T. LIVII PATAVINI

HISTORIARUM

A B URBE CONDITA

LIBER XXXII.

BREVIARIUM.

CAP. 1. Provinciæ et legiones divisæ. Feriæ Latinæ instauratæ ob carnem non datam legatis Ardeatium. Prodigia nuntiata ac procurata. 2. Carthaginienses argentum in stipendium impositum primum Romam advehunt, iisque petentibus obsidum pars redditur, pars alio traducitur. Gaditanis petentibus remittitur, ne præfectus mittatur Gades; et Narniensibus colonorum numerus expletur. 3. P. Villius consul in Macedonia comprimit seditionem militum, missionem postulantium. 4. Philippus frustra oppugnat Thaumacos, et inde in Macedoniam in hyberna copias reducit. 5. Ibi popularium animos sibi conciliat, Heraclide in vincula conjecto; belloque magna cura apparato, cum Athenagora ad Aoum amnem idonea munit loca. 6. Consul adversus eum nihil memorabile gerit. 7. Censores creantur P. Cornelius Scipio Africanus et P. Ælius Pætus. L. Manlius Acidinus, ex Hispania decedens, ovans Urbem ingreditur. Cn. Bæbius Tamphilus prætor, circumventus a Gallis Insubribus, multos milites amittit, et, exercitu L. Lentulo consuli tradito, abire Romam jubetur. Creantur consules, (Sex. Ælius Pætus et T. Quintius Flamininus, qui consulatum ex quæstura petierat,) et prætores. Ludi plebeii et Romani. 8. Consules prætoresque sortiuntur provincias, et delectus habetur. Attalus nuntiat senatui Rom. regnum suum invadi ab Antiocho.

9. Prodigiis procuratis Ælius proficiscitur in Galliam, Quintius in Mace. doniam. 10. Philippus et consul in arctissimis Aoi ripis faucibusque Epiri veniunt in colloquium; sed re infecta recedunt. 11. Pastor quidam, a Charopo principe Epirotarum missus, partem exercitus Romani per saltum, a Macedonibus obsessum, supra caput eorum deducit in verticem montis. 12. Pugna inde exorta hostes circumventi fugiunt, petuntque Delph. et Var. Clas. Livius.

8 P

Thessaliam. 13. Ibi rex urbes sociorum, mox futuras hostium, incendit, et in Macedoniam regreditur: quo facto Ætoli, 14. Amynander et Athamanes, multa Thessaliæ oppida diripiunt. 15. Eandem terram vastat T. Quintius. 16. Interea frater ejus, L. Quintius, cum classe Rom. Piræenm, et inde, conjunctus Attali Rhodiorumque navibus, Eubœam petit, capitque Eretriam 17. et Caristum. Consul vero Atracem din ac frustra oppugnat: 18. nec rationem procul a mari et in Thessalia belli cladibus evastata hybernandi ullam cernens transgreditur in Phocidem, et nonnulla ejus oppida castellaque expugnat. 19. Eo auctore a fratre, Atheniensibus, Attalo ac Rhodiis, Corinthum oppugnare parantibus, ad Achæos eorumque prætorem, Aristænum, qui Cycliadæ successerat Romanisque gentem jungi cupiebat, legati mittuntur: quorum perpetuis orationibus Sicyone absumitur dies. 20. 21. Aristænus suadet societatem Romanam. 22. Inter demiurgos sen magistratus Achæorum certamen oritur nihilo segnius, quam inter multitudinem, et prius, quam decretum fit, Dymæi, Megalopolitani ac quidam Argivorum relinquunt concilium. 23. Ceteri Achæorum populi societatem cum Attalo ac Rhodiis præsenti confirmant decreto, cum Romanis in id tempus differunt, quo Romam mitti possint legati. Tum Corinthus omni vi oppugnatur; sed irrito tandem incepto Attalus Piræeum, Romani Corcyram petunt. 24. Interim consul in Phocide scalis capit Elatiam. 25. Ceterum adventu in Achaiam Philoclis regii præfecti non Corinthus tantum liberatur obsidione, sed Argos quoque ei proditur.

26. Sex. Ælius in Gallia totum prope annum Cremonensibus Placentinisque cogendis redire in colonias consumit. Circa Urbem vero tumultus pæne excitatur a servis conjurantibus, quorum magna vis erat Setiæ cum obsidibus Carthaginiensium. 27. Attalus legatos Romam, et Masinissa triticum auxiliaque ad exercitum Rom. mittit. M. Porcius Cato e Sardinia fugat fœneratores, sumtusque a sociis in cultum prætorum factos circumcidit aut tollit. Consules creantur C. Cornelius Cethegus et Q. Minucius Rufus, primumque illo anno sex prætores. 28. Consulibus, Italiam Macedoniamque sortiri parantibus, bellum mandatur cum Gallis Cisalpinis, et Quintiis imperium in Macedonia prorogatur. 29. Prodigia procurantur; et quinque coloniæ deducuntur in oram maritimam. Consules ambo in Galliam proficiscuntur, et brevi omnia fere cis Padum sub ditionem Rom. redigunt. 30. Insubres a Cornelio vincuntur, et Cenomani, ad defectionem ab iis solicitati, dedunt se Romanis. 31. Minucius populatur agros Boiorum, et Ligustinos Ilvates subigit.

32. T. Quintius Opuntem oppugnare statuit, et Philippo petenti colloquium concedit prope Nicæam. 33-36. Res altercationibus, regis maxime sociorumque consulis, teritur, et bis differtur in alium diem. Tandem inducias facere placet, donec legati Romam mittantur ad senatum. 37. Hi infecta pace redeunt. 38. Philippus, de longinquis Achaiæ oppidis solicitus, Philocli solam Corinthum dat tuendam, et Argos Nabidi velut fiduciarium tradit. Is ibi sævit in principes, 39. et mox a Quintio atque Attalo colloquium petit impetratque, in quo de conditionibus amicitiæ agitur. 40. Auxilia mittit Romanis, et, Lacedæmonem regressus, Argos præsidio fir

matos uxorem remittit ad fœminas spoliandas. Quintius, Philocle et Corintho frustra tentatis, Anticyram; Attalus Sicyonem et inde Cenchreas trajicit.

1. CONSULES prætoresque, cum Idibus Martiis magistratum inissent, provincias sortiti sunt. L. Cornelio Lentulo Italia, P. Villio Macedonia; prætoribus, L. Quintio urbana, Cn. Bæbio Ariminum, L. Valerio Sicilia, L. Villio Sardinia evenit. Lentulus consul novas legiones scribere jussus; Villius a P. Sulpicio exercitum accipere. In supplementum ejus, quantum militum videretur, ut scriberet, ipsi permissum. Prætori Babio legiones, quas C. Aurelius consul habuisset, ita decretæ, ut retineret eas, donec consul novo cum exercitu succederet. In Galliam 3 ubi is venisset, omnes milites exauctorati domum dimitterentur, præter quinque millia socium. His obtineri circa Ariminum provinciam satis esse. Prorogato imperio prætoribus prioris anni, (Cn. Sergio, ut militibus, qui in Hispania, Sicilia, Sardinia stipendia per multos annos fecissent, agrum assignandum curaret: 4 Q. Minucio, ut in Bruttiis idem de conjurationibus quæstiones, quas prætor cum fide

b

1 ' Videtur Livius scripsisse Consulibus prætoribusque, cum Idibus Martiis magistratum inissent, provinciis sortitis, L. Cornelio Lentulo Italia. Nam et vulgo nomen alterius consulis abest L. Lentulo. Sed, ut posuimus, integre Barber. et Pet.' J. F. Gron. Iniissent Doujat. Crev.-2 Č. Babio edd. ante Sigon.-3 In Gallia edd. antt.-4' J. F. Gron. emendandum putat vel Prorogata imperia prætoribus prioris anni, Cn. Sergio, ut militibus cett. vel Prorogato imperio prætores prioris anni, Cn. Sergius militibus, qui . . . agrum assignari cx

NOTE

↳ Circa Ariminum provinciam] Intelligitur provincia Gallia Circumpadana, quæ tunc ab Arimino incipiebat, ubi et sedes prætoris, Rubicone quippe vicino amne dirimebatur Italia proprie dicta a Gallia Cisalpina.

c Agrum assignandum curaret] Mavult Gron. assignari cururet, conjectura ex libro Vossiano ducta, ubi assignare. Nec laborat periodus, ut

ipsi visum, nisi quod paulo est prolixior. Sensus saltem facile constat, si continuata oratione legas, Prorogato imperio prætoribus prioris anni, ea lege ut hæc et illa facerent, &c. feria Latina, &c. instauratæ sunt: quasi ea quæ scripta sunt post verba, prorogato imperio, parenthesi essent inclusa.

d

curaque exercuisset," perficeret, et eos, quos sacrilegii compertos in vinculis Romam misisset, Locros mitteret ad supplicium, quæque sublata ex delubro Proserpinæ essent, reponenda cum piaculis curaret') feriæ Latinæ pontificum decreto instauratæ sunt; quod legati ab Ardea questi in senatu erant, sibi in monte Albano Latinis carnem, ut assolet, datam non esse. Ab Suessa nuntiatum est, duas portas, quodque inter eas muri erat, de cœlo tactum; et Formiani legati ædem Jovis, item Ostienses ædem Jovis, et Veliterni Apollinis et Sanci ædes, et in Herculis æde capillum enatum : 7 et ex Bruttiis ab Q. Minucio proprætore scriptum, equuleum cum quinque pedibus, pullos gallinaceos tres cum ternis pedibus natos esse. Inde a P. Sulpicio proconsule ex Macedonia litcræ allatæ, in quibus inter cetera scriptum erat, lauream in puppi navis longæ enatam. Priorum prodigiorum causa senatus censuerat, ut consules majoribus hostiis, quibus Diis videretur, sacrificarent. Ob hoc unum prodigium haruspices in senatum vocati, atque ex responso eorum supplica

a Inquisitiones conjuratorum quas antea instituerat. Factis sacrificiis expiatoriis.

raret: Q. Mincius in Bruttiis idem.' Doering.—5 Curaret. Feria, signis parentheseos omissis, Gron. Doujat. Crev.-6 Malit J. F. Gron. nuntiarunt. abs pro ab Gron. Crev.-7 Mibi in mentem veniebat et in Herculis are capillum enatum, ut as de signo æreo dictum sit, uti apud Virg. Georg. 1. 480. Sed, ut fatear, ipse de hujus conjecturæ probabilitate addubito. Accesserim potius Rob. Titio pro capillum enatum forte caprificum enatam legendum esse suspicanti.' Doering.-8 Olim legebatur ut consul... sacrificaret. Paulo ante majoribus, omisso verbo hostiis, Doujat.

NOTE

d Sacrilegii compertos] Convicti enim fuerant expilasse Proserpinæ templum; qua de re lib. XXIX. c. 8. Vide et c. 21.

e Latinis carnem] Feriis Latinis tauri in commune immolati carnes dividebantur quinquaginta, minus tribus populis, id est, incolis oppidorum Latii septem et quadraginta, ad eas convenientibus, ex fœdere de quo

lib. r. c. 52.

f Sanci [Sangi] ædes] Nomen est Jovis fidei præsidis apud Dionys. Halic. lib. IV. Idem Deus Fidins priscis Latinis dictus ex Varrone. De eo dictum supra.

Ob hoc unum] Postremo scilicet loco narratum prodigium, coronæ laureæ, vel folii nati in puppi navis.