AN SGEULUIDHE GAODHALACH (Ar leanamhaint) XXX An Lacha Dhearg (1). Bhí righ i n-Éirinp, fad ó shoin, agus bhí då 'r 'éag mac aige. Agus ghabh sé amach lá ag siúbhal anaice le loch, agus chonnairc sé lacha agus dhá cheann déag d' éanachaibh léithe. Bhí sí [ag] bualadh an dómhadh ceann déag uaithi, agus ag congbháil aoin cheann déag léithe féin. Agus tháinig an righ a-bhaile chuig a bhean féin, agus dubhairt sé léithe go bhfacaidh sé iongnadh mór andhiú, go bhfacaidh sé lacha agus dhá cheann déag d' éanachaibh léithe, agus go raibh sí ag díbirt an domhadh ceann déag uaithi. Agus dubhairt an bhean leis, «< ní de thír nå de thalamh thú, nach bhfuil fhios agad gur gheall si ceann do'n Deachmhaidh agus go raibh sí chomh cineálta agus go dtug sí amach an då cheann déag. » << Ní de thír ná de thalamh thú, » ar seisean, «< tá dhá cheann déag de mhacaibh agam-sa, agus caithfidh ceann dul chuig an Deachmhaidh. » (1) Sgríobh mé an sgeul so, focal ar fhocal, o bheul sean-mhná de mhuinntir Bhriain ag Cill-Aodáin, anaice le Coillte-mach i gcondaé Mhuigh-Eó. CONTES IRLANDAIS TRADUITS PAR G. DOTTIN (Suite) XXX La Cane rouge (1) y avait en Irlande, il y a longtemps de cela, un roi qui avait douze fils. Il sortit un jour pour se promener auprès d'un lac et il vit une cane et douze oiseaux avec elle. Elle repoussait loin d'elle le douzième et gardait avec elle les onze autres. Le roi alla chez lui trouver sa femme et lui dit qu'il avait vu aujourd'hui une grande merveille; qu'il avait vu une cane et douze oiseaux avec elle et qu'elle chassait loin d'elle le douzième. Et la femme lui dit : << Tu n'es donc ni du pays ni de la terre que tu ne sais pas qu'elle en a promis un au Deachmhaidh (2) et qu'elle est d'une si bonne race qu'elle a emmené les douze. » <«< Tu n'es ni du pays ni de la terre, » dit-il; « j'ai douze fils, et il faudra qu'un s'en aille au Deachmhaidh. » (1) J'ai écrit cette histoire mot à mot sous la dictée d'une vieille femme de la famille O'Brian, à Cill-Aodâin, près de Coillte-mach (Kiltimagh) dans le comté de Mayo. (2) Dîme, Dixième; ce mot apparaît souvent dans les contes comme quelque chose d'horrible et de vague. La femme qui m'a raconté cette histoire ne pouvait l'expliquer. D. H. << Ní h-ionnann na daoine agus eánacha na gcnoc le chéile, »> [ar sise]. Ghabh sé síos ann sin chuig an Sean-Dall Glic, agus dubhairt an Sean-Dall Glic nach ionnann daoine agus éanacha na gcnoc le chéile. Dubhairt an righ go gcaithfidh ceann aca dul chuig an Deachmhaidh, «< agus cad é an ceann, » ar seisean, « bhéarfas mé chuig an Deachmhaidh? >> « Tá do dhá-déag cloinne ag dul chum sgoile, agus abair leỏ lámh thabhairt i láimh a-chéile, dul chum sgoile, agus an chéad fhear aca bhéidheas 'san mbaile agad go dtiúbhraidh tú dinéar maith dhỏ, agus cuir an fear deiridh chum bealaigh ann sin. » Rinne sé sin. An t-oidhre do bhi ar deireadh, agus níor fhéad sé an t-oidhre chur chum bealaigh. Chuir sé amach ag tiomáint ann sin iad, seisear ar gach taoibh, agus an taobh do bhí ag gnóthughadh, bhí sé ag tarraing fear [fir] uaithi, agus d'a thabhairt do'n taoibh do bhí ag cailleamhain. Faoi dheireadh bhain aon fhear amháin an liathróid de'n aon fhear déag. Dubhairt an t-athair leis, ann sin, « a mhic, »> ar seisean, «< caithfidh tú dul chuig an Deachmhaidh. » « Ní rachaidh mise chuig an Deachmhaidh, a athair, »> ar seisean, «< tabhair dham costas, agus rachaidh mé ag féachain m' fhortúin. >> D'imthigh sé ar maidin, agus bhí sé ag siúbhal go dtáinig an oidhche, agus casadh asteach i dteach beag é nach raibh ann acht sean-fhear, agus chuir sé fáilte roimh Réalandar mac righ Éireann. «Ni'l mall ort » [ar seisean leis an mac righ] « do shaidhbhreas do dheunamh amárach má tá aon mhaith ionnat id' foul-éiridh, [seilgire]. Tá inghean righ an Domhain-Shoir ag tigheacht chuig an loch beag sin shíos, amárach, agus níor tháinig si le seacht mbliadhnaibh roimhe; agus béidh då cheann déag de mhnáibh-coimhdeacht léithe. Teirigh i bhfolach ann san tseisg go gcaithfidh siad a dá cheann déag de cochaill díobh. Leagfaidh sise a cochall féin leith-thaobh, mar tả [an oiread sin] d' onỏir innti, agus nuair gheobhas tusa amuigh ann san tsnámh « Les gens et les oiseaux de la colline ne sont pas la même chose > [dit-elle]. Il alla alors trouver le vieil Aveugle rusé, et le vieil Aveugle rusé dit que les gens et les oiseaux de la colline n'étaient pas la même chose. Le roi dit qu'il faudrait qu'un d'entre eux allât au Deachmhaidh, « et quel est celui, » dit-il, « que j'enverrai au Deachmhaidh? >> - «Tes douze enfants vont à l'école; dis-leur de se donner la main l'un à l'autre, d'aller à l'école et que le premier d'entre eux qui sera à la maison, tu lui donneras un bon dîner, et le dernier mets-le alors en route. >> Il fit ainsi. C'était l'héritier qui fut le dernier et il ne pouvait pas mettre en route l'héritier. Il les envoya alors jouer à la balle au bâton, six de chaque côté et au côté qui gagnait il enlevait un joueur pour le donner au côté qui perdait. A la fin, un seul enleva la balle aux onze autres. Le père lui dit alors: << Mon fils, » dit-il «< il faudra que tu ailles au Deachmhaidh. » « Je n'irai pas au Deachmhaidh, mon père, » dit celui-ci, << donne-moi de l'argent et j'irai chercher fortune. »> Il partit au matin; il marcha jusqu'à ce que vint la nuit et il arriva dans une petite maison où il n'y avait qu'un vieillard qui souhaita la bienvenue à Réalandar, fils du roi d'Irlande. <«< Tu n'auras pas de peine » [dit-il au fils du roi], « à faire ta fortune demain matin, si tu as quelque talent de chasseur aux oiseaux. La fille du roi du Monde oriental vient à ce petit lac là-bas demain matin et elle n'est pas venue depuis sept ans; elle aura douze femmes de garde avec elle. Cache-toi dans les joncs jusqu'à ce qu'elles jettent leurs douze capuchons. Elle jettera à part son capuchon, car elle a tant d'honneur, et quand tu les verras nager, lève-toi et prends leurs capuchons. Elle reviendra au bord et elle dira: «< Fils du roi d'Irlande, donne-moi mon iad, éirigh agus beir ar an gcochall. Fillfidh sise, asteach ar ais, agus déarfaidh sí, « a mhic righ Éireann tabhair dham mo chochall. » Agus déarfaidh tusa nach dtiubhraidh [tú]. Agus déarfaidh sise leat, « muna dtugann tú ded' dheóin go dtiubhraidh tú ded' aimhdheóin é. » Abair léithe nach dtiubhraidh tú ded' dheóin, ná de d' aimhdheóin dí é [muna ngeallann si do phósadh]. Déarfaidh sí, ann sin, nach bhfuil sin le faghail agad mur [ muna] n-aithnigheann tú í arís. Geóbhaidh siad amach. uait ann san tsnámh arís, agus déanfaidh siad tri easconna déag díobh féin. Béidh sise 'na rubailín [ear baillín] suarach ar uachtar; nỉ thig léithe bheith ar deireadh, mar tá onóir innti, agus béidh sí ag caint leat. Aithneóchaidh tú air sin í, agus abair go dtógfaidh tú í féin i gcómhnuidhe, an ceann a bhéidheas ag caint leat. Déarfaidh sise ann sin, « Caillte an sgeul, an fear thug a athair do'n Deachmhaidh aréir, geallamhain pósta ag inghin Righ an Domhain-Shoir andhiú air'! » [Dubhairt an mac righ leis an sean-fhear go ndéanfadh sé gach rud mar dubhairt sé leis. Chuaidh sé amach ar maidin chuig an loch agus tharla h-uile short go díreach mar dubhairt an seanfhear. Nuair bhí an bhean gnóthaighthe aige] d'imthigh an dá-'r'eug cailín a-bhaile. Tharraing sise amach slaitin draoidheachta, agus bhuail si ar dhá bhuachallán buidhe i, agus rinne sí dá chapall marcuigheachta dhíobh. Bhí siad ag siúbhal ann sin, go dtáinig an oidhche, agus bhí sí ag teach oncail di, ar dtuitim na h-oidhche. Agus dubhairt sí le mac righ Éireann eochair rúma na séad d' iarraidh ar an oncal, agus go bhfuighfeadh sé í féin astigh ann san rúma roimhe. [Ní raibh fhios ag an oncal, go raibh sise ann, chor ar bith, agus shaoil sé gur ag iarraidh a inghine féin tháinig mac righ Eireann chuige]. Fuair sé an eochair o'n oncal, agus chuaidh sé asteach, agus fuair sé mar bean bhreágh astigh ann san rúma í. Bhí siad ag caint go h-am suipéir. D'iarr si air, a cheann do leagan ar a |