Immagini della pagina
PDF
ePub
[blocks in formation]

1

SINTAXIS

PA2087 035

1907

V, 2:1-2

MAIN.

1.a PARTE.-PROPOSICIÓN SIMPLE

La Sintaxis trata de la proposición, ó sea de la expresión de un pensamiento. Proposición sencilla, si el pensamiento se ciñe á un solo juicio; compuesta, si abarca dos ó más juicios formando un todo lógico. Tanto la proposición como el juicio encierran dos términos esenciales: sujeto, ó aquello de lo cual se dice algo; predicado, ó lo que se dice del sujeto.

Juzgar que el predicado conviene al sujeto es formar el juicio mental; expresar esa conveniencia oralmente, es decir una proposición sencilla, expresar un pensamiento sencillo. Rosa floret: rosa es el sujeto, floret el predicado; homo mortalis est: homo sujeto, mortalis est predicado.

El predicado es simple, si se expresa por una sola palabra, que tiene que ser un verbo, como en el primer ejemplo; compuesto, si ha menester dos ó mas, como en el segundo. Cuando es simple, la desinencia personal del verbo es el mismo sujeto; el tema verbal expresa la idea del predicado. Cuando es compuesto, además de un verbo, va otro elemento, que se llama predicativo, por ser parte del predicado, como mortalis.

338382

I.—El sujeto.

Lleva consigo un concepto sustantivo, de entidad, por lo que puede expresarse por un nombre ó demostrativo, ó por un numeral, adjetivo, participio, infinitivo, etc., tomados como una entidad: Rosa floret. Ego scribo, tu legis, ille pingit. Tres venerunt. Probi laudantur, improbi vituperantur. Sapientes beati sunt. Non cadit invidere in sapientem. Dulce et decorum est pro patria mori. Verum est amicitiam nisi inter bonos esse non posse. Omnibus bonis expedit salvam esse rempublicam. Semper est honestum virum bonum esse, semper utile. Quam longe est cras istud? Plus proficit, si proponitur spes utilitatis futurae, quam praeteriti beneficii commemoratio. Incertum est, quam longa nostrum cuiusque vita futura sit.

*

C. CRISPI SALLUSTII

DE

CONIURATIONE CATILINAE

HISTORIA

I. Omnis homines, qui sese student praestare ceteris animalibus, summa ope niti decet, ne vitam silentio transeant, veluti pecora, quae natura prona atque ventri obedientia finxit. Sed nostra omnis vis in animo et corpore sita est: animi imperio, cor

poris servitio magis utimur; alterum nobis cum diis, alterum cum belluis commune est. Quo mihi rectius videtur, ingenii, quam virium opibus gloriam quaerere, et, quoniam vita ipsa, qua fruimur, brevis est, memoriam nostri quam maxume longam efficere. Nam divitiarum et formae gloria fluxa atque fragilis fest; virtus clara aeternaque habetur.

Sed diu magnum inter mortalis certamen fuit, vine corporis, an virtute animi res militaris magis procederet. Nam et, prius quam incipias, consulto, et, ubi consulueris, mature facto opus est. Ita utrumque per se indigens, alterum alterius auxilio eget.

Ejercicio: Sujetos de este párrafo.

Se omite el sujeto:

1. Cuando siendo un personal, no ha menester especial ahinco, como en castelleno: scribo, legis, i.

2. Con verbo impersonal: tonat, pluit, fulgurat. A veces por sujeto van Iuppiter, caelum, dies, y los tres significan la atmósfera. Caelum tonat omne. Horrificis iuxta tonat Aetna ruinis. Veiis de caelo lapidaverat. Ninguntque rosarum floribus. Dies lucescit. Omme crede diem tibi diluxisse supremum.

3. Con impersonal de sentimiento, miseret, paenitet, piget, pudet, taedet me alicuius rei. El sujeto hállase encerrado en la idea radical del verbo, equivaliendo á: quoniam ipsos belli culpa sua contracti taedium ceperit.

4. Igualmente lo encierra en sí el radical del verbo pasivo en 3. p. como impersonal ó unipersonal: Proinde ut diu vivitur, bene vivitur. Dum ab illo rediri posset. Asi vivitur equivale á vita vivitur, pugnatur á pugna pugnatur.

5. Con verbo unipersonal el sujeto son las gentes, que se omite: dicunt, ferunt, aiunt, inquit. Nondum gustaverat, inquit, vitae suavitatem.

6. Quis en oración subordinada: Neque vero mihi quicquam praestabilius videtur, quam posse dicendo tenere hominum coetus, mentes allicere, voluntates impellere, quo velit; unde autem velit, deducere.

* *

II. Igitur initio reges (nam in terris nomen imperii id primum fuit) diversi, pars ingenium, alii corpus exercebant. Etiam tum vita hominum sine cupiditate agitabatur; sua cuique satis placebant. Postea vero quam in Asia Cyrus, in Graecia Lacedaemonii et Athenienses coepere urbes atque nationes subigere, lubidinem dominandi caussam belli habere, maxuman gloriam in maxumo imperio putare: tum demum periculo atque negotiis compertum est, in bello plurimum ingenium posse.

Quodsi regum atque imperatorum animi virtus in pace ita, uti in bello, valeret, aequabilius atque constantius sese res humanae haberent, neque aliud alio ferri, neque mutari ac misceri omnia cerneres. Nam imperium facile his artibus retinetur, quibus initio partum est. Verum ubi pro labore desidia, pro continentia et aequitate lubido atque superbia invasere, fortuna simul cum moribus immutatur. Ita impe

« IndietroContinua »