Immagini della pagina
PDF
ePub

ciendo, ut qui tribunis plebis, aedilibus, iudicibus decemviris nocuisset, eius caput Iovi sacrum esset, familia ad aedem Cereris, Liberi Liberaeque venum iret. institutum etiam ab 13 isdem consulibus, ut senatus consulta in aedem Cereris ad 5 aediles plebis deferrentur, quae antea arbitrio consulum supprimebantur vitiabanturque. M. Duilius deinde tribunus plebis 14 plebem rogavit plebesque scivit, qui plebem sine tribunis reliquisset, quique magistratum sine provocatione creasset, tergo ac capite puniretur. haec omnia ut invitis ita non adversan- 15 10 tibus patriciis transacta, quia nondum in quemquam unum saeviebatur.

3. Eroberung Roms durch die Gallier.
(Liv. V, 33-39).

XXXIII. Expulso cive, quo manente, si quicquam huma- 1 norum certi est, capi Roma non potuerat, adventante fatali 15 urbi clade legati ab Clusinis veniunt auxilium adversus Gallos 2 petentes. eam gentem traditur fama dulcedine frugum maximeque vini, nova tum voluptate, captam Alpes transisse agrosque ab Etruscis ante cultos possedisse; invexisse in Galliam vinum 3 inliciendae gentis causa Arruntem Clusinum ira corruptae uxoris

bleibt durch dies Gesetz unberührt, doch konnte der Dictator nach Ablauf seiner Amtszeit zur Rechenschaft gezogen werden. iudicibus decemviris] Schon von Servius Tullius eingesetzte Richter zur Entscheidung von Privatstreitigkeiten der Plebeier unter sich. Die Plebeier u. Patr. bilden gewissermassen zwei Gemeinden, daher kamen Rechtsstreitigkeiten zwischen Patr. u. Pleb. vor die Consuln, dagegen Streitigkeiten unter Pleb. wurden von pleb. Richtern geschlichtet. Vgl. später den praetor urbanus u. praetor inter peregrinos. 4. senatus consulta] Aus demselben Grunde wohnten von nun an die Tribunen den Senatssitzungen bei.

13. Expulso cive] M. Furius Camillus die dicta ab L. Apuleio trib. pl. propter praedam Veientanam, cum accitis domum tribulibus et clientibus percontatus animos eorum responsum tulisset, se

[blocks in formation]

*

ab Lucumone, cui tutor ipse fuerat, praepotente invene et a quo expeti poenae, nisi externa vis quaesita esset, nequirent. 4 hunc transeuntibus Alpes ducem auctoremque Clusium oppugnandi fuisse.

Equidem haud abnuerim Clusium Gallos ab Arrunte seu 5 quo alio Clusino adductos; sed eos, qui oppugnaverint Clusium, 5 non fuisse qui primi Alpes transierint, satis constat. ducentis quippe annis ante quam Clusium oppugnarent, urbemque Ro6 mam caperent, in Italiam Galli transcenderunt; nec cum Clusinis primum Etruscorum sed multo ante cum iis, qui inter 10 Appenninum Alpesque incolebant, saepe exercitus Gallici pu7 gnavere. Tuscorum ante Romanum imperium late terra marique opes patuere. mari supero inferoque, quibus Italia insulae modo cingitur, quantum potuerint nomina sunt argumento, quod alterum Tuscum, communi vocabulo gentis, alterum Atria- 15 ticum ab Atria Tuscorum colonia vocavere Italicae gentes; 8 Graeci eadem Tyrrhenum atque Adriaticum vocant. et in 9 utrumque mare vergentes incoluere urbibus duodenis terras, prius cis Appenninum ad inferum mare, postea trans Appenninum totidem, quot capita originis erant, coloniis missis, 20 10 quae trans Padum omnia loca excepto Venetorum angulo,qui 11 sinum circumcolunt maris, usque ad Alpes tenuere. Alpinis quoque ea gentibus haud dubie origo est, maxime Raetis; quos loca ipsa efferarunt, ne quid ex antiquo praeter sonum linguae, nec eum incorruptum, retinerent.

1 XXXIV. De transitu in Italiam Gallorum haec accepimus. Prisco Tarquinio Romae regnante Celtarum penes Bituriges

Eroberung von Vei durch die Römer (396).— 14. potuerint, besonders war auch die Seeräuberei der Etrus

[ocr errors]

ker berüchtigt. 16. ab Atria]

Am linken Ufer des Po. 18. urbibus duodenis] 12 Bundesstädte, in deren Abhängigkeit die übrigen waren. Tarquinii galt als die Mutterstadt. 18.,,Da die ältesten u. bedeutendsten etruskischen Städte tief im Binnenlande liegen, ja unmittelbar am Meer keine einzige namhafte etruskische Stadt begegnet, da ferner in geschichtlicher Zeit die Etrusker von Norden nach Süden sich bewegen, so sind sie wahrscheinlich zu Lande nach der Halbinsel gekommen, wie denn auch die niedere Culturstufe, auf der wir sie zuerst finden, mit einer Einwanderung über das Meer sich schlecht vertragen würde. Danach

muss die ältere Heimath der Etrusker west- od. nordwärts von Italien gesucht werden. Es ist nicht unwahrscheinlich, dass sie über die rätischen Alpen nach Italien ́ gekommen sind, da die ältesten in Graubündten und Tirol nachweisbaren Ansiedler, die Räter, bis in die historische Zeit etruskisch redeten und auch ihr Name auf den der Rasen anklingt." Mommsen I, 123. 23. maxime Raetis],,Raetos Tuscorum prolem arbitrantur a Gallis pulsos duce Raeto". Plinius. Vgl. J. Grimm, Gesch. der deutschen Sprache p. 164.

26. Die Erzählung des Livius geht, wie es scheint, auf eine keltische Volkssage in Oberitalien zurück. Die Zeitbestimmung beruht auf synchronistischen Berechnungen früherer Historiker. - 27. Celtarum, Caes.

25

summa imperii fuit. ii regem Celtico dabant. Ambigatus is 2 fuit, virtute fortunaque cum sua tum publica praepollens, quod in imperio eius Gallia adeo frugum hominumque fertilis fuit, ut abundans multitudo vix regi videretur posse. hic magno 3 5 natu ipse iam exonerare praegravante turba regnum cupiens Bellovesum ac Segovesum sororis filios, inpigros iuvenes, missurum se esse in quas dii dedissent auguriis sedes ostendit: quantum ipsi vellent numerum hominum excirent, ne qua gens 4 arcere advenientes posset. tum Segoveso sortibus dati Hercy10 nei saltus; Belloveso haud paulo laetiorem in Italiam viam di dabant. is, quod ceteris ex populis abundabat, Bituriges 5 Arvernos Aeduos Ambarros Carnutes Aulercos excivit. profectus ingentibus peditum equitumque copiis in Tricastinos venit. Alpes inde oppositae erant; quas inexsuperabiles visas 6 15 haud equidem miror nulladum via — quod quidem continens memoria sit, nisi de Hercule fabulis credere libet — superatas. ibi cum velut saeptos montium altitudo teneret Gallos, circum- 7 spectarentque, quanam per iuncta caelo iuga in alium orbem terrarum transirent, religio etiam tenuit, quod adlatum est ad20 venas quaerentes agrum ab Saluvium gente oppugnari. Massilienses erant ii, navibus a Phocaea profecti. id Galli fortunae 8 suae omen rati adiuvere, ut quem primum in terram egressi occupaverant locum patentibus silvis communirent. ipsi per

g. I, 1: qui ipsorum lingua Celtae,
nostra Galli appellantur. Griechisch
Κελτοί und Γαλάται. 1. Celtico,
Vgl. τὸ Κελτικόν
= die Gesammt-
heit der Kelten, deren Verfassung
damals noch eine monarchische war.

4. vix regi posse deutet auf den
Grund, welchen Justin. XX, 5, 7
angibt: his autem Gallis causa in
Italiam veniendi sedesque novas
quaerendi intestina discordia et ad-
siduae domi dissensiones fuere.
7. auguriis, Die Druiden beob-
achteten den Flug und Gesang der
Vögel. Es ist aber wohl auch an an-
dere sortes zu denken. Just. XXIV,
4: augurandi studio Galli praeter
ceteros callent. 9. Hercynei sal-
tus] Von der Donau (Schwaben,
Franken, Böhmen) bis nach Dacien.
Caes. g. VI, 24: ac fuit antea tem-
pus, cum Germanos Galli virtute
superarent, ultro bella inferrent,
propter hominum multitudinem agri-
que inopiam trans Rhenum colonias
mitterent. Itaque ea, quae fertilissima

Histor. Quellenbuch. II, 1. 2. Aufl.

Germaniae sunt, loca circum Hercyniam silvam Volcae Tectosages occupaverunt. 11. ceteris ex p.,

[ocr errors]

denn das ver sacrum der ersten Völkergruppe war dem Segovesus zu gefallen.-13. Tricastinos] Zwischen der Drome u. Isère. 19. religio] Das Zusammentreffen der Nachricht mit dem Naturhinderniss erschien wunderbar und darum als religio. Die Salyes oder Saluvii waren ein keltisch-ligurisches Volk an der Meeresküste Galliens bis zu den Seealpen. 20. Die Verknüpfung der Wanderung des Bellovesus mit der Gründung von Massalia, wodurch jene chronologisch auf die Mitte des 2. Jahrhunderts der Stadt bestimmt wird, gehört unzweifelhaft nicht der einheimischen natürlich zeitlosen Sage an, sondern der späteren chronologisirenden Forschung." Mommsen I, 331. 22. Die glückliche Ankunft der Phocäer über das Meer lässt die Gallier hoffen, dass auch sie die Alpen ersteigen

--

7

9 Taurinos saltusque +Alpis transcenderunt, fusisque acie Tuscis haud procul Ticino flumine, cum in quo consederant agrum Insubrium appellari audissent, cognominem Insubribus, pago Haeduorum, ibi omen sequentes loci condidere urbem, Mediolanium appellarunt.

1

XXXV. Alia subinde manus Cenomanorum Elitovio duce vestigia priorum secuta eodem saltu favente Belloveso cum transcendisset Alpes, ubi nunc Brixia ac Verona urbes sunt, locos tenuere, Libui considunt post hos Saluviique propter 2 antiquam gentem Laevos Ligures incolentes circa Ticinum am- 10 nem. Poenino deinde Boii Lingonesque transgressi, cum iam inter Padum atque Alpes omnia tenerentur, Pado ratibus traiecto non Etruscos modo sed etiam Umbros agro pellunt: intra Appenninum tamen sese tenuere. tum Senones recentissimi advenarum ab Utente flumine usque ad Aesim fines habuere. 15 hanc gentem Clusium Romamque inde venisse comperio; id parum certum est, solamne an ab omnibus Cisalpinorum Gallorum populis adiutam.

4 Clusini novo bello exterriti, cum multitudinem, cum formas hominum invisitatas cernerent et genus armorum, audi- 20 rentque saepe ab iis cis Padum ultraque legiones Etruscorum fusas, quamquam adversus Romanos nullum eis ius societatis erat, nisi quod Veientes consanguineos adversus populum Romanum non defendissent, legatos Romam, qui auxilium ab se5 natu peterent, misere. de auxilio nihil impetratum: legati M. 25 Fabi Ambusti filii missi, qui senatus populi Romani nomine agerent cum Gallis, ne, a quibus nullam iniuriam accepissent, socios populi Romani atque amicos oppugnarent. Romanis eos

[ocr errors]

und das fremde Land erreichen werden. 1. Der Name des Alpenpasses ist in den Hdschr. verschrieben. Wegen per Taurinos sollte man Cottiae Alpis erwarten.,,Es ist nach der einsichtigen Ausführung von Wickham u. Cramer nicht daran zu zweifeln, dass der Zug des Bellovesus wie der des Hannibal nicht über die cottischen Alpen (Mont Genèvre) und durch das Gebiet der Tauriner, sondern über die Graischen (den kleinen St. Bernhard) und durch das der Salasser ging." Mommsen I, 331. 4. Mediolanium] Sonst Mediolanum. Der Name ist keltisch.

[ocr errors]
[blocks in formation]

Plinius Ligurer. Polyb. II, 17: từ μὲν οὖν πρώτα καὶ περὶ τὰς ἀνατολὰς τοῦ Πάδου κείμενα Λάοι καὶ Λεβέκιοι, μετὰ δὲ τούτους Ἴσομβρες κατώκησαν, ὅ μέγιστον ἔθνος ἦν αὐτῶν· ἑξῆς δὲ τούτοις παρὰ τὸν ποταμὸν Γονομάνοι. 11. Poenino] Der Pass über den grossen Bernhard. 13. Umbros] In der Gegend zwischen dem Padus, dem Meer und dem Apenninus. Diese Gegend besetzen die Senones. 15. Utens, j. Montone. Aesis, j. Esino. 17. solamne, i. e. statuendum sit venisse adiutam. 22. ius societatis, Bundesverhältniss. 28. socios p. R., obwohl kurz vorher dieses Verhältniss in Abrede gestellt ist. Klarer Diod. XIV, 113: nad öv dý χρόνον ὁ δῆμος ὁ τῶν Ῥωμαίων πρέσβεις ἀπέστειλεν εἰς Τυρρηνίαν τοὺς

an

[ocr errors]

bello quoque, si res cogat, tuendos esse; sed melius visum bellum ipsum amoveri, si posset, et Gallos, novam gentem, pace potius cognosci quam armis.

XXXVI. Mitis legatio, ni praeferoces legatos Gallisque 5 magis quam Romanis similes habuisset. quibus, postquam mandata ediderunt in concilio Gallorum, datur responsum: etsi no- 2 vum nomen audiant Romanorum, tamen credere viros fortes esse, quorum auxilium a Clusinis in re trepida sit inploratum. et quoniam legatione adversus se maluerint quam armis tueri 3 10 socios, ne se quidem pacem quam illi adferant aspernari, si Gallis egentibus agro, quem latius possideant quam colant Clusini, partem finium concedant: aliter pacem impetrari non posse. 4 et responsum coram Romanis accipere velle, et, si negetur ager, coram isdem Romanis dimicaturos, ut nuntiare domum 15 possent, quantum Galli virtute ceteros mortales praestarent. 5 quodnam id ius esset, agrum a possessoribus petere aut minari arma, Romanis quaerentibus, et quid in Etruria rei Gallis esset, cum illi se in armis ius ferre et omnia fortium virorum esse ferociter dicerent, accensis utrimque animis ad arma discurritur 20 et proelium conseritur. ibi, iam urgentibus Romanam urbem 6 fatis, legati contra ius gentium arma capiunt. nec id clam esse potuit, cum ante signa Etruscorum tres nobilissimi fortissimique Romanae iuventutis pugnarent: tantum eminebat peregrina virtus. quin etium Q. Fabius evectus extra aciem 7 25 equo ducem Gallorum ferociter in ipsa signa Etruscorum incursantem per latus transfixum hasta occidit; spoliaque eius legentem Galli agnovere, perque totam aciem Romanum legatum esse signum datum est. omissa inde in Clusinos ira receptui canunt minantes Romanis. erant qui extemplo Romam 8 30 eundum censerent; vicere seniores, ut legati prius mitterentur questum iniurias postulatumque, ut pro iure gentium violato Fabii dederentur. legati Gallorum cum ea, sicut erant man- 9 data, exposuissent, senatui nec factum placebat Fabiorum, et ius postulare barbari videbantur. sed ne id quod placebat 35 decerneretur in tantae nobilitatis viris, ambitio obstabat. ita- 10 que ne penes ipsos culpa esset cladis forte Gallico bello acceptae, cognitionem de postulatis Gallorum ad populum rei

[ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][merged small]
« IndietroContinua »