigando increpandoque plus, quam leniter agendo, profecturos rati, eos aufos effe confulibus dicere, aiebant, quod confules, in fenatu ut pronunciarent, in animum inducere non poffent : non enim detractationem eam munerum militiæ, fed apertam defectionem a populo Romano effe. Redirent itaque propere in colonias, et, tamquam integra re, locuti magis, quam aufi, tantum nefas,

cum

A. C. 209.

cum fuis confulerent: admonerent, non Campanos, neque U. C. 543. Tarentinos eos effe, fed Romanos; inde oriundos, inde in colonias atque in agrum bello captum ftirpis augendæ cauffa miffos: quæ liberi parentibus deberent, ea illos Romanis debere, fi ulla pietas, fi memoria antiquæ patriæ effet. Confulerent igitur de integro: nam, tum quidem quæ temere agitaffent, ea prodendi imperii Romani, tradende Hannibali victoria effe. Quum alternis hæc confules diu jactaffent, nihil moti legati, neque fe, quod domum renunciarent, babere, dixerunt, neque fenatum fuum, quid novi confuleret, ubi nec miles, qui legeretur, nec pecunia, quæ daretur in ftipendium, effet. Quum obftinatos eos viderent confules, rem ad fenatum detulerunt: ubi tantus pavor animis omnium eft injectus, ut magna pars, actum de imperio, diceret: idem alias colonias facturas; idem focios confenfiffe omnes, ad prodendam Hannibali urbem Romanam.

X. Confules hortari et confolari fenatum, et dicere, Alias colonias in fide atque officio priftino fore: eas quoque ipfas, quae officio deceffiffent, fi legati circa eas colonias mittantur, qui caftigent, non qui precentur, verecundiam imperii babituras effe. Permiffum ab senatu iis quum effet, agerent, facerentque, ut e republica ducerent; pertentatis prius aliarum coloniarum animis, citaverunt legatos, quæfiveruntque ab iis, ecquid milites ex formula paratos baberent? Pro duodeviginti Reliquæ in coloniis M. Sextilius Fregellanus refpondit: et mili- officio funt. tes ex formula paratos effe: et, fi pluribus opus effet, plures daturos: et, quidquid aliud imperaret velletque popu lus Romanus, enife facturos: ad id fibi neque opes deeffe, animum etiam fupereffe. Confules, fibi parum videri, præfati, pro merito eorum, fua voce conlaudari eos, nifi univerfi Patres iis in curia gratias egiffent, fequi

in

U. C. 543. in fenatum jufferunt. Senatus, quam poterat honoA. C. 209. ratiffimo decreto adlocutus eos, mandat confulibus,

ut ad populum quoque eos producerent, et inter multa alia præclara, quæ ipfis majoribufque fuis præftitiffent, recens etiam meritum eorum in rempublicam commemorarent. Ne nunc quidem poft tot fecula fileantur, fraudenturve laude fua. Signini fuere, et Norbani, Saticulanique, et Brundifini, et Fregellani, et Lucerini, et Venufini, et Hadriani, et Firmani, et Ariminenfes et ab altero mari, Pontiani, et Pæstani, et Cofani : et mediterranei, Beneventani, et Æsernini, et Spoletini, et Placentini, et Cremonenfes. Harum coloniarum fubfidio tum imperium populi Romani ftetit: iifque gratiæ et in fenatu, et ad populum actæ. Duodecim aliarum coloniarum, quæ detractaverunt imperium, mentionem fieri Patres vetuerunt, neque illos dimitti, neque retineri, neque adpellari a confulibus: : ea tacita caftigatio maxime ex dignitate populi Romani vifa eft. Cetera expedientibus, quæ ad bellum opus erant, confulibus, aurum vicefimarium, quod in fanctiore ærario ad ultimos casus servabatur, promi placuit. Promta ad quatuor millia pondo auri inde quingena pondo data confulibus, et M. Marcello, et P. Sulpicio proconfulibus, et L. Veturio prætori, qui Galliam provinciam fortitus erat; additumque Fabio confuli centum pondo auri præcipuum, quod in arcem Tarentinam portaretur: cetero usi sunt ad veftimenta præfenti pecunia locanda exercitui, qui in Hifpania bellum fecunda fua fama ducifque gerebat.

XI. Prodigia quoque, priufquam ab urbe confules proficifcerentur, procurari placuit. In Albano monte tacta de cœlo erant fignum Jovis, arborque templo propinqua, et Oftie lacus, et Capuæ murus, Fortunæ

que

A. C. 209.

que ædes, et Sinueffæ murus portaque. Hæc de U. C. 543. cœlo tacta. Cruentam etiam fluxiffe aquam Albanam, quidam auctores erant. Et Romæ intus cellam ædis Fortis Fortunæ de capite fignum, quod in corona erat, in manus fponte fua prolapsum. Et Priverni fatis conftabat bovem locutum, volturiumque frequenti foro in tabernam devolaffe, et Sinueffæ natum ambiguo inter marem ac feminam fexu infantem; quos androgynos vulgus (ut pleraque, faciliore ad duplicanda verba Græco fermone) adpellat: et lacte pluiffe, et cum elephanti capite puerum natum. Ea prodigia hoftiis majoribus procurata, et fupplicatio circa omnia pulvinaria, et obfecratio in unum diem indicta: et decretum, ut C. Hoftilius prætor ludos Apollini, ficut his annis voti factique erant, voveret faceretque. Per eos dies et cenforibus creandis Q. Fulvius conful comitia habuit. Creati cenfores, ambo qui nondum confules fuerant, M. Cornelius Cethegus, P. Sempronius Tuditanus. Hi cenfores, ut agrum Campanum fruendum locarent, ex auctoritate Patrum latum in plebem eft, plebefque fcivit. Senatus lectionem contentio inter cenfores de principe legendo tenuit. Sempronii lectio erat: ceterum Cornelius morem traditum a patribus fequendum aiebat: ut, qui primus cenfor ex iis, qui viverent, fuiffet, eum principem legerent: is T. Manlius Torquatus erat. Sempronius, cui Dii fortem legendi dediffent, ei jus liberum eofdem dediffe Deos. Se id fuo arbitrio facturum: lecturumque 2. Fabium Maximum, quem tum principem Romanae civitatis effe, vel Hannibale judice, victurus effet. Quum diu certatum verbis effet, concedente collega, lectus a Sempronio princeps in fenatu Q. Fabius Maximus conful: inde alius lectus fenatus, octo præteritis, inter quos L.

Cæcilius