U. C. 56. ter cives ac peregrinos jurisdictio esset; secunda, Bruttii; tertia, classis, ut navigaret, quo senatus censuisset; quarta, Sicilia; quinta, Sardinia; sexta, Hispania ulterior. Imperatum præterea L. Quintio consuli est, ut duas legiones civium romanorum novas conscriberet, et socium ac latini nominis viginti millia peditum, et octingentos equites. Eum exercitum prætori, cui Bruttii provincia evenisset, decreverunt. Ædes duæ Jovi eo anno in Capitolio dedicatæ sunt. Voverat L. Furius 3 Purpureo prætor gallico bello unam, alteram consul. Dedicavit Q. Marcius Ralla duumvir. Judicia in feneratores eo anno multa severe sunt facta, accusantibus privatos ædilibus curulibus, M. Tuccio et P. Junio Bruto. De mulcta damnatorum quadrigæ inauratæ in Capitolio positæ in cella Jovis supra fastigium ædiculæ, et duodecim clypea inaurata; et iidem porticum extra portam Trigeminam inter lignarios 5 fecerunt. XLII. Intentis in apparatum novi belli Romanis, 26, n. 4; XXV, 3, n. 1; XXV, 41, 3. Voverat L. Furius, etc. vide ad XXXIV, 35, n. 5.- Dedicavit Q. Marcius R. duumvir; vide ad I, 53, n. 3, et XXIII, 30, n. 8. 4. In cella Jovis supra fastigium cdiculæ ; vide ad III, 19, n. 11. Ædicula Lipsio videbatur esse ipsa templi cella; Ryckio de Capit. cap. 23, minor cella seu ædicula ( capellam vulgo vo- 5. Inter lignarios, loco sic dicto ab ejusmodi opificibus lignariis (ita Crever. et Marlian. in topograph. IV, 1 ), vel potius negotiatoribus ejus generis, ut inter falcarios apud Cic. Sull. 18, I ne ab Antiocho quidem cessabatur. Tres eum civitates tenebant, Smyrna et Alexandria Troas et Lampsacus; quas neque vi expugnare ad eam diem poterat, neque conditionibus in amicitiam perlicere, neque a tergo relinquere, trajiciens ipse in Europam, volebat. Tenuit eum et de Hannibale deliberatio. Et primo naves apertæ, quas cum eo missurus in Africam fuerat, moratæ sunt; deinde, an omnino mittendus esset, consultatio mota est, maxime a Thoanta Ætolo, qui, omnibus in Græcia tumultu completis, Demetriadem afferebat in potestate esse, et, quibus mendaciis de rege, multiplicando verbis copias ejus, erexerat multorum in Græcia animos, iisdem et regis spem inflabat: omnium votis eum arcessi. Concursum ad litora futurum, unde classem regiam prospexissent. Hic idem ausus de Hannibale est movere 2 sententiam prope jam certam regis. Nam neque dimittendam partem navium a classe regia censebat; neque, si mittendæ naves forent, minus quempiam ei classi, quam Hannibalem, præficiendum. Exsulem illum et Po et Catil. I, 4. Ita Ernesti in clav. Cic. voc. falcarius. CAP. XLII. 1. Ne ab Ant. quidem. Doer. suspecta est particula ne; qui si ne cessavit quidem, quidnam tandem fecit? et cur ne... quidem? num præter opinionem nunc haud cessasse visus est ? nam ad ejusmodi sententian referri omnino debent particulæ ne quidem. Atqui, adjicit Doering., Antiochum in belli Romanis inferendi apparatu vere cessasse et cessare coactum fuisse, satis docent sequentia. Nam primum tres civitates quas frustra adhuc expugnare tentaverat, deinde deliberatio de Hannibale; de nique apertæ naves eum remorabantur, et, ut cessaret, in causa erant. Huc accedit quod ipse Antiochus, cap. 44, se non ulla re satis ad bellum paratum esse fatetur. » Quare particula ne, quæ sententiarum nexum plane turbare videtur, delendam existimat. ED. Alexandria Troas, Αλεξάνδρεια ἡ ἐπὶ Τρωάδος apud auctorem Chron. Alex. p. 171; Tewas Aleάvdpeta apud Polyb. V, 78, 111; XXI, 10, 11; quæ etiam simpl. Troas et Antogonia Troas dicebatur; vid. Petit. Var. Lect. I, 12; Cuper. Monum. ant. post Harpocr. p. 210, et Spanhem. ad Callim. H. in Cer. 135.-Naves aperta; vide ad XXII, 19, n. 4. 2. Movere sententiam; vid. XXV, 16, n. 3. num esse, cui mille in dies nova consilia vel fortuna sua, vel ingenium possit facere. Et ipsam eam gloriam belli, qua velut dote Hannibal concilietur, nimiam in præfecto regio esse. Regem conspici, regem unum ducem, unum imperatorem videri debere. Si classem, si exercitum amittat Hannibal, idem damni fore, ac si per alium ducem amittantur. Si quid prospere eveniat, Hannibalis eam, non Antiochi, gloriam fore. Si vero universo bello vincendi Romanos fortuna detur, quam spem esse, sub rege victurum Hannibalem uni subjectum, qui patriam prope non tulerit? Non ita se a juventa eum gessisse, spe animoque complexum orbis terrarum imperium, ut in senectute dominum laturus videatur. Nihil opus esse regi Hannibale duce; comite et consiliario eodem ad bellum uti posse. Modicum fructum ex ingenio tali neque gravem, neque inutilem fore. Si summa petantur, et dantem, et accipientem prægravatura3. XLIII. Nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt, quam eorum, qui genus ac fortunam suam animis non æquant; quia virtutem et bonum alienum oderunt 1. Extemplo consilium mittendi Hannibalis, quod unum in principio belli utiliter cogitatum erat, abjectum est. Demetriadis maxime defectione ab Romanis ad Ætolos elatus, non ultra differre profectionem 3. Accipientem prægravatura, ei incommoda et noxia futura; Ern. Prægravare proprie dicitur onus nimis grave, deinde numerus nimis crescens, ut V, 34, et XXXVIII, 25. CAP. XLIII. 1. Quia virtutem et bon. al. oderunt. Creverius malit virtutem ut bon. hoc est, oderunt virtutem, tanquam bonum alienum, quod quum ad se nihil pertinere intelligant, in aliis reperiri moleste ferunt. Sed eodem fere redit vulgata, quam sic exponunt: ægre ferunt, alios homines instructos et ornatos esse virtute et bono, quod ipsi assequi nequeant. Cæterum, ut observat Doering., quod Noster in universum de hominum, invidiam proclivium, ingeniis dicit, id ad Antiochum nunc transferendum esse facile apparet. Ed. Ilium, a ad in Græciam constituit. Prius quam solveret naves, Ilium a mari adscendit, ut Minervæ sacrificaret. Inde ad classem regressus, proficiscitur quadraginta tectis navibus, apertis sexaginta2; et ducentæ onerariæ cum omnis generis commeatu bellicoque alio apparatu sequebantur. Imbrum primo insulam tenuit 3 : inde Sciathum trajecit; ubi, collectis in alto, quæ dissipatæ erant, navibus, ad Pteleum primum continentis venit. Ibi Eurylochus ei Magnetarches principesque Magnetum ab Demetriade occurrerunt. Quorum frequentia lætus, die postero in urbis portum navibus est invectus. Copias haud procul inde exposuit. Decem millia peditum fuere et quingenti equites, sex elephanti; vix ad Græciam nudam 4 occupandam satis copiarum, nedum ad sustinendum romanum bellum. Ætoli, postquam Demetriadem venisse Antiochum allatum est, concilio indicto, decretum, quo arcesserent eum, fecerunt. Jam profectus ab Demetriade rex, quia ita decreturos sciebat, Phalara in sinum Maliacum processerat 5. Inde, decreto accepto, Lamiam venit, exceptus ingenti favore multitudinis, cum plausibus mari (vide ad VIII, 17, n. 7) adscendit, ut Minerva sacrificaret, cui præsidi arcis inclytum in ea fuit templum. Cf. XXXVII, 9 et 37, ad XLV, 28, n. 1; Heyn. Excurs. IX ad Virg. En. II, 293 seq. Appian. B. Mithrid. 53; Aurel. Vict. de Viris ill. 70; Strab. 13, pag. 591, 593, 597; unde etiam patebit, Ilium recentius a prisco diversum et mari propius fuisse. Adscendit Ilium, ut XXXVII, 9, 37, et apud Herodot. VII, 43, és tò τοῦ Πριάμου Πέργαμον ἀνέβη, Drak. Descendit multi MSS, unde escendit conj. Jac. Gron. 2. XL tectis navibus, apertis LX; videndum supra ad librum XXII, cap. 19, n. 4. 3. Imbrum insulam tenuit; vide ad I, I, n. 8. Sciathum; vid. XXXI, 45, n. 7. Pteleum primum opp. continentis vel primam terram continentem; conf. XLII, 67. Magnetarches; videndum supra ad caput 31, n. 5. 4. Græciam nudam, solam; vel inermem, sine copiis et auxiliis, ut XXXVI, 5, n. 4; et nudus Antonius apud Cic. ad Div. X, 11. 5. Phalara in sinum Maliacum processerat; vide tamen ad librum XXVII, cap. 30, n. 3. clamoribusque, et quibus aliis lætitia effusa vulgi significatur 6. XLIV. In concilium ut ventum est, ægre1 a Phænea prætore principibusque introductus, inde facto silentio, rex dicere orsus. Prima ejus oratio fuit excusantis, quod tanto minoribus spe atque opinione omnium copiis venisset. Id suæ impensæ erga eos voluntatis maximum debere indicium esse, quod nec paratus satis ulla re, et tempore ad navigandum immaturo, vocantibus legatis eorum, haud gravate obsequutus esset, credidissetque, quum se vidissent Ætoli, omnia vel in se uno posita præsidia existimaturos esse. Cæterum eorum quoque se, quorum exspectatio destituta3 in præsentia videatur, spem abunde expleturum. Nam simul primum anni tempus navigabile præbuisset mare, omnem se Græciam armis, viris, equis, omnem oram maritimam classibus completurum. Nec impensa, nec labori, nec periculo parsurum, donec, depulso cervicibus eorum imperio romano, liberam vere Græciam atque in ea principes Etolos fecisset. Cum exercitibus commeatus quoque omnis generis ex Asia venturos. In præsentia curæ 6. Exceptus ingenti favore multitudinis cum plausibus clamoribusque et quibus aliis lætitia effusa vulgi significatur; vide ad XXXI, 15, n. 1. CAP. XLIV. 1. Ægre. Scilicet ob ingentem hominum, regem videre gestientium, turbam difficilis in concilium aditus fuit. ED. A Phænea prætore principibusque; vide ad III, 25, n. 4. Mox verba inde et rex suspecta Drak. 2. Impensæ voluntatis, magnæ, valde propensæ. 3. Exspectatio destituta ; vide ad I, n. 4. Simul primum; vide ad 51, n. VI, 1, n. 4. Simul ac primum anni tempus. Omnes hactenus intpp. videntur simul primum ita junxisse, ut to primum, quod putide abundat, ejiciendum vellent. Ego tamen, licet repugnantibus doctt. viris Duk. et Drak, facile conjungerem primum tempus ; neque me movet illud objectum : « Non primum anni tempus, sed tempus veris mare navigabile præbet». Immo' unum et idem est, quum a mense Martio anus romanus inciperet. Hic igitur primum tempus (unde nos fecimns voc. printemps) pro vere dicitur, et sic nihil redundat. ED. |