a. C.191.

nec convenerunt frequentes, nec contineri in U.c.61 caftris potuerunt, & in feditione ipfi inter fe funt; & quum Hypatam tuendam Heracleamque depopofciffent, neutram tutati, refugerunt in juga montium, pars Heraclea incluferunt fefe. Rex ipfe confeffus, nufquam aquo campo non modò congredi fe ad pugnam audere, fed ne caftra quidem in aperto ponere, relicta omni ante fe regione eâ, quam Je nobis ac Philippo ademiffe gloriabatur, condidit fe intra rupes; ne ante fauces quidem faltus, ut quondam Lacedæmonios fama eft, fed intrà penitus retractis caftris : quod quantum intereft ad timorem oftendendum, an muris alicujus urbis obfidendum fefe incluferit? Sed neque Antiochum tuebuntur anguf tia, nec Etolos vertices illi, quos ceperunt. Satis undique provifum atque præcautum eft, ne quid adversùs vos in pugna præter hoftes effet. Illud proponere animo veftro debetis, non vos pro Gracia libertate tantùm dimicare (quamquam is quoque egregius titulus effet, liberatam a Philippo antè, nunc ab Etolis & ab Antiocho liberare) neque ea tantùm in præmium veftrum ceffura, qua nunc in regiis caftris funt; fed illum quoque omnem apparatum, qui in dies ab Ephefe exfpectatur, præda futurum : Afiam deinde Syriamque, & omnia ufque ad ortus folis ditiffima regna imperio Romano aperturos. Quid deinde aberit, quin ab Gadibus ad mare Rubrum Oceano fines terminemus, qui

Orbem terrarum amplexu finit, & omne humanum genus fecundùm deos nomen Roma-V.c.561. num veneretur? In hac tanta præmia dignos parate animos, ut craftino die, bene juvantibus diis, acie decernamus.

a. C.igr.

ad Ther

XVIII. Ab hac concione dimiffi mili- Pugna tes, priufquam corpora curarent arma mopylas. telaque parant. Luce primâ, figno pugnæ propofito, inftruit aciem conful, ar&tâ fronte, ad naturam & anguftias loci. Rex, poftquam figna hoftium confpexit, & ipfe copias eduxit. Levis armaturæ partem ante vallum in primo locavit; tum Macedonum robur, quos Sariffophoros appellabant, velut firmamentum circa ipfas munitiones conftituit: his ab finiftro cornu jaculatorum fagittariorumque & funditorum manum fub ipfis radicibus montis pofuit, ut ex altiore loco nuda latera hoftium incefferent; ab dextro Macedonibus ad ipfum munimentorum finem, quà loca ufque ad mare invia paluftri limo & voraginibus claudunt, elephantos cum affueto præfidio pofuit; poft eos, equites: tum, modico intervallo relicto, ceteras copias in fecunda acie. Macedones, pro vallo locati, primò facilè fuftinebant Romanos, tentantes ab omni parte aditus; multum adjuvantibus, qui ex loco fuperiore fundis, velut nimbum, glandes & fagittas fimul ac jacula ingerebant: deinde, ut major, nec jam toleranda vis hoftium inferebat fe,

a. C.igl.

pulfi loco intra munimenta, fubductis orU.c 561. dinibus, concefferunt : inde ex vallo propè alterum vallum, haftis præ fe objectis, fecerunt : & ita modica altitudo valli erat, ut & locum fuperiorem ad pugnandum fuis præberet, & propter longitudinem haftarum fubje&tum haberet hoftem. Multi, temere fubeuntes vallum, transfixi funt; & aut incepto irrito receffiffent, aut plures cecidiffent, ni M. Porcius ab jugo Callidromi, dejectis inde Ætolis, & magna ex parte cæfis (incautos enim & plerofque fopitos opprefferat) fuper imminentem caftris collem apparuiffet. Flacco non eadem fortuna ad Tichiunta & Rhoduntiam, nequidquam fubire ad ea caftella conato, fuerat.

XIX. Macedones, quique alii in caftris. regiis erant, primò, dum procul nihil aliud, quàm turba & agmen apparebat, Etolos credere, visâ procul pugnâ, subfidio venire ceterum, ut primùm fignaque & arma ex propinquo cognita errorem aperuerunt, tantus repentè pavor omVidus nes cepit, ut, abjectis armis, fugerent. Et Antio- munimenta fequentes impedierunt, & anguftiæ vallis, per quam fequendi erant ; & maximè omnium, quòd elephanti noviffimi agminis erant, quos pedes ægrè præterire, eques nullo poterat modo, timentibus equts, tumultumque inter fe majorem, quàm in proelio, edentibus. Ali

chus.

3. C.iyl.

quantum temporis & direptio caftrorum tenuit. Scarphiam tamen eo die perfecuti U.c.561. funt hoftem. Multis in ipfo itinere cæfis captifque, non equis virifque tantùm, fed etiam elephantis, quos capere non potuerant, interfectis, in caftra reverterunt; quæ tentata eo die inter ipfum pugnæ tempus ab Etolis, Heracleam obtinentibus præfidio, fine ullo haud parum audacis incepti effectu, fuerant. Conful, noctis infequentis tertiâ vigiliâ præmiffo equitatu ad perfequendum hoftem, figna legionum primâ luce movit. Aliquantum viæ præceperat rex, ut qui non antè, quàm Elatiæ, ab effufo conftiterit curfu ; ubi primùm reliquiis pugnæque & fugæ collectis, cum perexigua manu femiermium militum Chalcidem fe recepit. Romanus equitatus Chalci ipfum quidem regem Elatiæ affecutus non eft, fed magnam partem agminis, aut lasfitudine fubfiftentis, aut errore, ut qui fine ducibus per ignota itinera fugerent, diffipatos opprefferunt: nec præter quingentos, qui circa regem fuerunt, ex toto exercitu quifquam effugit; etiam ex decem millibus militum, quos, Polybio auctore, trajeciffe fecum regem in Græciam fcripfimus, exiguus numerus : quid fi Antiati Valerio credamus, fexaginta millia militum fuiffe in regio exercitu fcribenti, quadraginta inde millia cecidiffe, fupra quinque millia capta cum fignis militaribus du

dem fe

reciput.

a. C.igi.

centis triginta? Romanorum centum quin U.c.561. quaginta in ipfo certamine pugnæ, ab incurfu Ætolorum fe tuentes non plus quinquaginta interfecti funt.

XX. Confule per Phocidem & Boeotiam exercitum ducente, confciæ defectionis civitates cum velamentis ante portas ftabant, metu ne hoftiliter diriperentur: ceterum per omnes dies haud fecus, quàm in pacato agro, fine violatione ullius rei, agmen proceffit, donec in agrum Coroneum ventum eft. Ibi ftatua regis Antiochi, pofita in templo Minerva Itoniæ, iram accendit; permiffumque militi eft, ut circumjectum templo agrum popularetur : deinde cogitatio animum fubiit, quum communi decreto Bootorum pofita effet statua, indignum effe in unum Coronenfem agrum fævire. Revocato extemplo milite, finis populandi factus: caftigati tantùm verbis Booti ob ingratum in tantis tamque recentibus beneficiis animum erga Romanos. Inter ipfum pugnæ tempus decem naves regiæ cum præfecto Ifidoro ad Thronium in finu Maliaco ftabant: eò gravis vulneribus Alexander Acarnan nuntius adverfæ pugnæ, quum perfugiffet, trepidæ inde recenti terrore naves Cenæum Eubœæ petierunt: ibi mortuus fepultufque Alexander. Tres, quæ ex Afia profectæ eumdem portum tenuerant, naves, auditâ exercitûs clade, Ephefum redierunt.