Immagini della pagina
PDF
ePub

facultas solvendi inpediretur. itaque cum iam ex re nihil dari 2 posset, fama et corpore iudicati atque addicti creditoribus satisfaciebant, poenaque in vicem fidei cesserat. adeo ergo obnoxios 3 summiserant animos non infimi solum sed principes etiam 5 plebis, ut non modo ad tribunatum militum inter patricios petendum, quod tanta vi ut liceret tetenderant, sed ne ad 4 plebeios quidem magistratus capessendos petendosque ulli viro acri experientique animus esset, possessionemque honoris usurpati modo a plebe per paucos annos recuperasse in perpetuum 10 patres viderentur.

XXXV. Occasio videbatur rerum novandarum propter in- 1 gentem vim aeris alieni, cuius levamen mali plebs nisi suis in summo imperio locatis nullum speraret. accingendum ad 2 eam cogitationem esse. conando agendoque iam eo gradum 15 fecisse plebeios, unde, si porro adnitantur, pervenire ad summa et patribus aequari tam honore quam virtute possent. in prae- 3 sentia tribunos plebis fieri placuit, quo in magistratu sibimet 4 ipsi viam ad ceteros honores aperirent. creatique tribuni C. Licinius et L. Sextius promulgavere leges omnes adversus 20 opes patriciorum et pro commodis plebis: unam de aere alieno,

Erhaltung der Oberherrschaft Roms in Latium die Verarmung u. Schuldenslast der Plebeier nur um so mehr zunehmen, während die Patricier an dem ager publicus Ersatz für ihre Verluste fanden. M. Manlius, der Retter des Capitols, verlangte, dass der ager publicus verkauft u. damit die Schuldenlast der Plebeier getilgt würde, aber dafür wurde er wegen Hochverraths zum Tode verurtheilt und theilte das Schicksal seiner Strebensgenossen Sp. Cassius und Sp. Maelius (384). Aber aus Manlius' Blute entstanden die Männer, welche ihn nicht sowohl rächten als seinen Willen vollendeten ; Licinius u. Sextius waren vielleicht seine Freunde: sein schmachvoller Tod hat ihnen den Muth gegeben aller Gefahr zu trotzen, um ihr grosses Werk auszuführen, durch sein Beispiel begeistert handelten sie, ohne Blut zu vergiessen. Vgl. Joh. Huss u. Martin Luther.

5.

ad tribunatum militum] Es ist in der That unbegreiflich, dass die Militärtribunen jetzt fast immer wieder nur Patricier waren. Oder hatten vielleicht die Patricier auch reli

giöse Bedenken für ihren Vortheil zu benutzen verstanden? Vgl. die herrliche Schilderung bei Nieb. R. G. II, 692 sq.

-

11. Occasio videbatur] scil C. Licinio Stoloni adhibito L. Sextio strenuo adulescente et cuius spei nihil praeter genus patricium deesset. 13. accingendum] d. h. man müsse sich mit diesem Gedanken vertraut machen u. ernstlich an seine Verwirklichung gehen. 14. conando agendoque] durch entschlossenes Handeln. 16. quam virtute, worin sie ihnen bereits gleich stehen. 17. tribunos pl. fieri] d. h. sie beschlossen beide, sich um das Volkstribunat zu bewerben. — 20. unam de aere alieno] Von den Schulden der Plebeier sollten die bisher erlegten Zinsen (vielleicht nur diejenigen, die zum Kapital zugeschrieben worden waren) abgezogen u. der Ueberrest in drei Terminen, jeder von einem zehnmonatlichen Jahre, abgezahlt werden, gewiss ohne Zinsen. „Es geschah damals für den Einzelnen, was Sully für den Staat that, er strich die bereits gezahlten Wucher

ut deducto eo de capite, quod usuris pernumeratum esset, id 5 quod superesset triennio aequis portionibus persolveretur; alteram de modo agrorum, ne quis plus quingenta iugera agri possideret; tertiam, ne tribunorum militum comitia fierent, consulumque utique alter ex plebe crearetur: cuncta ingentia, 5 6 et quae sine certamine maximo obtineri non possent. omnium igitur simul rerum, quarum inmodica cupido inter mortales est, agri pecuniae honorum discrimine proposito conterriti patres cum trepidassent, publicis privatisque consiliis nullo remedio alio praeter expertam multis iam ante certaminibus 10 intercessionem invento collegas adversus tribunicias rogationes conparaverunt. qui ubi tribus ad suffragium ineundum citari 7 a Licinio Sextioque viderunt, stipati patrum praesidiis nec recitari rogationes nec sollemne quidquam aliud ad sciscendum 8 plebi fieri passi sunt. iamque frustra saepe concilio advocato 15 cum pro antiquatis rogationes essent, bene habet" inquit Sextius; "quando quidem tantum intercessionem pollere placet, 9 isto ipso telo tutabimur plebem. agite dum, comitia indicite, patres, tribunis militum creandis: faxo ne iuvet vox ista „veto“, 10 qua nunc concinentes collegas nostros tam laeti auditis." haud 20 inritae cecidere minae: comitia praeter aedilium tribunorumque plebi nulla sunt habita. Licinius Sextiusque tribuni plebis refecti nullos curules magistratus creari passi sunt; eaque solitudo magistratuum et plebe reficiente duos tribunos et

numera

zinsen und liess das übrige Kapital
zu gewöhnlichen Zinsen stehen;
durch diese gewaltsame Massregel
gelangte Frankreich zu dem blühen-
den Wohlstand unter Ludwig XIII,
während vorher das Mark der Na-
tion nur die Finanzpächter u. die
Wucherer gemästet hatte." Nieb.
Vorl. I, 401. Beachte per-
tum! 2. alteram de modo agrorum]
dies Gesetz betraf nicht das Eigen-
thum, sondern den ager publi-
cus, der durch das Wort possidere
hinreichend bezeichnet ist. Vgl. die
lex Sempronia, welche das Licini-
sche Gesetz nur in milderer Form
erneuerte. Ueber die einzelnen
Hauptstücke des Gesetzes vgl. die
Musterabhandlung v. Nieb. R. G. III
p. 14-23. 5. consulumque uti-
que alter ex plebe crearetur] „Man
konnte nicht sagen, die Würdigsten
aus beiden Ständen sollten gewählt
werden, da die Curien noch die
Bestätigung hatten und sie dem

Plebeier verweigern konnten, daher
musste man die Wahl eines Plebe-
iers unter allen Umständen (utique)
als nothwendig festsetzen." Nieb.
Vorl. I, 400. Dagegen war es durch
dies Gesetz nicht untersagt, beide
Consuln aus der Mitte der Plebeier
zu wählen.
8. discrimine] Ent-
scheidung, da jetzt alles in Frage
stand. 11. intercessionem] der
Senat konnte dem Plebiscite zwar
die Bestätigung versagen, aber auf
die Dauer war ein solcher Wider-
stand nicht möglich, da die plebs
Repressalien geübt haben würde.
Die Partricier suchten deshalb die
Rogationen dadurch zu vereiteln,
dass sie ihre Erhebung zu Volks-
beschlüssen verhinderten. 14.
recitari, erst wenn der Schreiber
die Rogation dem Volke vorlas,
konnte die Einsprache erhoben
werden (nec recitari passi sunt).
24. solitudo magistratuum] In der
That finden wir in allen Fasten

iis comitia tribunorum militum tollentibus per quinquennium urbem tenuit.

XXXIX. Inter priorem dictaturam abdicatam novamque a 1 Manlio initam ab tribunis velut per interregnum concilio plebis 5 habito apparuit, quae ex promulgatis plebi, quae latoribus gratiora essent. nam de fenore atque agro rogationes iubebant, 2 de plebeio consule antiquabant. et perfecta utraque res esset, ni tribuni se in omnia simul consulere plebem dixissent. P. 3 Manlius deinde dictator rem in causam plebis inclinavit C. Li10 cinio, qui tribunus militum fuerat, magistro equitum de plebe dicto. id aegre patres passos accipio; dictatorem propinqua 4 cognatione Licini se apud patres excusare solitum, simul negantem magistri equitum maius quam tribuni consularis imperium esse.

15 Licinius Sextiusque cum tribunorum plebi creandorum 5 indicta comitia essent, ita se gerere, ut negando iam sibi velle continuari honorem acerrime accenderent ad id quod dissimulando petebant plebem; nonum se annum iam velut in acie 6 adversus optumates maximo privatim periculo nullo publice 20 emolumento stare. consenuisse iam secum et rogationes promulgatas et vim omnem tribuniciae potestatis. primo inter- 7 cessione collegarum in leges suas pugnatum esse, deinde ablegatione iuventutis ad Veliternum bellum, postremo dictato

5 Jahre, wo weder Consuln noch Militärtribunen angegeben werden, sondern nur Licinius u. Sextius als tribuni plebis. Diodor nennt diesen Zustand die Zeit der ἀναρχία.

3. Inter priorem dictaturam] M. Furius Camillus war zur Abdication genöthigt worden durch den Beschluss der Plebs, dass, wenn er als Dictator etwas Gesetzwidriges gegen sie unternehmen würde, man ihn nach Beendigung seiner Amtszeit auf eine Brüche von 500000 As anklagen würde. lhm folgte sofort P. Manlius als Dictator. 5. ex promulgatis, neutr. plur., weil die 3 Rogationen in eine zusammengefasst waren (lex satura).

[ocr errors]

Volk stimmte jetzt mit der Kurz-
sichtigkeit und Undankbar-
keit der Menge nur für die ihm
unmittelbar vortheilhaften Rogatio-
nen. Die Tribunen dagegen fassten
nun die 3 Rog. in eine zusammen,
damit das Ganze entweder
angenommen oder verworfen
würde wie in schwierigen Zei-
ten das Englische Haus der Gemei-
nen, uneins mit der Krone, wenn
das Haus der Pairs ihr anhing, Be-
schlüsse, wofür die Beistimmung
dieses Standes nicht zu erwarten
war, einer Geldbill einverleibte,
wie fremdartig sie ihr auch sein
mochten." Nieb. R. G. III, 33.
C. Licinio] Vatersbruder des Volks-
17. dissimulando, dı'
εἰρωνείας. - 23. ad Veliternum bel-
lum],, Veliterni coloni gestientes otio,
quod nullus exercitus Romanus es-
set, et agrum Romanum aliquo-
tiens incursavere et Tusculum op-
pugnare adorti sunt“ Liv. VI, 36.
Vielleicht waren die Einfälle durch

tribuns. 7. antiquabant] de conatu! Wahrscheinlich hatte der Senat erklärt, zu den beiden ersten Gesetzen seine Zustimmung geben zu wollen, wenn die lex de consulatu verworfen würde. Die Patricier befolgten eine ähnliche Politik wie gegenüber den rogationes Canuleiae. Das

[ocr errors]

9.

8 rium fulmen in se intentatum. iam nec collegas nec bellum nec dictatorem obstare, quippe qui etiam omen plebeio consuli magistro equitum ex plebe dicendo dederit. se ipsam plebem 9 et commoda morari sua; liberam urbem ac forum a creditoribus, liberos agros ab iniustis possessoribus extemplo, si velit, 5 10 habere posse. quae munera quando tandem satis grato animo aestimaturos, si inter accipiendas de suis commodis rogationes spem honoris latoribus earum incidant? non esse modestiae populi Romani id postulare, ut ipse fenore levetur et in agrum iniuria possessum a potentibus inducatur, per quos ea conse- 10 cutus sit, senes tribunicios non sine honore tantum sed etiam 11 sine spe honoris relinquat. proinde ipsi primum statuerent apud animos, quid vellent, deinde comitiis tribuniciis declararent voluntatem. si coniuncte ferri ab se promulgatas roga12 tiones vellent, esse quod eosdem reficerent tribunos plebis, per- 15 laturos enim quae promulgaverint: sin, quod cuique privatim opus sit, id modo accipi velint, opus esse nihil invidiosa continuatione honoris: nec se tribunatum nec illos ea, quae promulgata sint, habituros.

1

XL. Adversus tam obstinatam orationem tribunorum cum 20 prae indignitate rerum stupor silentiumque inde ceteros patrum defixisset, Ap. Claudius Crassus, nepos decemviri, dicitur odio 2 magis iraque quam spe ad dissuadendum processisse et locutus in hanc fere sententiam esse: „Neque novum neque inopina3 tum mihi sit, Quirites, si, quod unum familiae nostrae semper 25 obiectum est ab seditiosis tribunis, id nunc ego quoque audiam, Claudiae genti iam inde ab initio nihil antiquius in re publica patrum maiestate fuisse, semper plebis commodis adversatos 4 esse. quorum alterum neque nego neque infitias eo, nos, ex quo adsciti sumus simul in civitatem et patres, enixe operam 30 dedisse, ut per nos aucta potius quam inminuta maiestas earum 5 gentium, inter quas nos esse voluistis, dici vere posset. illud alterum pro me maioribusque meis contendere ausim, Quirites, nisi, quae pro universa re publica fiant, ea plebi tamquam

[ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

aliam incolenti urbem adversa quis putet, nihil nos neque privatos neque in magistratibus, quod incommodum plebi esset, scientes fecisse, nec ullum factum dictumve nostrum contra utilitatem vestram, etsi quaedam contra voluntatem fuerint, 5 vere referri posse. an hoc, si Claudiae familiae non sim nec 6 ex patricio sanguine ortus, sed unus Quiritium quilibet, qui modo me duobus ingenuis ortum et vivere in libera civitate sciam, reticere possim, L. illum Sextium et Licinium, perpetuos, 7 si diis placet, tribunos, tantum licentiae novem annis quibus 10 regnant sumpsisse, ut vobis negent potestatem liberam suffragii non in comitiis non in legibus iubendis se permissuros esse? ,, sub condicione" inquit,, nos reficietis decimum tribunos." 8 quid est aliud dicere: quod petunt alii, nos adeo fastidimus, ut sine mercede magna non accipiamus. sed quae tandem ista 9 15 merces est, qua vos semper tribunos plebis habeamus? „ut rogationes" inquit,,nostras, seu placent seu displicent, seu utiles seu inutiles sunt, omnes coniunctim accipiatis." obsecro 10 vos, Tarquinii tribuni plebis, putate me ex media contione unum civem succlamare. „bona venia vestra liceat ex his 20 rogationibus legere, quas salubres nobis censemus esse, antiquare alias. 66 „non" inquit „licebit, ut de fenore atque agris, 11 quod ad vos omnes pertinet, iubeas, et hoc portenti non fiat in urbe Romana, uti L. Sextium illum atque hunc Gaium Licinium consules, quod indignaris, quod abominaris, videas? 25 aut omnia accipe aut nihil fero." ut si quis ei, quem urgueat 12 fames, venenum ponat cum cibo, et aut abstinere eo quod vitale sit iubeat, aut mortiferum vitali admisceat. ergo si esset libera haec civitas, non tibi frequentes succlamassent abi hinc cum tribunatibus ac rogationibus tuis!" quid? si tu 30 non tuleris, quod commodum est populo accipere, nemo erit qui ferat? illud, si quis patricius, si quis - quod illi volunt 13 invidiosius esse Claudius diceret,aut omnia accipite aut nihil fero," quis vestrum, Quirites, ferret? numquamne vos res 14 potius quam auctores spectabitis, sed omnia semper, quae ma

[ocr errors]
[blocks in formation]

[ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors]
« IndietroContinua »