Immagini della pagina
PDF
ePub
[ocr errors]

gistratus ille dicet, secundis auribus, quae ab nostrum quo 15 dicentur, adversis accipietis? at hercule sermo est minime civilis; quid? rogatio qualis est, quam a vobis antiquatam indignantur? sermoni, Quirites, simillima. consules" inquit 16 „rogo, ne vobis quos velitis facere liceat." an aliter rogat, 5 qui utique alterum ex plebe fieri consulem iubet, nec duos 17 patricios creandi potestatem vobis permittit? si hodie bella sint, quale Etruscum fuit, cum Porsina Ianiculum insedit, quale Gallicum modo, cum praeter Capitolium atque arcem omnia haec hostium erant, et consulatum cum hoc M. Furio et quo- 10 libet alio ex patribus L. ille Sextius peteret, possetisne ferre Sextium haud pro dubio consulem esse, Camillum de repulsa 18 dimicare? hocine est in commune honores vocare, ut duos plebeios fieri consules liceat, duos patricios non liceat, et alterum ex plebe creari necesse sit, utrumque ex patribus prae- 15 terire liceat? quaenam ista societas, quaenam consortio est? parum est, si, cuius pars tua nulla adhuc fuit, in partem eius 19 venis, nisi partem petendo totum traxeris? "timeo" inquit „ne, si duos licebit creari patricios, neminem creetis plebeium. quid est dicere aliud: „quia indignos vestra voluntate creaturi 20 non estis, necessitatem vobis creandi quos non vultis inponam?" 20 quid sequitur, nisi ut ne beneficium quidem debeat populo, si cum duobus patriciis unus petierit plebeius et lege se non 1 suffragio creatum dicat?" XLI. „Quo modo extorqueant, non quo modo petant honores quaerunt; et ita maxima sunt adep- 25 turi, ut nihil ne pro minimis quidem debeant; et occasionibus 2 potius quam virtute petere honores malunt. est aliquis, qui

si quis, die Refutation ist ironisch, wozu sonst quasi vero, proinde quasi dient. 2. at hercule, selbstgemachter Einwand:

=

Aber

4.

4.

vielleicht, kann man sagen, sind
nur ihre Aeusserungen nicht recht
demokratisch, um so demokrati-
scher aber ihre Forderung!
sermoni] Ihren Worten; so un-
verschämt u. thöricht ihr Auftreten,
ebenso sei ihre Rogation.
consules gehört zu facere: mein An-
trag ist, dass euch die Wahl der
Consuln nicht frei stehen soll.
12. In solcher Lage würde eben
die repulsa eines Camillus unmög-
lich sein, es sei denn, dass sein
Mitbewerber dasselbe Vertrauen
geniesst. 17. parum est, si-nisi,
es ist nicht genug, dass (si) du dir
ein Recht anmasst, welches dir
bisher nicht zustand, wenn du nicht

zugleich etc. 22. quid sequitur nisi, was anders ist dann das Resultat als dass etc. Affirmativ: die Consequenz eines solchen Gesetzes ist, dass etc. Dagegen Sall. Ing. 85, 37: nobilitas honores non ex merito sed quasi debitos a vobis repetit. 22. ne beneficium quidem] Die homines novi sahen jedoch in der Vergleichung der honores am meisten ein beneficium p. R.

26. ne pro minimis quidem] Sie fühlen sich durchaus nicht, nicht einmal zu den geringsten, geschweige für die höchsten Ehren zu Verdienst und Dank verpflichtet. Vgl. occasionibus u. virtute. 27. Est aliquis] Es findet sich hin u. wieder ein Mann, der etc. Aber abgesehen von Sextius und Licinius, wer ist jetzt so niedrig gestellt etc., der

se inspici aestimari fastidiat, qui certos sibi uni honores inter dimicantes conpetitores aequum censeat esse, qui se arbitrio vestro eximat, qui vestra necessaria suffragia pro voluntariis et serva pro liberis faciat omitto Licinium Sextiumque, 3 5 quorum annos in perpetua potestate tamquam regum in Capitolio numeratis quis est hodie in civitate tam humilis, cui non via ad consulatum facilior per istius legis occasionem quam nobis ac liberis nostris fiat? si quidem nos ne cum volueritis quidem creare interdum poteritis, istos etiam si nolu10 eritis necesse sit."

De indignitate satis dictum est, etenim dignitas ad ho- 4 mines pertinet; quid de religionibus atque auspiciis, quae propria deorum inmortalium contemptio atque iniuria est, loquar? auspiciis hanc urbem conditam esse, auspiciis bello ac pace, 15 domi militiaeque omnia geri, quis est qui ignoret? penes quos 5 igitur sunt auspicia more maiorum? nempe penes patres. nam plebeius quidem magistratus nullus auspicato creatur: nobis 6 adeo propria sunt auspicia, ut non solum quos populus creat patricios magistratus non aliter quam auspicato creet, sed nos 20 quoque ipsi sine suffragio populi auspicato interregem prodamus, et privatim auspicia habeamus, quae isti ne in magistratibus quidem habent. quid igitur aliud quam tollit ex civitate 7 auspicia, qui plebeios consules creando a patribus, qui soli ea habere possunt, aufert? eludant nunc licet religiones: quid 8 25 enim esse, si pulli non pascantur, si ex cavea tardius exierint, si occecinerit avis? parva sunt haec, sed parva ista non con

nicht das gleiche fastidium zeigen

-

könnte? - 16. nempe penes patres] Diese Ansicht wurde von der Plebs bestritten, cf. IV, 6: interroganti tribuno (dem Canuleius), curnam plebeium consulem fieri non oporteret, ut fortasse vere sic parum utiliter in praesens certamen consul respondit, quod nemo plebeius auspicia haberet, ideoque decemviros conubium diremisse, ne incerta prole auspicia turbarentur. Darüber ist das Volk voller Entrüstung, quod auspicari tamquam invisi diis negarentur posse. Vgl. die Schrift des Augur M. Messala de auspiciis bei Gell. XIII, 15: Patriciorum auspicia in duas sunt divisa potestates etc. Diese Bezeichnung blieb auch zur Zeit, als Plebeier das Recht hatten als Consuln, Prätoren oder Censoren Auspicien

anzustellen,

[ocr errors]

19. auspicato] Dies geschieht, wenn vor der Wahl von dem die Wahl leitenden Magistrat Auspicien angestellt worden sind. Dies musste immer geschehen, wenn der zu wählende magistratus das ius auspiciorum erhalten sollte. 20. ipsi-privatim, denn wenn kein Magistrat vorhanden ist, welcher Träger der Auspicien sein könnte, so gehen diese auf die Patricier über, auch wenn sie privati sind: sie übertragen sie dann dem interrex etc. Die Worte et privatim sind rhetorische Erweiterung von ipsi sine suffragio populi. 20. Sine suffragio populi] Nur durch den patricischen Senat. - 24. Eludant nunc licet] Den Geist seiner Zeit legt Livius schon dem Licinius etc. unter.

25. si pulli non pascantur] Die auspicia pullaria oder ex tripudiis.

9 temnendo maiores vestri maximam hanc rem fecerunt: nunc nos, tamquam iam nihil pace deorum opus sit, omnes caerimonias polluimus. vulgo ergo pontifices augures sacrificuli reges creentur, cuilibet apicem dialem, dummodo homo sit, inponamus, tradamus ancilia penetralia deos deorumque curam 5 10 quibus nefas est; non leges auspicato ferantur, non magistratus creentur, nec centuriatis nec curiatis comitiis patres auctores fiant: Sextius et Licinius tamquam Romulus ac Tatius in urbe Romana regnent, quia pecunias alienas, quia agros dono dant: 11 tanta dulcedo est ex alienis fortunis praedandi, nec in mentem 10 venit altera lege solitudines vastas in agris fieri pellendo finibus dominos, altera fidem abrogari, cum qua omnis humana so12 cietas tollitur. omnium rerum causa vobis antiquandas censeo istas rogationes. quod faxitis, deos velim fortunare."

1 XLII. Oratio Appi ad id modo valuit, ut tempus roga- 15 2 tionum iubendarum proferretur. refecti decumum idem tribuni, Sextius et Licinius, de decemviris sacrorum ex parte de plebe creandis legem pertulere. creati quinque patrum, quinque plebis; graduque eo iam via facta ad consulatum videbatur. 3 hac victoria contenta plebes cessit patribus, ut in praesentia 20 consulum mentione omissa tribuni militum crearentur.

9 Vixdum perfunctum eum bello atrocior domi seditio excepit; et per ingentia certamina dictator senatusque victus, ut rogationes tribuniciae acciperentur; et comitia consulum adversa nobilitate habita, quibus L. Sextius de plebe primus consul 25

Es wurden immer Hühner in einem Käfig vom pullarius, wenn das Heer auszog, mitgeführt u. zum Fressen aus dem Käfig gelassen. Frassen sie so gierig, dass ihnen eine offa pultis (Mehlkloss) aus dem Schnabel fiel, so war dies ein günstiges Zeichen (tripudium solistimum, Superlativform von solum, ganz, heil); wollten sie nicht fressen oder aus dem Käfig kommen oder liefen sie gar fort, ein ungünstiges. Die andere Art sind die auspicia ex avibus, je nach dem Flug der Vögel (addicunt).

1.

hanc rem wie sonst haec = Stadt und Staat. 3. vulgo] ohne Unterschied der Stände, der Berechtigten und Nichtberechtigten, der Eingeweihten u. Ungeweihten.

4. apicem dialem] Der flamen dialis trug als insigne einen weissen Hut, um den ein wollener Faden gewunden war. -5. penetralia] Das Heiligthum der Vesta. mag. creentur, sc. auspicato.

6.

13.

velim fortunare] Der übliche Schluss in Reden an das Volk, eine Gleichgültigkeit ist mit den Worten quod faxitis (= feceritis) durchaus nicht angedeutet. Vgl. Dem. IX, 76: OTL δ' ὑμῖν δόξει, τοῦτ ̓, ὦ πάντες θεοί, συνενέγκοι.

16. proferretur] Dies war wohl der nächste Zweck der Rede. 17. sacrorum] Der Sibyllinischen Bücher. Es erfolgt also zunächst ein Compromiss. Die Concession war für die Plebeier nicht unbedeutend, da die Patricier mit Hülfe der Sibyll. Bücher über den Aberglauben der Volksmenge herrschten. 22. Vixdum perfunctum eum bello] Ein Einbruch der Gallier nöthigte, Camillus zum Dictator zu ernennen, wohl nicht ohne innere politische Gründe. Hoc anno in Albano agro cum Gallis dictatore M. Furio signa collata. Liv. 25. nobilitate] Hier noch die Patricier, welche gegen die Wahl protestiren.

factus. et ne is quidem finis certaminum fuit. quia patricii se auctores futuros negabant prope secessionem plebis res terribilesque alias minas civilium certaminum venit, cum tamen 11 per dictatorem condicionibus sedatae discordiae sunt, conces5 sumque ab nobilitate plebi de consule plebeio, a plebe nobilitati de praetore uno, qui ius in urbe diceret, ex patribus creando. ita ab diutina ira tandem in concordiam redactis 12 ordinibus cum dignam eam rem senatus censeret esse, meritoque id, si quando umquam alias, deum inmortalium, ut 10 ludi maximi fierent et dies unus ad triduum adiceretur, recu- 13 santibus id munus aedilibus plebis conclamatum a patriciis est iuvenibus se id honoris deum inmortalium causa libenter facturos, ut aediles fierent, quibus cum ab universis gratiae 14 actae essent, factum senatus consultum, ut duoviros aediles ex 15 patribus dictator populum rogaret, patres auctores omnibus eius anni comitiis fierent.

20

C. Aeussere Kämpfe der Republik.

1. Die Samnitischen Kriege.

a) Erster Samnitischer Krieg. (Liv. VII, 29—33).

XXIX. Maiora iam hinc bella et viribus hostium et lon- 1 ginquitate vel regionum vel temporum, quibus bellatum est, dicentur. namque eo anno adversus Samnites, gentem opibus armisque validam, mota arma; Samnitium bellum ancipiti Marte 2

1. patricii] Sie verweigern die Genehmigung der Plebiscite in den Curiatcomitien, obwohl sie der Senat bestätigt hatte; da sie aber dazu nicht befugt waren, so erreichten sie ihren Zweck dadurch, dass sie die lex curiata de inperio verweigerten. Ueber die Prätur vgl. Nieb. Vorl. I, 406 sq. Camillus gelobte der Concordia einen Tempel, der bald nach seinem Tode geweiht wurde. - 8. merito deum, Zwischenbemerkung des Livius: wenn jemals, so durfte man damals für den Frieden den Göttern danken. 10. Die Weigerung der pleb. Aedilen war schwerlich der Grund, da der Staat das Geld zu den Spielen gab. 13. facturos, ut fierent, seien gerne bereit, sich zu Aedilen wählen zu lassen.

---

[ocr errors]

20. Maiora iam hinc bella] Liv. deutet damit auf eine neue Epoche in der Römischen Geschichte hin, welche ihren Endpunkt mit der Bezwingung und Vernichtung Karthago's erreicht. Vgl. p. 46, 8. 23. validam] Ihr Gebiet umfasste den grösseren Theil Mittelitaliens vom Adriatischen Meer bis zur Grenze Campaniens und an den Liris. Die Samnitenkriege brachten die Verwicklung mit Tarent und damit den Krieg mit Pyrrhus, die Unterwerfung von Magna Graecia führte zu den Punischen Kriegen, weil die Römer damit die Verpflichtung übernahmen, die Küsten Italiens und den Handel zur See zu schützen. 23. ancip. M. gestum, obwohl (so lange) er noch

gestum Pyrrus hostis, Pyrrum Poeni secuti. quanta rerum moles! quotiens in extrema periculorum ventum, ut in hanc magnitudinem, quae vix sustinetur, erigi imperium posset! belli 3 autem causa cum Samnitibus Romanis, cum societate amicitiaque iuncti essent, extrinsecus venit, non orta inter ipsos est. 5 4 Samnites Sidicinis iniusta arma, quia viribus plus poterant, cum intulissent, coacti inopes ad opulentiorum auxilium con5 fugere Campanis sese coniugunt. Campani magis nomen ad praesidium sociorum quam vires cum attulissent, fluentes luxu ab duratis usu armorum in Sidicino pulsi agro, in se deinde 10 6 molem omnem belli verterunt. namque Samnites omissis Sidicinis ipsam arcem finitimorum Campanos adorti, unde aeque facilis victoria, praedae atque gloriae plus esset, Tifata, inminentis Capuae collis, cum praesidio firmo occupassent, descendunt inde quadrato agmine in planitiem, quae Capuam Tifata- 15 7 que interiacet. ibi rursus acie dimicatum; adversoque proelio Campani intra moenia conpulsi, cum robore iuventutis suae acciso nulla propinqua spes esset, coacti sunt ab Romanis petere auxilium.

20

1 XXX. Legati introducti in senatum maxime in hanc sententiam locuti sunt: „populus nos Campanus legatos ad vos, patres conscripti, misit amicitiam in perpetuum, auxilium prae2 sens a vobis petitum. quam si secundis rebus nostris petissemus, sicut coepta celerius, ita infirmiore vinculo contracta esset. tunc enim, ut qui ex aequo nos venisse in amicitiam memi- 25 nissemus, amici forsitan pariter ac nunc, subiecti atque ob3 noxii vobis minus essemus; nunc, misericordia vestra conciliati auxilioque in dubiis rebus defensi, beneficium quoque acceptum colamus oportet, ne ingrati atque omni ope divina hu4 manaque indigni videamur. neque hercule, quod Samnites 30 priores amici sociique vobis facti sunt, ad id valere arbitror,

[ocr errors]

unentschieden war. 2. ut, bis endlich. 5. iuncti essent] Seit 354 v. Chr., cf. VII, 19, 4: res bello bene gestae, ut Samnites quoque amicitiam peterent, effecerunt. Legatis eorum comiter ab senatu responsum; foedere in societatem accepti. - 6. Sidicinis] Ein ausonisches, den Oskern verwandtes Volk in der Gegend des mons Massicus mit der Hauptstadt Teanum. Sie wenden sich um Hülfe nach Capua, denn Campani sind die Bewohner der Stadt Capua. 9. fluentes luxu effeminati. 13. Tifata] Oestlich

[blocks in formation]
« IndietroContinua »