Immagini della pagina
PDF
ePub

ut divites conferrent, qui oneri ferendo essent: pauperes satis stipendii pendere, si liberos educerent. itaque haec indulgentia 7 patrum asperis postmodum rebus in obsidione ac fame adeo concordem civitatem tenuit, ut regium nomen non summi ma- 8 5 gis quam infimi horrerent, nec quisquam unus malis artibus postea tam popularis esset, quam tum bene imperando universus senatus fuit.

X. Cum hostes adessent, pro se quisque in urbem ex 1 agris demigrant, urbem ipsam saepiunt praesidiis. alia muris, 10 alia Tiberi obiecto videbantur tuta. pons sublicius iter paene 2 hostibus dedit, ni unus vir fuisset Horatius Cocles: id munimentum illo die fortuna urbis Romanae habuit. qui positus 3 forte in statione pontis, cum captum repentino impetu Ianiculum atque inde citatos decurrere hostes vidisset, trepidamque 15 turbam suorum arma ordinesque relinquere, reprehensans singulos, obsistens obtestansque deum et hominum fidem testabatur, nequiquam deserto praesidio eos fugere. si transitum 4 a tergo reliquissent, iam plus hostium in Palatio Capitolioque quam in Ianiculo fore. itaque monere praedicere, ut pontem 20 ferro igni, quacumque vi possint, interrumpant: se impetum

Superbus erhobene Kopfsteuer (aes)
abgeschafft und das Servianische
tributum wiederhergestellt. Die di-
vites sind die locupletes, die pauperes,
die proletarii od. capite censi. Lange
I, 499. Aehnlich sagt Dion. V, 22:
καὶ γὰρ ἀτελεῖς αὐτοὺς ἁπάντων
ἐψηφίσαντο εἶναι τῶν κοινῶν τελῶν,
ὅσα βασιλευομένης τῆς πόλεως ἐτέ-
λουν, καὶ ἀνεισφόρους τῶν εἰς τὰ
στρατιωτικὰ καὶ τοὺς πολέμους ἀνα-
λισκομένων ἐποίησαν, μέγα κέρδος
ἡγούμενοι τοῖς κοινοῖς, εἰ τὰ σώ-
ματα μόνον αὐτῶν ἕξουσι προκιν
δυνεύοντα τῆς πατρίδος. 1. qui
oneri ferendo essent] Zumpt § 664,
2. educerent] aufziehen, edu-
care erziehen.
4. regium nomen,
Cic. rep. II, 52: expulso Tarquinio
tantum odium populum R. regalis
nominis tenuit, quantum tenuerat
post obitum vel potius excessum Ro-
muli desiderium, nomen regis
audire non poterat. 5. nec quis-
quam unus] Etwa wie Sp. Cassius
Viscellinus oder Sp. Maelius etc.

1.

[ocr errors]

6. bene inperando] weise Regierung.

8. adessent, die Feinde erschienen sofort vor der Stadt und auf

dem Janiculum, τὸ μὲν Ἰανίκολον
ἐξ ἐφόδου καταλαμβάνεται (Porsina)
καταπληξάμενος τοὺς φυλάττοντας
αὐτό, καὶ φρουρὰν Τυρρηνῶν ἐν
αὐτῷ καθίστησιν Dion. V, 22. Vgl.
P. 31, 9.
11. Horatius, Tò d'
εὐγενὲς κατῆγεν ἀφ ̓ ἑνὸς τῶν τρι
δύμων Ορατίου Μάρκου τοῦ νική-
σαντος τοὺς ̓Αλβανούς τριδύμους
Dion. V, 23. Ueber die Ableitung
von cocles vgl. Corssen II, 210, der
die Zusammenstellung des Wortes
mit Kunloo für einen haltlosen
Einfall erklärt. 11. id munimen-
tum, er war das Bollwerk, welches
Roms Genius damals hatte,
tamquam munimentum. Man erwar-
tet nach dem Vorausgehenden id
ibi munimentum. 13. in statione,
nach Dion. deckt Hor. mit Herm.
u. Larcius den Rückzug der Römer,
welche eine Schlacht verloren hat-
ten. 15. reprehensans] Ungewöhn-
liche Form; in der gleichen Sache
sagt Liv. 34, 14, 9 reprehendere.
16. testabatur, betheuerte, rief
vociferabatur. 18. iam, bald.
20. quacumque possint, drittes
Glied neben ferro igni, rhythmisch
aber correspondirt es dem einheit-

= eum

5 hostium, quantum corpore uno posset obsisti, excepturum. vadit inde in primum aditum pontis, insignisque inter conspecta cedentium pugnae terga obversis comminus ad ineundum proelium 6 armis ipso miraculo audaciae obstupefecit hostis. duos tamen cum eo pudor tenuit, Sp. Larcium ac T. Herminium, ambos 5 7 claros genere factisque. cum his primam periculi procellam et quod tumultuosissimum pugnae erat parumper sustinuit. deinde eos quoque ipsos exigua parte pontis relicta, revocanti3 bus qui rescindebant, cedere in tutum coegit. circumferens inde truces minaciter oculos ad proceres Etruscorum nunc singulos 10 provocare, nunc increpare omnes, servitia regum superborum, 4 suae libertatis inmemores alienam oppugnatum venire. cunctati aliquamdiu sunt, dum alius alium, ut proelium incipiant, circumspectant. pudor deinde commovit aciem, et clamore sublato undique in unum hostem tela coniciunt. quae cum in 15 obiecto cuncta scuto haesissent, neque ille minus obstinatus ingenti pontem obtineret gradu, iam impetu conabantur detru10 dere virum, cum simul fragor rupti pontis simul clamor Romanorum, alacritate perfecti operis sublatus, pavore subito 6 impetum sustinuit. tum Cocles „Tiberine pater" inquit, „te 20 sancte precor, haec arma et hunc militem propitio flumine accipias!" ita sic armatus in Tiberim desiluit, multisque superincidentibus telis incolumis ad suos tranavit, rem ausus plus 12 famae habituram ad posteros quam fidei. grata erga tantam virtutem civitas fuit: statua in comitio posita, agri quantum 25 13 uno die circumaravit datum. privata quoque inter publicos honores studia eminebant: nam in magna inopia pro domesticis copiis unusquisque ei aliquid fraudans se ipse victu suo contulit.

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]

fühl.

[ocr errors]
[ocr errors]

17. ingenti gradu, μangà Bißás, wie die Homerischen Helden. Die Schilderung zeigt, dass Livius eine poetische Bearbeitung der Sage vor sich hatte. 20. Tiberine, vgl. Verg. VIII, 330 sq. 22. ita sic armatus] mit diesen Worten uur so bewaffnet (wie er war) d. i. sofort mit den Waffen, in der Waffenrüstung. 24. habituram] = die finden sollte oder musste. 25. statua, die noch Plinius (XXXIV 5, 22) zu seiner Zeit sah; sinóva χαλκῆν ἔνοπλον Dion. 26. circumaravit: χώραν ἐκ τῆς δημοσίας ἔδωκεν ὅσην αὐτὸς ἐν ἡμέρᾳ μια ζεύγει βοῶν περιοράσει Dion. V, 25. 27. studia] theilnehmende

=

[blocks in formation]

XI. Porsina primo conatu repulsus consiliis ab oppugnanda 1 urbe ad obsidendam versis, praesidio in Ianiculo locato ipse in plano ripisque Tiberis castra posuit navibus undique accitis et ad custodiam, ne quid Romam frumenti subvehi sineret, et 2 5 ut praedatum milites trans flumen per occasiones aliis atque aliis locis traicerent; brevique adeo infestum omnem Romanum agrum reddidit, ut non cetera solum ex agris sed pecus quo- 3 que omne in urbem compelleretur, neque quisquam extra portas propellere auderet.

10 XII. Obsidio erat (nihilo minus) et frumenti cum summa 1 caritate inopia, sedendoque expugnaturum se urbem spem Porsina habebat, cum C. Mucius adulescens nobilis, cui indignum 2 videbatur populum Romanum servientem nullo bello nec ab hostibus ullis obsessum esse, liberum eundem populum ab isdem 15 Etruscis obsideri, quorum saepe exercitus fuderit ; itaque 3 magno audacique aliquo facinore eam indignitatem vindicandam ratus, primo sua sponte penetrare in hostium castra constituit; dein metuens, ne, si consulum iniussu et ignaris omni- 4 bus iret, forte deprehensus a custodibus Romanis retraheretur 20 ut transfuga, fortuna tum urbis crimen adfirmante, senatum adit.,,transire Tiberim" inquit, patres, et intrare, si possim, 5 castra hostium volo, non praedo nec populationum in vicem ultor: maius, si di iuvant, in animo est facinus." adprobant patres. abdito intra vestem ferro proficiscitur. ubi eo venit, 6 25 in confertissima turba prope regium tribunal constitit. ibi 7 cum stipendium militibus forte daretur, et scriba cum rege sedens pari fere ornatu multa ageret, eum milites volgo adirent, timens sciscitari, uter Porsina esset, ne ignorando regem semet ipse aperiret quis esset, quo temere traxit fortuna faci

3. in plano ripis que Tiberis] die Ebene zwischen dem Janiculum u. dem Tiber. 6. infestum, unsicher. Za non cetera solum ist aus dem folgenden compelleretur der verwandte Begriff conportarentur zu ergänzen.

10. nihilo minus, denn im Vorausgehenden hatte Livius erzählt, wie der Consul Valerius durch einen klugen Ausfall die plündernden Feinde überfallen hatte: ita caesi in medio praedatores, finisque ille tam effuse evagandi Etruscis fuit.

11. sedendoque] durch ruhige Belagerung. 12. nobilis, also Patricier, später erschienen die Mucii als Plebeier. 16. eam indignitatem] diese unwürdige Lage, vin

=

=

dicare lösen, aufheben. 20. adfirmante] für etwas sprechen, wahrscheinlich machen. 23. maius facinus, er deutet also die Absicht des Meuchelmords ziemlich unverblümt an. Aehnlich versuchen Metellus und Marius die Ermordung des Jugurtha, ähnlich fordert der Senat die Gesandten des Bochus zur Ausführung des Verbrechens auf, vgl. Sall. Jug. 61. 62. 104: foedus et amicitia dabuntur cum meruerit. Dieses merere erklärt Sulla c. 111. Bei Dion. V, 27 sagt Mucius im Senat ganz offen: tov Bασιλέα τῶν πολεμίων ἀποκτείνειν ὑμῖν ὑποδέχομαι. 27. eum betont vorangestellt eum autem. 29. quo temere traxit fortuna facinus]

=

nus, scribam pro rege obtruncat. vadentem inde, qua per tre8 pidam turbam cruento mucrone sibi ipse fecerat viam, cum concursu ad clamorem facto conprehensum regii satellites retraxissent, ante tribunal regis destitutus tum quoque inter tan9 tas fortunae minas metuendus magis quam metuens, „Romanus 5 sum" inquit „civis, C. Mucium vocant. hostis hostem occidere volui, nec ad mortem minus animi est quam fuit ad caedem: 10 et facere et pati fortia Romanum est. nec unus in te ego hos animos gessi; longus post me ordo est idem petentium decus. proinde in hoc discrimen, si iuvat, accingere, ut in 10 singulas horas capite dimices tuo, ferrum hostemque in vestibulo 11 habeas regiae. hoc tibi iuventus Romana indicimus bellum. nullam aciem, nullum proelium timueris; uni tibi et cum sin12 gulis res erit." cum rex simul ira incensus periculoque conterritus circumdari ignis minitabundus iuberet, nisi expromeret 15 13 propere, quas insidiarum sibi minas per ambages iaceret,,,en tibi inquit,,,ut sentias, quam vile corpus sit iis, qui magnam gloriam vident;" dextramque accenso ad sacrificium foculo inicit. quam cum velut alienato ab sensu torreret animo, prope 14 attonitus miraculo rex cum ab sede sua prosiluisset, amoveri- 20 que ab altaribus iuvenem iussisset, „tu vero abi“ inquit, „in te magis quam in me hostilia ausus. iuberem macte virtute esse, si pro mea patria ista virtus staret: nunc iure belli libe15 rum te intactum inviolatumque hinc dimitto." tunc Mucius quasi remunerans meritum,,quando quidem" inquit „est apud 25 te virtuti honos, ut beneficio tuleris a me, quod minis nequisti: 16 trecenti coniuravimus principes iuventutis Romanae, ut in te

denn auf ihn (den scriba) stürmt er in der Eile (temere, vgl. Hor. I, 12, 7) planlos (fortuna Nom.) ein.

6. hostis hostem, soll den Meuchelmord entschuldigen! 11. in singulas horas, wie in dies oder in annos, von Stunde zu Stunde, jeden Augenblick mit nur kurzer Unterbrechung. 11. vestibulum regiae, uneigentlich vom Feldherrnzelt, dem praetorium. 16. per ambages, di' alviyμov, in Räthseln, andeutungsweise. 16. en tibi, sc. ostendam.

17. vident, vor Augen haben propositam animis oculisque cernunt.

19. velut alienato ab sensu animo] wie gefühllos. 20. miraculo, von einer solchen That des Heroismus erwähnt Dionysius nichts. Wahrscheinlich bildete sich die Sage aus dem Namen Scaevola von scaeva

die linke Hand. 21. altaribus foculo, sonst in der Regel der Altaraufsatz. 22. mac-te gesegnet, verwandt mit macte mache gross von der W. μan(uánae). Sonst macte virtute esto oder este mit Imperativ.

23. liberum iure belli, frei von dem was das Kriegsrecht gestattet. Freilich ist hier die Berufung auf das ius belli sehr überflüssig, weil Mucius nicht Feind, sondern Meuchelmörder ist. 25. quasi, unter dem Schein als ob er, denn in Wirklichkeit sucht er durch listigen Trug den König zu schrekken, vgl. Dion. VII, 29. 27. Die Söhne der Väter, welche dem ordo senatorius angehören, bilden zu Livius' Zeit die iuventus Romana; der Sohn des princeps senatus ist princeps iuventutis, hier im weiteren

hac via grassaremur. mea prima sors fuit; ceteri, utcumque ceciderit primis, quoad te opportunum fortuna dederit, suo quisque tempore aderunt."

XIII. Mucium dimissum, cui postea Scaevolae a clade 1 5 dextrae manus cognomen inditum, legati a Porsina Romam secuti sunt: adeo moverat eum et primi periculi casus, quo 2 nihil se praeter errorem insidiatoris texisset, et subeunda dimicatio totiens, quot coniurati superessent, ut pacis condiciones ultro ferret Romanis. iactatum in condicionibus nequiquam 3 10 de Tarquiniis in regnum restituendis, magis quia id negare ipse nequiverat Tarquiniis, quam quod negatum iri sibi ab Romanis ignoraret. de agro Veientibus restituendo impetratum, ex- 4 pressaque necessitas obsides dandi Romanis, si Ianiculo praesidium deduci vellent. his condicionibus conposita pace exer15 citum ab Ianiculo deduxit Porsina et agro Romano excessit. patres C. Mucio virtutis causa trans Tiberim agrum dono de- 5 dere, quae postea sunt Mucia prata appellata.

Ergo ita honorata virtute feminae quoque ad publica de- 6 cora excitatae. et Cloelia virgo, una ex obsidibus, cum castra 20 Etruscorum forte haud procul ripa Tiberis locata essent, frustrata custodes, dux agminis virginum inter tela hostium Tiberim tranavit, sospitesque omnes Romam ad propinquos restituit. quod ubi regi nutiatum est, primo incensus ira oratores 7 Romam misit ad Cloeliam obsidem deposcendam; alias haud 25 magni facere: deinde in admirationem versus supra Coclites 8 Muciosque dicere id facinus esse, et prae se ferre, quem ad

[blocks in formation]

Hist. III, 72 sedem Iovis O. M. auspicato a maioribus conditam, quam non Porsina dedita urbe neque Galli capta temerare potuissent, furore principum exscindi. Aus diesen Spuren erkennt man abweichend von der Sage, welche Liv. berichtet, 1. eine Uebergabe der Stadt an Porsina ausser dem Capitol, 2. die Auslieferung der Waffen. Rom befreite sich von den lästigen Friedensbedingungen nach den unglücklichen Unternehmungen der Etrusker gegen die Latiner. 16. trans Tiberim: ovτος ὁ χῶρος ἕως τῶν καθ ̓ ἡμᾶς χρόνων Μούκιοι λειμώνες καλοῦνται Dion. V, 35. 18. publica decora, Heldenthaten, welche dieselbe Auszeichnung verdienten. 25. in admirationem versus, sah er sich zur Bewunderung hingerissen, gezwun26. quem ad modum sic, aber, während So.

gen.

zwar

[ocr errors]

[ocr errors]
« IndietroContinua »