Ita duo duces, duo exercitus ad Hannibalem redierunt: nec mora dimicandi facta est, cum consuli duplicatæ vires, Pœno recens victoria animo esset.+ n In primam aciem suas legiones Sempronius induxit; in subsidiis locatæ P. Licinii legiones. Consul principio pugnæ ædem Fortunæ Primigeniæ vovit, si eo die hostes fudisset: composque ejus voti fuit. Fusi ac fugati Pœni: supra quatuor millia armatorum cæsa: paulo minus trecenti vivi capti et 5 equi quadraginta et undecim militaria signa. Perculsus adverso prælio Hannibal Crotonem exercitum abduxit. Eodem tempore M. Cornelius consul in altera parte Italiæ, non tam armis, quam judiciorum terrore, Etruriam continet, totam ferme ad Magonem, ac per eum ad spem novandi res, Eas quæstiones ex senatus consulto minime ambitiose habuit: multique nobiles Etrusci, qui aut ipsi ierant, aut miserant ad Magonem de populorum suorum defectione, primo præsentes erant condemnati;7 postea, conscientia sibimet ipsi exilium consciscentes, cum absentes damnati essent, corporibus subtractis, bona tantum, quæ publicari poterant, pigneranda pœnæ præbebant.* versam. 8 Inquisivit de his novandurum rerum consiliis absque nimia vel asperitate, vel personarum acceptione. Relinquebant capienda et vendenda in pœnam. trepidi rediere.-4 'Ita optimi Mss. Sed aptior est vulgata lectio animos faceret: neque illud eodem sensu videtur accipi posse. Idem sentiebat Drak. at Gron. illud elegantius esse putabat, et Doer. dictum credit pro animo sumendo.' Rupert.-5 Delevit copulativam et Rhenan.-6 In omitt. Gron. Doujat. Omitt. etiam plurim. codd. apud Drak. ut testatur Doering. Mox, vulgat. olim continuit pro continet.-7 Conj. Gron. sunt pro erant : verbum omnino omittebant antea. i 8 37. Dum hæc consules diversis regionibus agunt, censores interim Romæ M. Livius et C. Claudius senatum recitaverunt. Princeps iterum lectus Q. Fabius Maximus. Notati septem: nemo tamen, qui sella curuli sedisset. Sarta tecta acriter et cum summa fide exegerunt.* Viam e foro Boario ad Veneris, et circa foros publicos, et ædem Matris Magnæ in Palatio faciendam locaverunt. Vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt. Sextante sal et Romæ et per totam Italiam erat. Romæ pretio eodem, pluris in foris et conciliabulis,' et alio alibi pretio præbendum locaverunt. Id vectigal commentum alterum ex censoribus satis credebant, populo iratum," quod iniquo judicio quondam damnatus esset; et in pretio salis maxime oneratas tribus, quarum opera damnatus erat, credebant: inde Salinatori Livio inditum cognomen. Lustrum conditum serius, quia per provincias dimiserunt censores, ut civium Romanorum in exercitibus, quantus ubique esset, referretur numerus. Censa cum iis ducenta decem quatuor millia 9 hominum. Condidit lustrum C. Claudius Nero. t i Senatum recensuerunt. *Sacrarum ædium refectionem a mancipibus exacte fieri acerrime curarunt. เ In minoribus civitatibus et municipiis. Facile in animum inducebant cives M. Livium, qui unus e censoribus erat, vectigal illud invenisse ex ira in populum. 8 Recitarunt edd. ante Gron.-9 Ducenta et sexaginta quinque millia NOTE P Circa foros publicos] Discrimen est inter foros, et fora: in neutro enim genere loca sunt in quibus jus dicitur, aut quo res venales deferuntur: masculino genere, proprie quidem spatia in navibus, teste Nonio; sive (ut explicat Isidorus) tabulata navium quæ sternuntur; dicta ab eo quod incessus ferant, vel foris emineant, de quibus Virgil. Laxantque foros.' Gall. le Tillac. Et generaliter loca aperta ac patentia. Unde gladiatores foros facere dicuntur, cum longo sectantur circuitu. Hic sumi videntur pro tabernis, quæ in foro ་ Duodecim deinde coloniarum, (quod nunquam antea factum erat,) deferentibus ipsarum coloniarum censoribus, censum acceperunt; ut, quantum numero militum, quantum pecunia valerent, in publicis tabulis monumenta extarent. Equitum deinde census agi cœptus est; et ambo forte censores equum publicum habebant. Cum ad tribum Polliam ventum est, in qua M. Livii nomen erat, et præco cunctaretur citare ipsum censorem ; ' Cita,' inquit Nero, M. Livium,' et, sive ex residua et vetere simultate, sive intempestiva jactatione severitatis inflatus, M." Livium, quia populi judicio esset damnatus, equum vendere jussit." Item M. Livius, cum ad tribum Arniensem 12 * et nomen collegæ ventum est, vendere equum C. Claudium jussit, duarum rerum causa; unius, quod falsum adversus se testimonium dixisset; alterius, quod non sincera fide secum in gratiam redisset. Itaque ibi fœdum 13 certamen inquinandi famam alterius cum suæ famæ damno factum est. censuræ cum in leges jurasset C. Claudius, et in ærarium escendisset, inter nomina eorum, quos ærarios relinquebat, dedit collegæ nomen. Deinde M. Livius in ærarium venit, et, præter Mæciam tribum, quæ se nec condemnasset, neque condemnatum aut 14 consulem aut censorem fecisset, populum Romanum omnem, quatuor et triginta tribus, ærarios reliquit ; quod et innocentem se condemnassent, et condemnatum consulem et censorem fecissent, neque infitiari Exitu Andreas, Juntas, et postea Rhenan. cum esset ducenta quindecim millia.' J. F. Gron.-10 Olim legebatur deferentibus cens. cens. receperunt.-11 M. del. Gron. Doujat. Crev. Mox condemnatus pro damnatus edd. antt.-12 Narniensem Gron. Doujat. Crev.-13 Vid. Not. Delph. inf.-14 In Gryph. omit NOTE t Ducenta decem quatuor millia] Ita membranæ non paucæ: malim tamen cum epitome ducenta quindecim millia. net Sigon. in Schol. ad lib. vI. licet alibi Arniensem appellaverit, ut vulgo hic legitur. Itaque ibi fœdum] Præstat hæc " Equum vendere jussit] Quasi in vulgaris lectio scripturæ membrana. dignum equestri ordine. rum, in quibus est, neque fœdum certaNon displicet tamen Grono. vii conjectura, æque fœdum certamen, &c. possent, aut judicio semel, aut comitiis bis ab se peccatum esse. Inter quatuor et triginta tribus et C. Claudium ærarium fore. Quod si exemplum haberet bis eundem ærarium relinquendi, C. Claudium nominatim se inter ærarios fuisse relicturum. Pravum 15 certamen notarum inter censores castigatio inconstantiæ populi censoria et gravitate temporum illorum digna." In invidia censores cum essent, crescendi ex his ratus esse occasionem Cn. Bæbius tribunus plebis diem ad populum utrique dixit. Ea res consensu Patrum discussa est, ne postea obnoxia populari auræ censura esset. 38. Eadem æstate in Bruttiis Clampetia 16 a consule vi capta, Consentia et Pandosia et ignobiles aliæ civitates voluntate in ditionem 17 venerunt. Et cum comitiorum jam appeteret tempus, Cornelium potius ex Etruria, ubi nihil belli erat, Romam acciri placuit. Is consules Cn. Servilium Cæpionem et C. Servilium 18 Geminum creavit.* Inde prætoria comitia habita. Creati P. Cornelius Len tulus, P. Quinctilius Varus, P. Ælius Pætus, P. Villius Tappulus. Hi duo, cum ædiles plebis essent, prætores creati sunt. Consul, comitiis perfectis, ad exercitum in Etruriam rediit. Sacerdotes eo anno mortui atque in lo "Quod invicem sese notarunt censores, ut uterque famam alterius inquinavit, fœdum fuit certamen. Quod Livius inconstantiam populi notavit, id vere censori. um, dignumque gravitate illorum temporum. titur primo rd aut.-15 Parvum olim vulgat. omisso etiam T et ante gravitate. 16 Vid. Not. Delph. inf.-17 In quibusd. librr. teste Doer. deditionem. -18 Cn. Servilium omnes Mss. et edd. ante Drak. Mox Cn. Cornelius pro P. Cornelius, reposuere Gron. Doujat. Crev. ex emend. Sigon. et Pigh. NOTE 2 Clampetia a consule vi capta] Cor. ruptus est haud dubie hic locus. Vulgo editur, jam Petilia a consule vi capta: ex scriptis, Put. præfert Clampetia devicasta: alii Clampetia Cosa devicta: sed Cosa Tuscorum non Bruttiorum urbs fuit. Itaque ex diversis lectionibus conflata est quæ in textu habetur non male. Porro Clampetia cum eorum suffecti; Ti. Veturius Philo flamen Martialis in locum M. Æmilii Regilli, qui priore anno mortuus erat, creatus inauguratusque; et in M. Pomponii Mathonis auguris et decemviri locum creati decemvir M. Aurelius Cotta, augur Ti. Sempronius Gracchus admodum adolescens, quod tunc perrarum in mandandis sacerdotiis erat. Quadrigæ aureæ eo anno in Capitolio positæ ab ædilibus. curulibus, C. Livio et M. Servilio Gemino. Et ludi Romani biduum instaurati. Idem per biduum 19 plebeii ab ædilibus P. Ælio, P. Villio: et Jovis epulum fuit ludorum causa. 19 Vid. Not. Delph. inf. NOTE Idem [Ilem] per biduum] Licet scriptorum nonnulli habeant idem; Regius unus iterum; tamen alii cum Sigonio scribunt item, quod et sensus exigit. |