Immagini della pagina
PDF
ePub

litie Templi, Bernardo domini Pape Marescalco, Riccardo ac Johanne ejusdem ordinis et quampluribus aliis testibus ad hoc specialiter vocatis et rogatis. Venerabilis ac religiosus vir Frater Petrus Fernandi Magister Domus Militie Templi in Italia habens etiam ut firmiter asserebat potestatem a Venerabili et Religioso viro Fratre Thoma Berardi Generali Magistro Domus et totius Ordinis Militie Templi ultramarini suoque conventu permutandi cum prefato Magistro Jordano Locum S. Felicis situm in Monte Circeyo Terracinen. Dioces. ad dictam Domum dictumque Ordinem Militie Templi pleno jure spectantem cum omnibus juribus adjacentiis, et pertinentiis suis habita perpensa deliberatione cum Preceptore Priore Fratribus et conventu Domus S. Marie de Aventino de Urbe ejusdem Ordinis ac attendens eundem Locum S. Felicis consideratis expensis necessario faciendis pro ejusdem loci custodia et conservatione non multum utilitatis afferre eisdem Domui et Ordini Militie Templi considerans etiam quod dictus Magister Jordanus habebat quoddam suum Casale situm in districtu urbis in contrata que vocatur Piliocti quod fuit Dominorum Nicolai et Petri filiorum et heredum quondam Petri Rubei de Ripa Civium Romanorum et quod sic terminatur. A primo latere possident nobiles Viri D. Johannes Castellanus et Franciscus fratres et Dominus Johannes de Columpna. A secundo predicta Ecclesia sancte Marie de Aventino et heredes quondam Pauli de S. Angelo. A tertio Ecclesia Sancte Marie de Scolagreca et Sancti Salvatoris de Sancta Balbina. A quarto est via publica vel qui alii sunt et confines quod etiam Casale contiguum est et confine sicut dictum est aliis terris et casali dicte Domus S. Marie de Aventino utilius et fructuosius ac longe magis accomodum dictis Ordini et Domui S. Marie volens ejusdem Ordinis meliora prospicere ac ipsius utilitatem non modicam procurare de predictorum Preceptoris Prioris et Fratrum ac conventus consilio et consensu convenit cum dicto magistro Jordano et ambo ad invicem pacti sunt de permutando Locum et Casale predicta cum omnibus juribus et pertinentiis eorundem. Unde dictus Frater Petrus Magister Domus Militie Templi in Italia non dolo inductus nec vi vel metu coactus sed sua libera et spontanea voluntate ex causa permutationis dedit concessit et tradidit predicto Magistro Jordano pro se heredibus et successoribus suis in perpetuum et irrevocabiliter ex hujusmodi permutationis causa in puram et veram proprietatem predictum Locum Sancti Felicis cum omnibus juribus et pertinentiis suis et spetialiter cum domibus Turri vineis terris cultis et incultis silvis nemoribus pratis pascuis montibus collibus fontibus aquis aquarum decursibus plagis venationibus piscationibus honoribus utilitatibus nec non cum tenimento seu loco aut quocumque alio nomine censeatur quod dicitur ad Sanctam Mariam de Surresca cum omnibus aliis terris silvis posses

sionibus juribus pertinentiis que dictus Locus S. Felicis et dictum Tenimentum quod dicitur ad Sanctam Mariam de Surresca habent vel habere debent de jure intus et extra civitatem Terracinensem et per totum territorium et dioces. Terracinensem et alibi per totam maritimam etiam extra Territorium predictum excepta solummodo quadam Domo quam dictus Locus S. Felicis habet intus in civitate Terracinense in loco ubi dicitur Posterula juxta murum civitatis ejusdem quam predicto Ordini Militie Templi integre reservavit. Cessit etiam dictus Frater Petrus Magister Domus Militie Templi in Italia eidem Magistro Jordano pro se et suis heredibus et successoribus omnia jura actiones et nomina et quecumque alia competentia predictis Domui et Ord ni Militie Templi ratione predicti Loci Sancti Felicis et predicte Sancte Marie de Surresca seu etiam ipsis Locis vel tenimentis que dicuntur Sancti Felicis et S. Marie de Surresca et eundem Magistrum 'Jordanum procuratorem ad predicta omnia in 1em suam constituit. Dedit insuper et concessit eidem Magistro Jordano plenam et liberam potestatem intrandi per se vel per alium predictum locum sancti Felicis et totum tenimentum ejusdem sancte Marie de Surresca cum omnibus juribus adjacentiis et pertinentiis suis eorumdem omnium et singulorum possessionem pro suo libito adipiscendi et tenendi ac de ipsis omnibus pro sua voluntate disponendi et faciendi. Constituens se ac dictam Domum dictumque Ordinem Militie Templi, predictum Locum Sancti Felicis ac tenimentum Sancte Marie de Surresca cum omnibus juribus adjacentiis et pertinentiis eorumdem dicti Magistri Jordani nomine possidere donec per se vel per alium dictus Magister Jordanus eorum omnium possessionem acceperit corporalem. Hoc acto expresse quod dictus Magister Jordanus ejusque heredes et successores annis singulis solvere teneantur et solvant triginta solidos provenien. Monasterio Gripte Ferrate pro ut illos solvebant et solvere tenebantur Fratres Ordinis Militie Templi predicto Monasterio pro prefata Sancta Maria de Surresca et pertinentiis ejus. Predictus etiam Frater Petrus Magister Domus Militie Templi in Italia suo et predicto Generalis Magistri Domus et totius predicti Ordinis Mil tie Templi Ultramarini et Conventus ipsius Magistri Generalis nomine renuntiavit ex certa scientia beneficio restitutionis in integrum constitutioni que incipit; Rem majoris pretii et ejus beneficio utili vel directo exceptioni doli et in factum et cuilibet alii exceptioni. . . . . comittentis quod propter aliquam causam aliquo tempore non petet hujusmodi contractum rescindi vel in aliquo retractari. Renuntiavit etiam omni auxilio juris tam canonici quam civilis et omnibus dicti Ordinis consuetudinibus constitutionibus vel statutis ac omnibus privilegiis et indulgentiis dicto Ordini generaliter vel specialiter a Sede Apostolica seu quacum

OC

que ecclesiastica secularive persona concessis vel in posterum concedendis per que hujusmodi permutationis contractus rescindi posset in aliquo vel quomodolibet impediri. Promisit etiam suo et dictorum Generalis Magistri et Conventus nomine de evictione. Affirmans quod dictus Ordo vel Domus S. Marie de Aventino corumque Fratres de predictis rebus vel earum aliqua nullum contractum vel quasi contractum fecerunt immo promisit dictum Magistrum Jordanum ejusque heredes et successores super premissis defendere ab omni molestante persona et loco propriis expensis dicti Ordinis et si aliqua evictio sequeretur promisit de evictione satisfacere secundum jura. Et si dictus Magister Jordanus ac sui heredes et successores pro predictis vel eorum casione aliqua dampna incurrerint vel expensas fecerint promisit eas resarcire ac restituere de propriis bonis dicti Ordinis et de hoc scilicet an dictus Magister Jordanus vel sui heredes et successores dampna incurrerint vel expensas fecerint et de ipsorum quantitate voluit et promisit stare simplici eorum verbo absque onere alterius probationis omnique alii generi et speciei probationis super hoc renuntiavit expresse. Pro quibus omnibus supradictis et infrascriptis firmiter observandis et plenarie adimplendis obligavit omnia bona dicti Ordinis et spetialiter predicte Domus S. Marie de Aventino et ea constituit se dicti Magistri Jordani nomine possidere. Dans eidem Magistro Jordano suisque heredibus et successoribus plenariam potestatem quod ipsa bona per se vel per alium sua propria auctoritate etiam absque curie proclamatione et fratrum dicti Ordinis requisitione possit capere intrare tenere possidere et quo voluerit modo de eis disponere et ea tradere et omnem quantitatem pecunie recipere donec de predictis omnibus predicto Magistro Jordano suisque heredibus et successoribus fuerit integre ac plenarie satisfactum. Predicta autem omnia fecit dictus Frater Petrus Magister Domus Militie Templi in Italia prefato Magistro Jordano pro eo quod idem Magister Jordanus versa vice statim prosequens predictam conventionem de permutando inter ipsos habitam ut superius est expressum in presentia etiam mei Notarii et predictorum testium ex eadem causa videlicet permutationis dedit concessit et tradidit eidem Fratri Petro Magistro Domus Militie Templi in Italia recipienti nomine predicti Ordinis spetialiter predicte Domus Sancte Marie de Aventino dictum Casale cum Turri domibus arenariis silvis stirpetis pascuis terris cultis et incultis et cum omnibus aliis juribus utilitatibus et pertinen tiis suis pleno jure ad dictum Magistrum Jordanum ex causa emptionis pertinentis. Dedit etiam simili modo idem Magister Jordanus eidem Fratri Petro Magistro Domus Militie Templi in Italia plenam et liberam potestatem ut possit possessionem dicti Casalis cum omnibus terris juribus et pertinentiis suis auctoritate propria per se vel per alium intrare tenere

et possidere et de eo disponere ac etiam facere sicut de re dicti Ordinis. Constituens se interim predictum Casale cum juribus et pertinentiis suis nomine dicti Ordinis possidere donec per se vel alium idem Frater Petrus Magister Domus Militie Templi in Italia vel alias pro ipso ordine predictorum Casalis et jurium ac pertinentiarum possessionem vel quasi possessionem intraverit seu acceperit corporalem. Praedictus etiam Magister Jordanus suo et suorum heredum ac successorum nomine renuntiavit beneficio restitutionis in integrum constitutioni que incipit » Rem majoris pretii et ejus beneficio utili vel directo, exceptioni doli et in factum et cuilibet alii exceptioni. Promittens quod propter aliquam causam aliquo tempore non petet hujusmodi contractum rescindi vel in aliquo impediri. Renuntiavit etiam auxilio juris canonici et civilis. Promisit etiam suo et suorum heredum ac successorum nomine de evictione affirmans quod ipse vel aliquis pro eo de predicto Casali in totum vel in partem vel de aliquo jure ipsius nullum contractum vel quasi contractum fecit nec fieri fecit immo promisit dictum fratrem Petrum magistrum Domus Militie Templi in Italia et prefatum Ordinem super hiis defendere ab omni molestante persona et loco propriis expensis suis et si aliqua evictio sequeretur promisit de evictione satisfacere secundum jura. Et si dicti frater Petrus vel Ordo pro predictis Casali terris juribus et pertinentiis suis vel eorum occasione aliqua dampna incurrerint vel expensas fecerint promisit etiam dictus magister Jordanus suo et suorum heredum ac successorum nomine resarcire ac restituere de propriis bonis suis. Et de hoc scilicet an dicti frater Petrus vel Ordo aut aliquis pro ipso Ordine dampna incurrerit vel expensas fecerit et de ipsarum quantitate voluit idem magister Jordanus stare simplici eorum verbo qui eas taliter fecerint absque onere alicujus probationis omnique alii generi et speciei probationis super hiis renuntiavit expresse. Pro quibus omnibus et singulis observandis et plenarie adimplendis obligavit omnia bona sua et ea

se dicti Ordinis nomine possidere. Datis eidem fratri Petro magistro domus militie Templi in Italia et illi qui pro tempore pro prefato Ordine in Italia fuerint potestatem quod ipsa bona per se vel per alium sua propria auctoritate etiam absque curie proclamatione et ipsius magistri Jordani suorumque heredum ac successorum requisitione possint capere intrare tenere possidere et quo voluerit modo de ipsis disponere ac ea tradere et omnem qualitátem pecunie recipere donec de predictis prefato Ordini fuerit integre ac plenarie satisfactum.

Et ego Margaritus Valentini de Adria apostolica auctoritate notarius predictis interfui et ea rogatus scripsi et publicavi.

ACHILLE GENNARELLI

DELLA VITA E DELLE NAVIGAZIONI DI GIOVANNI VERRAZZANO

PARTE SECONDA

Se un' altro viaggio avesse mai luogo, o i disegni del Verrazzano e de' suoi amici fossero attraversati da un istantaneo cambiamento nell' animo di Francesco, o dai disastri che seguirono la fatal battaglia di Pavia, è impossibile di stabilire in guisa da contentare ogni lettore: tanto gli storici hanno intrigato o coperto siffatta questione di dubbiezze e di contradizioni! Ma siccome la conoscenza di tutta la rimanente vita del Verrazzano poggia sullo scioglimento di questa, noi procureremo di additare, quanto più chiaramente e brevemente potremo per la natura del soggetto, i principali mezzi di disbrigarsene, ed il risultamento delle nostre ricerche.

Il Ramusio contemporaneo di Verrazzano, alla cui cura, come già è stato detto, dobbiamo la conservazione del solo autentico documento sulla sua vita, sicuramente afferma ch' egli parti una seconda volta a nuove scoperte verso Ponente; non si narra per quai luoghi e con quali avventure siffatto viaggio fosse, ma al tempo del Ramusio comunemente credevasi che il Verrazzano in sul prender terra fosse assalito da barbare genti e mangiato dinanzi agli occhi de' suoi compagni. I particolari di quest' orribile fatto sono ignoti. Ma la nave fece ella ritorno, o come la trista novella ne giunse in Francia? Checchè sia, questo tenevasi allora della morte del Verrazzano, renduta più probabile da quella del Magellan e del Cortoreal.

Tale racconto è contradetto dallo Charlevoix in una sola parte, cioè nella crudele fine del Verrazzano. Egli confessa che un secondo viaggio fu intrapreso, soggiungendo che niente fu più mai inteso della nave e della sua ciurma, e mostrasi siffattamente certo di tal credenza, che afferma avere il mistero ed il silenzio sulla fine del Verrazzano rifrenato per lungo tempo i francesi dal fare alcun nuovo tentativo nel cammino che questi avea aperto. L'autore poi del saggio cronologico sulla storia della Florida asserisce, ma con qual fondamento è difficile indovinare, che Verrazzano fu preso dai Baschi nel 1524, menato da loro primamente a Siviglia quindi a Madrid e colà impiccato.

Il Tiraboschi più ragionevolmente che ogni altro si è opposto alla narrazione del Ramusio, nel breve racconto della vita del Verrazzano che ha inserito nel settimo volume della sua storia della letteratura italiana. Egli ha trovato un passo in una lettera di Annibal Caro che era sfuggito all' attenzione di tutti coloro che s'erano messi ad indagare questo oscuro soggetto. La lettera è scritta da Castro a tutti i famigliari di Monsig. de Gaddi, e contiene un bizzarro racconto di un viaggio che il Caro allora faceva. Dicendo egli di parlare quando all' uno e quando all' altro secondo le cose che gli sovverranno, prosiegue così "A voi, Verrazzano, come a cercatore di nuovi

« IndietroContinua »