Immagini della pagina
PDF
ePub

timos fubezit, circum defignavit, ludos edidit. Sabmorum bello petitus equitum centurias ampliavit. Tentanae fcientiae cauffa Atti Navii auguris, confuluijje fertur, an id, de quo cogitaret, effici pojet: quod quum ille fieri pofje refpondet, jufije, cum novacula colem praecidere; idque protinus ab Atto factum. Sabinos praeterea acie vicit, urbem muro circumdedit, cloacas fecit. Occifus eft ab Anci filus quum regnaffet annos triginta octo. Succeffit ei Ser. Tullius, natus ex captiva nobili Corniculana; cui puero, adhuc in cunis pofito, caput arfije traditum eft. Vejentes atque Etrufcos proelio fudit. Cenfum primus egit. Luftrum condidit, quo civium capita cenJa

ampliori quorumdam codicum epitome deerat. Oftiam condidit. Tarquinius ] Manufcripti libri pleniores funt, ita: Oftiam condidit. Regnavit annos XXXIII. Eo regnante Lucumo, Damarati Corinthii filius, a Tarquiniis Etruriae civitate Romam venit, &, in amicitiam Anci receptus, Tarquinii nomen ferre copit, & poft mortem Anci regnum excepit. Centum Additis. quam lectionem probo. SIGONIUS. Quae Sigonius ex Mitis protulit, fuperfunt etiam in ampliori epitome fex codicum, Voff. 1.2.3.4. Berg. & Boend. quamvis ordine plurimum inmutato. Ofiam coloniam deduxit, pro Oftiam condidit, habet Berg. Praeterea modo memorati fex codices auctores funt, pro regnavit annos XXXIII, quemadmodum Sigonius laudat, reponendum effe annos XXIIII. quod ipfe etiam Livius refert lib. 1. cap. xxxv. & Hearne antea ex Oxonienfi cod. N. monuit. Equidem credidiffem, errore operarum in nota Sigonii XXXIII, pro XXIII, vel XXIIII, datum fuiffe, nifi etiam Hearn. ex Codd. quorum varias lectiones Pithoeus ad oram Livii fui notavit, fimiliter fere XXXIV.protuliffet. Ante Sigon. edebatur paffim, Oftiam condidit. Tarquinius Prifcus in Anci amicitiam receptus. Centum additis: quod fupereft in Cod. Norvic. Centum additis Patrum numerum auxit] Centum in Patres allegit Excerpta Pithoei, Voff. 1. & Boend. Centum hic patres legit Voff. 2. 3. 4. centum in patres elegit Berg.

Circum defignavit, ludos edidit] Ludos & circos ediat Voff, 1. ludos in circo edidit Voff. 2. 3. 4. Boenderm. & Berg. a manu fec. qui dedit praefert a manu pr.

Sabinorum bello petitus ] Haec verba defunt in Vol. 1. 2. 3. 4. Berg. Boenderm. & exc. Pithoei. Tentandae fcientiae cauffa Attii Navii] Veteres libri, Hic tentandae fcientiae cauffa. SIGONIUS. Omnes etiam quatuor codd. Voff. in quibus amplior Epitome exftat, pronomen retinent; fed praeterea ordine verborum mutato exhibent, Hic tentandae feientiae Atti ( vel Actii, vel Acti, vel Ati) Navii cauffa. quam verborum conlocationem probat etiam codex Boenderm. Huic temptande fcientie Actii Nainii auguris cauffa Berg. Verum de Navii praenomine infra vide ad lib. 1. cap. xxxvI. Gruterus in potrema edit. vulgavit, Is tentandae. Commodiflime pronomen abelle poteft; immo debet. Confuluiffe fertur, an id fertur confuluiffe eum, an quatuor Voff. Berg, & Boend.

Quod cum ille fieri poffe refpondiffet ] illi Voff. pr. & Berg. fed ca yox deeft in Voil, tribus reliquis.

tum dixiffet Berg. & Boend. pro refpondiffet.

Idque protinus factum] Veteres libri, idque protinus ab Attio factum. SIGONIUS. Idque ab Acto (vel Actio, vel Ato) protinus factum Vol. 1. 2. 3.4. & Berg, idque ab eo protinus factum Boenderm. idque protinus factum Norvic.

Sabinos praeterea acie vicit ] Defunt haec in Voff. 1. 2. 3. 4. Berg. & Boenderm.

Cloacas fecit. Servius Tullius] Veteres libri ube. riores, ita: Cloacas fecit: occifus eft ab Anci filis, cum regnaffet annos XXXVIII. fucceffit ei Ser. Tullius, natus ex captiva nobili Corniculana; cui puero, adhuc in cunis pofito, caput ariffe traditum eft. Is Vejentes. &c. SIGONIUS. Quae Sigonius ex fuis profert, exftant etiam in Voff. 1. 2. 3. 4. Berg. & Boenderm. nifi quod Voff. 1. & Boend. XXXVIIII. habeant, pro XXXVIII. Antea edebatur Cloacas fecit. Servius Tullius natus ex captiva Corniculana, cui puero in cunis pofito caput arfiffe traditum eft. Vejentes. quemadmodum in Norvic. effe Hearne teftatur. Sequentia, Vejentes atque Etrufcos proelio fudit, non comparent in Voff. 1. 2. 3. 4. Berg. Boend. & exc. Pithoei.

Cenfum primus omnium egit ] Vocem omnium non agnofcunt Voff. 1. 2. 3. 4. Berg. & Boend. quare eam etiam expunxi. Vide Jac. Gronov. infra ad Epitom. lib. XLVIII. Infuper cenfum primum egit Vol. 2. 3. 4. Male. Potius enim auctor fecutus videtur morem hiftoricorum aliorumque, qui quid quifque primus fecerit, vel cui quidque primo evenerit, diligenter adnotare foliti funt, ut exemplis probat Clariff. Perizon. in Animadv. Hiftor. cap. VIII. pag. 345. Ita fupra hac Epit. Jano templum conftituit; ejufque portam, pacatis omnibus circa populis, primus claufit. Vide etiam infra hac Epit. pag. feq.

Luftrum condidit. Claffes] Plenior antiqua eft le&tio, fic: Luftrum condidit, quo cenfa LXXX. M. effe dicuntur. Claffes. Eft hic numerus etiam apud Livium [lib. 1. cap. XLIV. ] & is, qui Epitomas fcripfit, ejufmodi fummas diligentiffime ponere fo

litus eft. SIGONIUS. Lectionem editionum ante Sigonium fervat codex Norvic. ut plerumque alibi folet. Cum codicibus Sigonii faciunt Vofliani & Berg. Verum plenius Boend. hoc modo, Et luftrum condidit, quo civium capita cenfa LXXX. M. effe dicuntur. & haec verior lectio eft. Perpetuo enim auctor his epitomis in referendo numero corum, qui quolibet luftro cenfi funt, civium capita memorat, & non aliter locutus reperitur. Ex cujus confuetu

A 3

dinis

fa octoginta millia effe dicuntur. Claffes centuriafque defcripfit. Pomoerium protulit. Colles urbi, Quirinalem, Viminalem, Efquilinumque adjecit. Templum Dianae cum Latinis in Aventino fecit. Interfectus eft a L. Tarquinio, Prifci filio, confilio filiae fuae Tulliae, quum regnaffet annos quadraginta quatuor. Poft hunc L. Tarquinius Superbus, neque Patrum, neque populi juffu, regnum invafit: quo die fcelerata Tullia per patris jacentis corpus carpentum egit. Armatos circa fe ad cuftodiam corporis fui habuit. Turnum Herdonium fraude interemit. Bellum cum Volfcis geffit; & ex eorum praeda templum Jovi in Capitolio fecit. Terminus & Juventas non addixere: quorum arae moveri non potuerunt. Filii Sex. Tarquinii dolo Gabios in poteftatem Juam redigit. Hujus filiis Delphos profectis, & confulentibus, quis eorum regnaturus effet Romae, dictum eft, eum regnaturum, qui primus matrem ofculatus effet. Quod refponfum quum ipfi aliter interpretarentur, Junius Brutus, qui cum iis profectus erat, prolapfum fe fimulavit, & terram ofculatus eft. idque factum ejus eventus rei compro

dinis obfervatione eas voces hic inferendas effe Clariff. Dukerus fola conjectura ductus recte vidit. Eamdem itaque lectionem, quamvis unius tantum codicis auctoritate firmatam, tamen recipiendam putavi. Praeterea fequentia, claffes centuriafque defcripfit, defunt in omnibus noftris & excerptis Pithoei.

In Aventino fecit. L. Tarquinius Plenior eft vetufta manufcriptorum librorum lectio, hoc modo: In Aventino fecit. Interfectus eft a Tarquinio Prifci filio, confilio filiae fuae Tulliae, cum regnaffet annos XXXIV. Poft hunc L. Tarquinius Superbus, neque Patrum, neque populi juffu, regnum invafit. Quo die &c. SIGONIUS. Supplementum, quod Sigonius ex codicibus fuis addidit, fupereft etiam in Voff. 1. 2. 3.4. Berg. & Boend. nifi quod, uno excepto, in numero annorum, quos Servius regno praefuit, diffentiant. Nam, pro annos XXXIV. eft annis LXIIII. in Voff. 3. & 4. annis XLXIIII. in Voff. 2. figno tamen priori numero denario fubfcripto, quo eum delendum effe librarius indicabat. annis XLIIII. Voff. 1. annos XLIIII. Boend. folus Berg. habet annis XXXIIII. etiam Hearne annos quadraginta quatuor in cod. N. & excerptis Pith. invenerat, eumque numerum ipfius Livii auctoritate lib. 1. cap. XLVIII. firmari monuerat. hinc etiam recipere non dubitavi. Ante Sigonium vulgo edebatur, in Aventino fecit. Lucius Tarquinius Superbus, occifo Servio focero fuo, invafit regnum. Quo die. cui lectioni adftipulatur cod. Norvic. nifi quod habeat ejus focero, pro focero fuo: quod & multae editiones antiquiores praeferunt. Denique verba, quo die fcelerata Tullia per patris jacentis corpus carpentum egit, exfulant ab omnibus codd. noftris.

Ad cuftodiam corporis fui habuit] In cuftodiam fui habuit Voff. 1. 2. 3. 4. & Berg. in cuftodia fui habuit cod. Boend. in cuftodiam etiam Hearne in exc. Pithoei invenit. Mox iidem omnes omittunt verba, Turnum Herdonium fraude interemit. ut & poftea noftri, Terminus Juventas non addixere, quorum arae moveri non potuerunt.

Et ex eorum praeda] Et ex fpoliis eorum omnes noftri & exc. Pithoei.

Filius Sext. Tarquinius dolo] Vet. libri Filii Sext.

Tarquinii dolo. Loquitur autem de rebus geftis Tarquinii Superbi regis. Itaque praeter alia Sexti etiam Tarquinii filii dolo, inquit, Gabios in fuam poteftatem redegit. SIGONIUS. Verba Filius Sext. Tarquinius plane exfulant a Voff. 1. 2. 3. 4. Berg. Boend. & excerptis Pith. ejus filii Sex. Tarquinii dolo Norvic. & antiquiffimae editiones. ejus jam omiferunt Venetae. Poftea operarum errore Ascens. dedit Filius Sext. Tarquinii dolo. hinc in Mogunt. factum Filius Sex. Tarquinius dolo. Videat itaque Doujatius, unde probet, in plerifque codicibus effe Sextus Tarquinius. Tantum enim ita editum exftat in editionibus Mo guntinam fecutis ufque ad Sigonianas. Ex codd. au tem MSS. nullus eam lectionem praefert.

Hujus filiis Delphos ] Prima vox non eft in exc. Pithoei.

Primum matrem ofculatus effet ] Primus cod. Boend. Ipfe ita Liv. lib. 1. cap. LVI. Imperium fummum Romae habebit, qui veftrum primus, o juvenes, ofculum matri tulerit. Ita mox unus & alter codex hac Epit. in fine praeferunt, Tunc confules primi creati funt L. Junius Brutus & L. Tarquinius Collatinus. pro primum. Supra h. Ep. Cenfum primus egit.

Factum ejus eventus rei comprobavit] Ita in Aldina demum inveni: priores eventum rei, adftipu lante cod. Norvic. eventus comprobavit Voff. 1. 2. 3. 4. & exc. Pith. factum eventus ejus rei comprobavit Boend. factum ejus comprobavit Berg.

In odium fui adduxiffet odium fuum Voss, 1. 2. Norv. & exc. Pith. odium fufum Boend. tum edixiffet Voss. 1. adjunxisset Boend.

Bruti opera maxime expulfus eft] Bruti opere Voff. 1. 2. 3. & 4. Bruti ope Boend. Non intercedo, quo minus quifque eligat, quod placeat ; omnes enim hae lectiones aliquo modo ferri poffunt. Ego tamen vulgatum praefero, quod fervat Berg.

Annos viginti quinque. Tunc confules ] Annos XXXV. Tum confules Berg. Annos viginti quinque. Ragnatum eft annis CCLV. Tunc confules exc. Pithoci: quae eadem ve ba breviorem fex codd. Epitomen exhibuiffe fupra dictum eft. Annos ducentos quadraginta quinque Romae regnatum effe Liv. tradit lib. 1. cap. ult.

[ocr errors]

probavit. Nam quum,inpotenter fe gerendo, Tarquinius Superbus omnes in odium fui adduxiffet; ad ultimum, propter expugnatam nocturna vi à Sexto filio ejus Lucretiae pudicitiam (quae, vocato patre ad fe Tricipitino & viro Collatino, obteftata, ne multa mors ejus effet, cultro fe interemit) Bruti opera maxime expulfus eft, quum regnaffet annos viginti quinque. Tunc confules primum creati funt L. Junius Brutus&L.Tarquinius Collatinus.

1.

PRAEFATI O.

Ffcripferim, nec fatis fcio; nec, fi fciam, dicere aufim: quippe qui, quuna Acturufne operae pretium fim, fi a primordio Urbis res populi Romani per

Tune confules primum creati funt] primi Voff. 3. & Berg. Vide fupra pag. praec.

Et L. Tarquinius Collatinus] Copula deeft in Voff. 2. 3. & 4. vide infra ad lib. 11. cap. xvII.

§. 1. Facturufne fim operae precium] Sic vulgo omnes Liviani codices habent. Verum Fabius Quintilianus docet, non ita Livium exorfum: fed, Faturufae operae precium fim: atque eo auctore ita reponendum curavi. SABELLICUS. Quidam immodico ftudio ac affectata diligentia (ut fit) huic practationi plus obfcuritatis, quam lucis, attuliffe mihi videntur. Nam cum Quintilianus, haud contemnendus auctor, lib. 1x. fatis clare indicet, ab hexametri exordio Livium hiftoriam coepifle ; Facturufne operae pretium fim: hi tamen, inverfis verbis, Facturufne fim operae pretium, legerunt, atque adeo ita libris excudi curarunt. Idem dico de his verbis, non ita multo poft fequentibus: Et fi in tanta fcriptorum turba mea fama in obfcuro eft. ubi illi fit fubftituerunt. Item in his: Etfi non flectere a vero, folicitum tamen efficere poteft; illi poffit repofuerunt, quafi etfi magis fubjunctivum defideret, quam indicativum. Rurfus in his verbis, Tam hoc gentes humanae patiantur aequo animo, illi, pofita conjun&tione & inter tam & hoc, legunt Tam & hoc gentes humanae; inepti meo quidem judicio. Paullo poft, exiftimata, pro aeftimata, contra fidem exempariorum: &, haud in magno equidem ponam difcri• mine, pro haud equidem in magno ponam difcrimine; quae compofitio haud paullo concinnior auribus tinnit. Rurfus diffidentes, pro defidentes: &, inde tibi tuaeque Reipublicae, pro unde tibi: Ita inde foedum, pro unde foedum. Et, ferae avaritia luxuriaque, to fero avaritia luxuriaque; quo in loco alii civitatem adjecere. Non erat difficile ad hunc modum pleraque alia commutare : fed haud fcio, liceatne hoc in tam eximio auctore abfque fcelere. Certe mihi licere neutiquam exiftimavi; etiamfi non omnia haec rejicimus. Quapropter paullo religiofius Legotium tractabimus: nec nifi annotatione digna (quando id majore lectoris commodo fieri certum eft perfequemur. GLAREANUS. Verba Quinétu, loco a viris doctis laudato, lib. ix. Inftit. cap.

ve

1v. pàg. 853. ed. Burm. haec funt. T. Livius hexametri exordio coepit, Facturus.e operae pretium fim. Nam ita edidit, eftque melius, quam quomodo emendatur. Hoc tamen Quinctiliani judicio neglecto, emendatio, quam damnavit, in plerifque & tantum non omnibus Livii Mftis fupereft. Certe, Facturufne fim operae pretium fervant Voff. uterque, Leid. uterque, Harlej. uterque, Portug. Haverk. & Neapolitanus Latinii, etiam quidam vetufti codices bibliothecae Colbertinae, ut Doujatius monuit. Quo confenfu permotus Cafpar Bonifacius in literis ad Eliam Putfchium, XIII. Januarii anno 1602. fcriptis, quarum excerptum vir doctiff. Paull. Dan. Longolius mecum. communicavit ex bibliotheca Nobiliff. Wilckens patricii Hamburgenfis, hoc igitur MStorum confenfu permotus Bonifacius fe Quinctilianum, hexametri exordio Livium coepiffe fcribentem, & codices Livii manu exaratos in concordiam redacturum exiftimabat, fi per fyncopen legeret Facturufne fim oprae pretium, addens, fimiliter Ennium fcripfifle in epitaphio Scipionis, quod exftat in Catalectis Virgilii,

Quibit pro factis reddere oprae pretium. At Livium ita fcripfiffe haud facile cuiquam, certe non mihi, per fuadebit. Cur enim potius praeferendus foret ordo verborum vulgo in codicibus Livianis obvius, in quibus tamen jam fuo tempore aliquid emendatum fuiffe Quinctilianus obfervat, quam in quem confentiunt membranae Quinctilianeae, de quibus idem adfirmari nequit? Taceo, non continuo Livio convenire, quod Ennium decet; praeterea ca lectione recepta fimul cenfendum effe, Livium ab hexametri exordio dedita opera coepiffe, quum verofimilius videatur, ipfum per inprudentiam in hos numeros incidiffe, praefertim quum & plures alios verfus inprudens hiftoriae inferuerit, ut mox videbimus. Ceterum Cic. quidem fcripfit in Orat. cap. LVI. Incidere vero omnes numeros in orationem, etiam ex hoc intelligi poteft, quod verfus faepe in oratione per inprudentiam dicimus: quod vebementer eft vitiofum: fed non adtendimus, neque exaudimus nofmet ipfos. Senarios vero Hipponacteos effugere vix poffumus. Magnam enim partem ex Jam

veterem, tum vulgatam effe rem, videam, dum novi femper fcriptores, aut in
rebus certius aliquid adlaturos fe, aut fcribendi arte rudem vetuftatem fuperaturos,
credunt. Utcumque erit, juvabit tamen, rerum geftarum memoriae principis 3
terrarum populi pro virili parte & me ipfum confuluiffe; &, fi in tanta fcripto-
rum turba mea fama in obscuro fit, nobilitate ac magnitudine corum, meo qui

bis noftra conftat oratio. fed tamen eos verfus facile
agnofcit auditor. funt enim ufitatiffimi. Inculcamus
autem per inprudentiam faepe etiam minus ufitatos,
fed tamen verfus; vitiofum genus, & longa animi
provifione fugiendum. Obfervandum tamen, hujuf-
modi verfus, modo integros, modo dimidiatos,
inprudentibus orationis profaïcae fcriptoribus, etiam
qui diligentiffime ftilo operam dederunt, non num-
quam excidiffe. Tales occurrunt infra lib.xx11.cap. L.
Haec ubi dicta dedit, ftringit gladium, cuneoque.
lib. xx. cap. xvIII.

Moliri portas clauftra refringere.
Duos proximos fuggeffit Clariff. Dukerus, alterum
ex Liv. lib. vII. cap. XIII.

Ut fignum daret, ut capere arma juberet. - -
alterum ex lib. xx1. cap. IX.

Arma: nec Hannibali tanto discrimine rerum.
Tales praeterea viri docti obfervarunt apud Tacit.
1. Ann. cap. 1.

Urbem Romam a principio reges habuere.
Ubi vid. Theod. Ryckius. lib. xv. cap. LXXIII.

Donec confenfu patrum deterritus eft, ne.
notante Acidalio. Plurima fimilia exempla ex o-
mnis aevi fcriptoribus diligentiffime collegit Bar-
thius lib. iv. Adv. cap. XIII. libr. XLI. cap. XXII. aliif-
que locis, obfervatis a celeberrimo Burmanno ad
Quinct. libr. 1x. cap. IV. pag. 852. quibus adde Mu-
retum ad Cic. Orat. 1. Catil. cap. 1. qui non tantum
ex Cic. Salluft. & Caton. exempla congeffit, fed &
ex Liv. lib. vII. cap. xi. Pugnatum haud procul

Porta Collina eft totius viribus urbis.
& cap. xiv. Ipfe ubi illuxit, in radicibus montium
extendere aciem coepit

Sedulo, ut adverfus montes confifteret hoftis.
Adde etiam Gulielm. Forster. lib. 1. Juris interpret.

cap. VII.

§. 2. Quippe qui, cum veterem, tum vulgatam effe
rem, videam] Hacc lectio in folo Palatino tertio ha-
betur interpolata, cum primo fuerit, ut exaratur in
primo, quippe qui veterum tam vulgatam effe rem
videam. Nec longe abit Palatinus fecundus, manu
exaratus in pergameno five membranis, Quippe qui
veterem tam vulgatam effe rem videam. Ego contra
vulgatam lectionem nihil decerno, utpote animo
meo finceriffimam. GEBHARDUS. Quippe
qui, tum veterem, tum vulgatam rem effe, videam
Voff. pr. & Leid. pofterior a manu fec. cum a ma-
nu pr. tam veterem, fcriptum fit. quippe cum vete-
rem, tum vulgatam, effe rem videam Voff. fec.
quippe qui tam veterem vulgatam effe rem videam
Portug. fed recte Gebhard. vulgatae lectioni adhae-
ret, quae etiam fupereft in utroque Harlej. Haverk.
& Leid. priore, nifi quod pofterior ille hoc loco prae-

no-

ferat tam vulgatam, cum & tum fimilitudine du-
&tuum faepius in Mftis commutantur. Vide infra
ad lib. vi. cap. xxIII. §. 3. tum vero eamdem ob
cauffam poftea mutatum eft in tam.

Certius aliquid adlaturos fe] certius allaturos ali-
quid de fe cod. Neapol. Latínií. certius aliquid se alla-
turos Haverk.

§. 3. Rerum geftarum memoriae principis terrarum
populi ] Illud terrarum additum puto. Aurem con-
fule, & certe dubitabis. TAN. FABER. Re-
rum geftarum memoria principes terrarum populos Vosì.
pr. rerum geftarum memoriae principes terrarum populi
Leid. pr. Reliqui omnes noftri cum vulgata lectio-
ne confpirant, & cum modo laudatis Voff. pr. ac
Leid. pr. illud terrarum, quod Faber a mala manu
additum putabat, conftanter fervant; id recte etiam
defendit Clariff. Jac. Gronov. ad Liv. XXIX. cap. XVII.
aliifque exemplis inluftrat. faepius quidem Romani
princeps populus, vel viitor populus fimpliciter vocan-
tur; non raro tamen etiam aliud adjungi nomen folet,
ut princeps terrarum populus, victor finitimorum, vel
victor gentium populus. Infra lib. iv. cap. xv. Cibo-
que objiciendo ratum, victorem finitimorum omnium po-
pulum in fervitutem perlici poffe. Cic. pro Planc. cap.
iv. Eft enim haec conditio liberorum populorum, prae-
cipueque hujus principis populi & omnium gentium
domini ac victoris. Flor. lib. 1. cap. ix. 3. Victor
gentium populus & donare regna confuetus. De Grae-
cia pari modo loquitur Juftin. lib. vIII. cap. IV. 7.
Graeciam etiam nunc, & viribus, & dignitate, orbis
terrarum principem, regum certe gentiumque femper vi-
Etricem, & multarum adhuc urbium dominam. De
urbe Roma Liv. lib. xxxvIII. cap. LI. Sub umbra
Scipionis civitatem dominam orbis terrarum latere. &
Mamert. in Panegyr. Maximiani cap. 1. Hoc die,
quo inmortalis ortus dominae gentium civitatis veftra
pietate celebratur. Neque Fabrum offendere potuiffe
credo, plures hic genitivos jungi, fed alterum ex altero
pendentes. Id enim Livio aliifque frequens eft. vis
de infra ad lib. xxv. cap. xv.

Pro virili parte me ipfum confuluiffe] Membr.
Flor. omnium, quae hujus primae partis exftant,
optimae, & ipfum, fine to me. Nec aliter Rot-
tendorfianus & a manu prima Voffianus [prior.]
Qua Virgilius arte [ Ecl. i. v.
7.9.]

Ille meas errare boves, ut cernis, & ipfum
Ludere, quae vellem, calamo permifit agrefti.
Juftin. lib. xiv. [cap. 4.] Aut fi ipfos pudet ro-
ganti vim adhibere, ferrum huc date. J. FR. GRO-
NOVIUS. parte meipfum Leid. fec. & Portug.
quomodo etiam in Voff. pr. a manu fecunda emen-
datum eft. parte & ipfum Leid. pr. & Harlej. anti-
quior. Ita Plin. lib. 111. Ep. 1v. Factum eft fe-

natuf

nomini obficient, me confoler. Res eft praeterea & inmenfi operis, ut quae fupra feptingentefimum annum repetatur; & quae, ab exiguis profecta initiis, ca creverit, ut jam magnitudine laboret fua: & legentium plerifque, haud dubito, quin primae origines proximaque originibus minus pracbitura voluptatis fint, feftinantibus ad haec nova, quibus jam pridem pracvalentis populi vires fe ipfae

matufconfultum perquam honorificum, ut darer provintialibus patronus, fi ab ipfo me impetraffent. id eft, fi me, tamquam patronum, ab ipfo, feu a me ipfo, impetraflent: quamvis etiam aliter hic locus capi poffit. fimili modo ipfum, pro fe ipfum, quum nofter, tum alii, frequenter ufurparunt. Liv. lib. 1. cap. XVII. Nec ultra, nifi regem, & ab ipfis creatum, videbantur paffuri. lib. vI. cap. xxxIII. Latinos in exiguam de ipfis fpem verterat. ita enim, pro de fe ipfis, ut editur, plerique codd. lib. xxix. cap. x. Legati referebant, & facrificantes ipfos Pythio Apollini litaviffe. lib. xxxi. cap. xvII. Pacifcebantur autem, ut Rhodiam quadriremem cum fociis navalibus Attalique praefidium emitti liceret, atque ipfis urbe excedere. lib. XXXIV. cap. LXII. Mafiniffa poftquam & infames Karthaginienfes, & inter ipfos difcordes fenfit. Ita etiam hoc loco cod. Voff. vulgo, inter fe ipfos. lib. XL. cap. Iv. Poris, abominatus mentionem tam feedi facinoris, Athenas deportaturum eos ad fidos hofpites dixit, comitemque ipfum fugae futurum effe. Cic. de Senect. cap. 11. Quibus nihil opis eft in ipfis ad bene beateque vivendum, iis omnis gravis eft aetas.in Parad. v. cap. I. Cujus omnia confilia ab ipfo proficifcuntur. Juftin. lib. 11.cap. IV. §. 11. Virgines in eumdem ipfis morem, non otio neque lanificio, fed armis, equis, venationibus exercebant. Plin. lib. 1. Ep. 1v. Probarique dominis per alios magis, quam per ipfos, laborant. ita recte Clariff. Cortius ex Mfftis edidit, & pro fe ipfos poni docuit. Vid. Scalig. ad Manil. lib. 1. verf. 212. Hinc colligi poteft, quam infirmum fit argumentum Gevart. lib. 111. Papin. Lect. cap. VIII. qui ex hac locutione, ipfum pro feipfum fexcenties apud Manilium poni, efficiendum arbitrabatur, Manilium, cujus exftat Aftronomicon, effe Manilium Theodorum, cujus Panegyricum Claudianus conscripfit: cum etiam optimorum linguae Latinae temporum fcriptores ita loqui non abnuerint. Etiam ipfe pro is ipfe poni docet Gronov. infra ad lib. v. cap. XLIII. S. 4. In tanta fcriptorum turba] in tanta turba fcriptoum, vocum ferie inmutata, Voff. pr. & Leid. fec. Mea fama in obfcuro fit] in obfcuro eft editi ante Aldum, qui primus in obfcure fit repofuit, damnante Glareano; fed perperam. fit enim eft in omnibus Mftis, quibus ufus fum.

Magnitudine eorum, meo qui nomini obficient, me confoler] Ita Florent. & Helm. Non ineleganter Freinshemius lumini. Cur tamen tam eleganter, fi Livius illud maluit? Infra [cap. Ix.] Quas fua virtus ac Dii juvent, magnas opes fibi magnumque nomen facere. lib. xx11. [cap. xx11.] Id privatim parentibus, quorum maximum nomen in civitatibus off fuis, id publice populis gratum erit. Qui gloriam But famam meam impedient, ipfi clariores & mibi

con

umbram facturi. lib. 11. [cap. xxxIII.] Tantumque fua laude obftitit famae confulis Marcius. lib. xxvI. [cap. XL. ] de Mutine: Haec ejus gloria quia jam imperatoris quoque famae officiebat. lib. xxxvIII. [cap. LVIII.] Ne magnitudo & fplendor legati laudibus confulis officeret. J. FR. GRONOVIUS. Qui nomini meo officient, me confoler Voff. pr. Leid. fec. & Haverk. qui nomini officient meo, confoler Voff. 2. Harlej. pr. & Leid. pr. qui nomini officiens meo, me confoler Harlej. 2. Portugali. & primae editt. quae omnia nata videntur ex fuperftitiofa diligentia corum, qui exiftimarunt, rò qui femper in initio ora tionis ponendum effe: cum tamen faepius fecundae vel ulteriori voci poftponi foleat. Vide Clarifl. Jac. Perizon. ad Liv. lib. xxv111. cap. x11 S. 13. Recteautem Gronov. adverfus Freinsh. in Indic. Flori voc. Vi&tus, vulgatum nomini, quod in omnibus fupereft codd. defendit. Saepiffime enim id pro fama, gloria poni folet, unde fine nomine, de homine obfcuro, ignobili ufurpatur. Vide Celeberr. Jac. Perizon. in Orig. Babyl. cap. xI. pag. 218. Viri docti, quum lumini fcribendum conjiceret, animo obverfata fuiffe videtur fervitus ne luminibus obficiatur, in jurifconfultorum fragmentis, quae in Juftiniani Digeftis exftant, faepius memorata. vide Briffon. de Verbor. Signific. voc. Officere. De verbo obficere vide infra ad Livii libr. IV. cap.xxx1.S.5. Denique Clariff. Ant. Perizonius, Jac. pater, ad marginem Livii, quo ufus eft, fcribendum conjecit confolabor; forfitan ut conveniat cum praecedenti juvabit. quod tamen non neceffe eft.

[ocr errors][ocr errors][merged small]

5.4. Res eft praeterea & inmenfi operis],, De fuis Divinarum Inftitutionum libris idem dicit Lactant. Praefat. lib. 1. Nullus fuavior animo ,, cibus eft, quam cognitio veritatis: cujus afferendae atque illuftrandae feptem volumina deftinavimus, ,, quamvis ea res infiniti pene fit operis & inmenfi: Nec dubito apud Trogum vel Juftin. in praefat.' ubi dicit, Prorfus rem magni & animi corporis ad"greffus, reponendum effe operis. quod nimio me

[ocr errors]

"

[ocr errors]

lius eft. Vulgata lectio frigidior.,, Haec Cla riff. Coutierius ad marginem Livii notarat. Verum quod ad locum Juftini adtinet, ejus eadem emendatio jam ante Coutierium multis viris doctis in mentem venit. Quin etiam Celeb. Graevius loco hoc Livii illum Juftini jam dudum inluftrarat.

Populi vires fe ipfae conficiunt] Miror Clariffimum Hearne fcribere fuftinuifle, Norif. in Cenotaph. Pifan. Differt. 1v. cap. 111. viris, pro vires, more antiquo ex cod. Florentino praetuliffe: quod Eminentiffimum Cardinalena numquam cogitafle, mihi perfuadeo. Nam loco, quem Hearne laudat, egit de cafu quarto plurali quorumdam nominum tertiae de

B

clina.

« IndietroContinua »