gistratus ille dicet, secundis auribus, quae ab nostrum quo 15 dicentur, adversis accipietis? at hercule sermo est minime civilis; quid? rogatio qualis est, quam a vobis antiquatam indignantur? sermoni, Quirites, simillima. consules“ inquit ,,!? 16 „rogo, ne vobis quos velitis facere liceat. an aliter rogat, 5 qui utique alterum ex plebe fieri consulem iubet, nec duos 17 patricios creandi potestatem vobis permittit? si hodie bella sint, quale Etruscum fuit, cum Porsina Ianiculum insedit, quale Gallicum modo, cum praeter Capitolium atque arcem omnia haec hostium erant, et consulatum cum hoc M. Furio et quo- 10 libet alio ex patribus L. ille Sextius peteret, possetisne ferre Sextium haud pro dubio consulem esse, Camillum de repulsa 18 dimicare? hocine est in commune honores vocare, ut duos plebeios fieri consules liceat, duos patricios non liceat, et alterum ex plebe creari necesse sit, utrumque ex patribus prae- 15 terire liceat? quaenam ista societas, quaenam consortio est? parum est, si, cuius pars tua nulla adhuc fuit, in partem eius 19 venis, nisi partem petendo totum traxeris? „timeo“ inquit , ne, si duos licebit creari patricios, neminem creetis plebeium. quid est dicere aliud: „ quia indignos vestra voluntate creaturi 20 non estis, necessitatem vobis creandi quos non vultis inponam?“ 20 quid sequitur, nisi ut ne beneficium quidem debeat populo, si cum duobus patriciis unus petierit plebeius et lege se non 1 suffragio creatum dicat?“ XLI. „Quo modo extorqueant, non quo modo petant honores quaerunt; et ita maxima sunt adep- 25 turi, ut nihil ne pro minimis quidem debeant; et occasionibus 2 potius quam virtute petere honores malunt. est aliquis, qui si quis, die Refutation ist ironisch, wozu sonst quasi vero, proinde quasi dient. 2. at hercule, selbstgemachter Einwand: Aber vielleicht, kann man sagen, sind nur ihre Aeusserungen nicht recht demokratisch, um so demokratischer aber ihre Forderung! 4. sermoni] Ihren Worten; so unverschämt u. thöricht ihr Auftreten, ebengo sei ihre Rogation. - 4. consules gehört zu facere: mein Antrag ist, dass euch die Wahl der Consuln nicht frei stehen soll. 12. In solcher Lage würde eben die repulsa eines Camillus unmöglich sein, es sei denn, dass sein Mitbewerber dasselbe Vertrauen geniesst. 17. parum est, si-nisi, es ist nicht genug, dass (si) du dir ein Recht anmasst, welches dir bisher nicht zustand, wenn du nicht 26. ne pro minimis quidem] Sie fühlen sich durchaus nicht, nicht einmal zu den geringsten, geschweige für die höchsten Ehren zu Verdienst und Dank verpflichtet. Vgl. occasionibus u. virtute. 27. Est aliquis] Es findet sich hin u. wieder ein Mann, der etc. Aber abgesehen von Sextius und Licinius, wer ist jetzt so niedrig gestellt etc., der se inspici aestimari fastidiat, qui certos sibi uni honores inter dimicantes conpetitores aequum censeat esse, qui se arbitrio vestro eximat, qui vestra necessaria suffragia pro voluntariis et serva pro liberis faciat — omitto Licinium Sextiumque, 3 5 quorum annos in perpetua potestate tamquam regum in Capi tolio numeratis quis est hodie in civitate tam humilis, cui non via ad consulatum facilior per istius legis occasionem quam nobis ac liberis nostris fiat? si quidem nos ne cum vo lueritis quidem creare interdum poteritis, istos etiam si nolu10 eritis necesse sit.“ De indignitate satis dictum est, etenim dignitas ad ho- 4 mines pertinet; quid de religionibus atque auspiciis, quae propria deorum inmortalium contemptio atque iniuria est, loquar? auspiciis hanc urbem conditam esse, auspiciis bello ac pace, 15 domi militiaeque omnia geri, quis est qui ignoret? penes quos 5 igitur sunt auspicia more maiorum? nempe penes patres. nam plebeius quidem magistratus nullus auspicato creatur: nobis 6 adeo propria sunt auspicia, ut non solum quos populus creat patricios magistratus non aliter quam auspicato creet, sed nos 20 quoque ipsi sine suffragio populi auspicato interregem proda mus, et privatim auspicia habeamus, quae isti ne in magistratibus quidem habent. quid igitur aliud quam tollit ex civitate 7 auspicia, qui plebeios consules creando a patribus, qui soli ea habere possunt, aufert? eludant nunc licet religiones: quid 8 25 enim esse, si pulli non pascantur, si ex cavea tardius exierint, si occecinerit avis? parva sunt haec, sed parva ista non con nicht das gleiche fastidium zeigen anzustellen, 19. auspicato] Dies 25. si pulli non pascantur] Die auspicia pullaria oder ex tripudiis. 9 temnendo maiores vestri maximam hanc rem fecerunt: nunc nos, tamquam iam nihil pace deorum opus sit, omnes caerimonias polluimus. vulgo ergo pontifices augures sacrificuli reges creentur, cuilibet apicem dialem, dummodo homo sit, in ponamus, tradamus ancilia penetralia deos deorumque curam 5 10 quibus nefas est; non leges auspicato ferantur, non magistratus creentur, nec centuriatis nec curiatis comitiis patres auctores fiant: Sextius et Licinius tamquam Romulus ac Tatius in urbe Romana regnent, quia pecunias alienas, quia agros dono dant: 11 tanta dulcedo est ex alienis fortunis praedandi, nec in mentem 10 venit altera lege solitudines vastas in agris fieri pellendo finibus dominos, altera fidem abrogari, cum qua omnis humana so12 cietas tollitur. omnium rerum causa vobis antiquandas censeo istas rogationes. quod faxitis, deos velim fortunare.“ 1 XLII. Oratio Appi ad id modo valuit, ut tempus roga- 15 2 tionum iubendarum proferretur. refecti decumum idem tribuni, Sextius et Licinius, de decemviris sacrorum ex parte de plebe creandis legem pertulere. creati quinque patrum, quinque plebis; graduque eo iam via facta ad consulatum videbatur. 3 hac victoria contenta plebes cessit patribus, ut in praesentia 20 consulum mentione omissa tribuni militum crearentur. 9 Vixdum perfunctum eum bello atrocior domi seditio ex cepit; et per ingentia certamina dictator senatusque victus, ut rogationes tribuniciae acciperentur; et comitia consulum adversa nobilitate habita, quibus L. Sextius de plebe primus consul 25 Es wurden immer Hühner in einem velim fortunare] Der übliche Schluss Käfig vom pullarius, wenn das Heer in Reden an das Volk, eine Gleichauszog, mitgeführt u. zum Fressen gültigkeit ist mit den Worten quod aus dem Käfig gelassen. Frassen faxitis ( = feceritis) durchaus nicht sie so gierig, dass ihnen eine offa angedeutet. Vgl. Dem. IX, 76: õti pultis (Meblkloss) aus dem Schnabel δ' υμίν δόξει, τούτ', ώ πάντες θεοί, fiel, so war dies ein günstiges Zeichen συνενέγκοι. . (tripudium solistimum, Superlativ- 16. proferretur] Dies war wohl form von solum, ganz, heil); wollten der nächste Zweck der Rede. sie nicht fressen oder aus dem Käfig 17. sacrorum] Der Sibyllinischen kommen oder liefen sie gar fort, ein Bücher. Es erfolgt also zunächst ein ungünstiges. Die andere Art sind Compromiss. Die Concession war die auspicia ex avibus, je nach dem für die Plebeier nicht unbedeutend, Flug der Vögel (addicunt). - 1. da die Patricier mit Hülfe der hanc rem wie sonst haec Stadt Sibyll. Bücher über den Aberglauund Staat. 3. vulgo] ohne ben der Volksmenge herrschten. Unterschied der Stände, der Be- 22. Vixdum perfunctum eum bello] rechtigten und Nichtberechtigten, Ein Einbruch der Gallier nöthigte, der Eingeweihten u. Ungeweihten. Camillus zum Dictator zu ernennen, 4. apicem dialem] Der flamen wohl nicht ohne innere politische dialis trug als insigne einen weissen Gründe. Hoc anno in Albano agro Hut, um den ein wollener Faden cum Gallis dictatore M. Furio signa gewunden war. 5. penetralia] collata. Liv. 25. nobilitate] Hier Das Heiligthum der Vesta. 6. noch die Patricier, welche gegen mag. creentur, sc. auspicato. 13. die Wahl protestiren. factus. et ne is quidem finis certaminum fuit. quia patricii se auctores futuros negabant prope secessionem plebis res terribilesque alias minas civilium certaminum venit, cum tamen 11 per dictatorem condicionibus sedatae discordiae sunt, conces5 sumque ab nobilitate plebi de consule plebeio, a plebe nobi litati de praetore uno, qui ius in urbe diceret, ex patribus creando. ita ab diutina ira tandem in concordiam redactis 12 ordinibus cum dignam eam rem senatus censeret esse, merito que id, si quando umquam alias, deum inmortalium, ut 10 ludi maximi fierent et dies unus ad triduum adiceretur, recu- 13 santibus id munus aedilibus plebis conclamatum a patriciis est iuvenibus se id honoris deum inmortalium causa libenter facturos, ut aediles fierent, quibus cum ab universis gratiae 14 actae essent, factum senatus consultum, ut duoviros aediles ex 15 patribus dictator populum rogaret, patres auctores omnibus eius anni comitiis fierent. C. Aeussere Kämpfe der Republik. 1. Die Samnitischen Kriege. XXIX. Maiora iam hinc bella et viribus hostium et lon- 1 ginquitate vel regionum vel temporum, quibus bellatum est, dicentur. namque eo anno adversus Samnites, gentem opibus armisque validam, mota arma; Samnitium bellum ancipiti Marte 2 20 1. patricii] Sie verweigern die Genehmigung der Plebiscite in den Curiatcomitien, obwohl sie der Senat bestätigt hatte; da sie aber dazu nicht befugt waren, so erreichten sie ihren Zweck dadurch, dass sie die lex curiata de inperio verweigerten. Ueber die Prätur vgl. Nieb. Vorl. I, 406 sq. Camillus gelobte der Concordia einen Tempel, der bald nach seinem Tode geweiht wurde. 8. merito deum, Zwischenbemerkung des Livius: wenn jemals, so durfte man damals für den Frieden den Göttern dankcn. - 10. Die Weigerung der pleb. Aedilen war schwerlich der Grund, da der Staat das Geld zu den Spielen gab. · 13. facturos, ut-fierent, seien gerne bereit, sich zu Aedilen wählen zu lassen. 20. Maiora iam hinc bella] Liv. deutet damit auf eine neue Epoche in der Römischen Geschichte hin, welche ihren Endpunkt mit der Bezwingung und Verdichtung Karthago's erreicht. Vgl. p. 46, 8. 23. validam] Ihr Gebiet umfasste den grösseren Theil Mittelitaliens vom Adriatischen Meer bis zur Grenze Campaniens und an den Liris. Die Samnitenkriege brachten die Verwicklung mit Tarent und damit den Krieg mit Pyrrhus, die Unterwerfung von Magna Graecia führte zu den Punischen Kriegen, weil die Römer damit die Verpflichtung übernahmen, die Küsten Italiens und den Handel zur See zu schützen. 23. ancip. M. gestum, obwohl (so lange) er noch gestum Pyrrus hostis, Pyrrum Poeni secuti. quanta rerum moles! quotiens in extrema periculorum ventum, ut in hanc magnitudinem, quae vix sustinetur, erigi imperium posset! belli 3 autem causa cum Samnitibus Romanis, cum societate amicitia que iuncti essent, extrinsecus venit, non orta inter ipsos est. 5 4 Samnites Sidicinis iniusta arma, quia viribus plus poterant, cum intulissent, coacti inopes ad opulentiorum auxilium con5 fugere Campanis sese coniugunt. Campani magis nomen ad praesidium sociorum quam vires cum attulissent, fluentes luxu ab duratis usu armorum in Sidicino pulsi agro, in se deinde 10 6 molem omnem belli verterunt. namque Samnites omissis Si dicinis ipsam arcem finitimorum Campanos adorti, unde aeque facilis victoria, praedae atque gloriae plus esset, Tifata, inminentis Capuae collis, cum praesidio firmo occupassent, descen dunt inde quadrato agmine in planitiem, quae Capuam Tifata- 18 7 que interiacet. ibi rursus acie dimicatum; adversoque proelio Campani intra moenia conpulsi, cum robore iuventutis suae acciso nulla propinqua spes esset, coacti sunt ab Romanis petere auxilium. XXX. Legati introducti in senatum maxime in hanc sen- 20 tentiam locuti sunt: „populus nos Campanus legatos ad vos, patres conscripti, misit amicitiam in perpetuum, auxilium prae2 sens a vobis petitum. quam si secundis rebus nostris petisse mus, sicut coepta celerius, ita infirmiore vinculo contracta esset. tunc enim, ut qui ex aequo nos venisse in amicitiam memi- 25 nissemus, amici forsitan pariter ac nunc, subiecti atque ob3 noxii vobis minus essemus; nunc, misericordia vestra conciliati auxilioque in dubiis rebus defensi, beneficium quoque acce ptum colamus oportet, ne ingrati atque omni ope divina hu4 manaque indigni videamur. neque hercule, quod Samnites 30 priores amici sociique vobis facti sunt, ad id valere arbitror, 1 von Capua. 15. quadrato agmine, also zur Schlacht bereit. unentschieden war. 2. ut, bis endlich. 5. iuncti essent] Seit 354 v. Chr., cf. VII, 19, 4: res bello bene gestae, ut Samnites quoque amicitiam peterent, effecerunt. Legatis eorum comiter ab senatu responsum; foedere in societatem accepti. 6. Sidicinis] Ein ausonisches, den Oskern verwandtes Volk in der Gegend des mons Massicus mit der Hauptstadt Teanum. Sie wenden: sich um Hülfe nach Capua, denn Campani sind die Bewohner der Stadt Capua. 9. fluentes luxu effeminati. – 13. Tifata] Oestlich 20. maxime in hanc fere sententiam, vgl. τοιάδε α. τοιαύτα bei Thucydides. 24. sicut .. ita] zwar .. aber. 25. ex aequo) in gleicher Selbständigkeit; es wäre ein foedus aequum, wir wären nicht dediticii. 30. Neque hercule] Der Redner sucht darzuthun, dass das Bündniss der Samniten Rom nicht hindere, mit Capua ein Bündniss einzugehen. Seine Gründe sind nur Scheingründe. Dann entwickelt er |