Immagini della pagina
PDF
ePub

p. 199

VIII (IV 154). Pisces frixos cuiuscumq; generis sic facies. || teres piper, coriandri semen, lasaris radices, origanu, ruta, cariota, suffundes acetum, oleū, liq,, adices defritum. hęc omnia temperabis et in caccabulo mittis et ferbeut. cum calefeciris, eosdem pisces superfundes 65 asparso piper et inferes.

VIIII (IV 155). Item pisces frixos sic facies. teres piper, ligusticu, baca lauri, coriandrum, melliq; uinu passu uel carenu temperas. coques igni lentu, amulo orizie obligas et inferes.

X (IV 156). Pisces assos. teres piper, ligisticum, saturegia, cipam 70 siccam, suffundes acetu, adicies cariota, anetu, quoru uitella, mel, acetū, liquamen, oleu, defritu. hec omnia in uno mixta perfundes. XI (IV 157). Pisces inotocano. friges pisces, teres piper, ligisticum, rută, condimenta uiridia, cepa sicca. adices oleo liquamen et inferes.

75 XII (IV 158). Sardas sie facies. teres piper, ligustici semen, origanu, cepam siccam, ouorū cottor(um) uitella, acetu, oleum. hęc in unu temperas et perfundes.

XIII (IV 159). Pisces inotogono. a crudo pisces quos uolueris

cerptis Vinidarii quae penes me sunt'; Hist. Aug. p. 71a C 'sic orydia pro
oryza in excerptis Vinidarii ex Apicio, quae manu scripta habemus: amula
bis de oridia propter spissitudinem superfundes et tunc inferes.' Z. 68 amulo
orizie obligas. Bei Apic. VII 282 amulauis die besten Hss. (amula ius Vulg.),
ebenso II 52 oridiam. Vgl. zu Z. 130.

62 radicem Schuch (vgl. Z. 139), aber Plur. auch Z. 8 (u. 10).
63 liquamen adicies Schuch (s. zu Z. 44).

65 Z. 82 piper(e) asparso inferebis.

67 carenu] zu Z. 12.

temperare c. abl. Z. 86. 92. 140.

68 ad ignem lentum Z. 111. orizie] zu Z. 59.

69 cipa (ciba, ciua, cyba) für cepa auch in den Glossen. Z. 127 ciba (vgl. Z. 34 uaborabis).

71 Vgl. Z. 77 in unum temperas, 102 mixta in unum.

72 inotogonon Z. 19; s. zu Z. 78.

73 adicies ex Schuch unter Berufung auf Apic. VIII 400, wo aber die korrekte Überlieferung ist adicies oleum; vgl. zu Z. 44. 89.

78 item pisces inotogonon Z. 20. Ebenso inotogonon der ind. cap. XI, während Z. 72 inotocano überliefert ist. Schuch liest an beiden Stellen in eleogaro; ebenso unwahrscheinlich ist in oenogaro (vgl. Apic. X 476), in tegano, diabotanon (Apic. X 445 ius diabotanon in pisce frixo). Ob ein Kompositum von olvos (vgl. inogaru cap. IIII) und τnyavov? Wahrscheinlich steckt dasselbe Wort in dem Parallelrezept Apic. IV 147: Patina zomote ganone (so cod. Philipp. Chelt. saec. X, zomote ganona Urbin. saec. X, ganonas jüngere Hss.; patina piscium zomoteganite Hummelberg, zemate garoeneo Schuch): crudos quoslibet pisces in patina conpones; adicies oleum, liquamen, uinum coctum, fasciculum porri, coriandri. dum coquitur, teres piper, libusticum, origani fasciculum, de suo sibi fricabis, suffundes ius de suo sibi, oua cruda dissolues, temperas. exinanies in patinam. facies ut obligetur. cum tenuerit,

labas, conponis in patina, mittis oleu, liquamen, uinum, fasciculos 80 porri et coriandri. coquitur. teres piper, origanu, ligisticum et fasciculos, quos elixasti, teres et suffundes inpesa de patina. facis ut p. 200 obliget. || cum bene tenuerit, piper asparso inferebis.

XIIII (IV 160). Mullos anetatos sic facies. rades pisces, lababis, in patinam conponis, adicies oleum, liquamen, uinu, fasciculos porri 85 et coriandri, mittes ut coquatur. adicies piper in mortario, frecabis, adicies oleum et parte aceti, uino passo temperauis. traicies in cabo, ponis ut ferucat. amolo obligabis et patinam piscium perfundis. insuper piper aspargis.

XV (IV 161). Aliter mullos: rades, labas, conponis in pati90 n<a>m. adices oleo, liq;, uinu, in coctura fasculum porri et coriandri, inponis ut coquatur. teres piper, ligisticum, origanum, adicies de iure suo hec de patella, uino passo teperas, mittis in caccabo, ponis ut ferueat, amulo obligabis et patella postea perfundes, piper aspargis et inferis.

95 XVI (IV 162). Murena aut anguilas uel mullos sic facies. purgabis, conponis in patinam diligenter. adicies in mortario piper, legisticum, origanum, menta, cepā arida. effundes uinu acetabuli, liquaminis dimidiu, mellis tertia partē, modice defritu ad clucliare. piper aspergis et inferes. Das τήγανον (τάγηνον, Gloss. III 255, 15 τηγάνη patella frixoria) spielte in der alten Koch- und Backkunst eine gewisse Rolle: nyavírns vom Brod (Hesych.), τnyaviorós von Fischen (Athen. III 90 E. 108A u. a.), massenhaft in den Glossen.

81 inpesa] s. zu Z. 156.

82 pipere asparso inferes Schuch (vgl. Z. 65). Zu inferebis vgl. beim sog. Chiron auferebis, constringebis etc. (Index von Oder p. 306), ähnliches in Italahss.

83 anecatos Schuch. Vgl. Apic. VI 239 pullum anetatum. VII 287. 86 ca<ca>bo (Schuch caccabum), vgl. z. Z. 99.

87 Nur hier amol-, was Schuch an allen Stellen herstellt, sonst amul-. Vgl. Salmas. Hist. Aug. p. 213a B amulum ... uel amolum scribebant, non amylum. ita semper scribitur apud Apicium et in uetustissimis quibusdam Vindiciani (!) ex Apicio excerptis, quae penes me sunt.'

89 patina Schuch; die Hs. hat patinim, aber das zweite i in Rasur. Weiter vermutet Schuch adice ex oleo (s. zu Z. 73). Zu fasciculum vgl. Z. 99.

92 hec de patella Glossem nach Schuch.

95 murenas et anguillas Z. 21 (uel mullos fehlt).
97 et fundes Schuch, ebenso Z. 102.

uini acetabulum Schuch; wie

es scheint, hat der Schreiber die Endungen vertauscht.

98 clucliare cocliare (Schuch denkt an ad dulcorem oder ein Verbum glucliare yλvníğav und anderes Unmögliche). Analoge Fälle dieser Art von assimilatorischer Epenthese sind z. B. folgende: die alte Hs., aus welcher Politian den Pelagonius abschreiben ließ, bietet § 288 und 289 clocliaria; bei Apic. III 105 cloclearü und IV 245 clocleare der cod. Vat.

debent autem hoc iure coperi, ut super cottura supersit aliquid 100 iuris.

p. 201

XVII (IV 163). Locusta. teres piper, ligisticum, api semen. effundes acetum, lique, ouora uitella et mixta in unum perfundis et inferes.

XVIII (IV 164). In piscib(us) clexis. teres piper, ligisticum, 105 appi semen, origanum, suffundes acetum, adicies nucleos pineus, cariota quod satis sit, mel, acetu, liq;, sinapem. temperabis et uteris.

XVIIII (IV 165). Patina soliarum ex obis. rades, purgas, conponis in patinam. adicies liquamen, olei, uinum, fasciculum porri et coriandri semen. mittis ut quoquatur. teres piper modicu, ori110 ganum, suffundis iux suo sibi, adicies iuri dicem cruda oua, dissoluis et in unum corpus facies. traicies in patinam super solias. ad ignem lentum pones ut dequocat, et cu duxerit, piper adspargis.

XX (VIII 388). Porcellum coriandratum. assas porcellu diligenter. facies mortarium sic, in quo teres piper, anetu, origanum, 115 coriandrū uiride, admisces mel, uinum, liq;, oleum, anetu, defritu. Urbin. 1146 saec. X; t(h)reatrum erinnere ich mich öfter in Hss. gelesen zu haben (z. B. im Memmianus Suet. Iul. 44 threatrumque, Tib. 75 amphitreatro). Dieselbe Erscheinung findet sich, worauf mich Herr Prof. Pirson aufmerksam macht, im Romanischen. Meyer-Lübke (Italienische Grammatik p. 466 § 292) reiht Formen wie triatro, *clochlea (letztere mit Hinweis auf G. Flechia, Archivio glottologico II 1876, p. 336) unter die Umstellungsfälle ein, während Nyrop (Gramm. histor. de la langue française p. 378 § 506, 4) dieselbe Erscheinung (z. B. flabliau für fabliau) auf eine rückwärts wirkende Assimilation zurückführt (assimilation [harmonique] régressive). Zum u-Laut vgl. z. B. Edict. Diocl. VI 46 cuchliae (Schuchardt, Vulgärlatein II 114).

99 coperi vielleicht nur Schreibfehler für coperi<ri) (vgl. die Silbenauslassungen in Z. 86 ca(ca)bo, 90 fas<ci>culum, 132). Schuch druckt übrigens cop- auch bei Apic. III 63. VIII 369. X 448 gegen die Hss. supersit von 1. Hand korr. aus superset.

101 lucustas et isquillas Z. 21, offenbar die vollständigere Überschrift (bei Apic. II 39 haben die beiden ältesten Hss. scill- und iscill-).

102 effundes] s. zu Z. 97.

lique falsche Auflösung des auch inschriftlich vorkommenden Kompendiums liq(amen); vgl. Z. 52. 63. 90. 106. ouorā für ouoru verschrieben.

115. 119. 120. 133.

104 pisces elixos Z. 22.

107 patinas oborum Z. 22. Vgl. das ähnliche Rezept Apic. IV 148: Patina solearum. soleas battues et curatas conpones in patina. adicies oleum, liquamen, uinum. dum coquitur, teres piper, ligusticum, origanum, fricabis, suffundes ius, oua cruda ut unum corpus facies. super soleas refundes, lento igni coques. cum duxerit, piper aspargis et inferes. Die Schreibung solia auch in den Gloss. und sonst.

110 ius de suo sibi, adicies uinum Schuch (Apic. IV 147 suffundes ius de suo sibi. IV 177 ius de suo sibi. VIII 381. 400 usw.). 114 sic] siccum Schuch ( mundum, purum).

115 acetum Schuch.

hec omnia calefacta perfundes et aspargis uua passa, nucleos pineos et cepă concisā et sic inferes.

XXI (VIII 389). Porcello unococto. porcellů accipies, ornauis, quoq; in oleo et liq;. cum quoquitur, adicies in mortario piper, ruta, 120 baca lauri, liq;, passu siue carenu, uino uetus. simul omnia teres, temperas et traicies in patinam heneā. mittis eum.

XXII (VIII 390). Porcellu eo iure perquoq;. cum autem leuas,

p. 202 amulo obligabis et sic in uas || transferes et inferes.

XXIII (VIII 391). Porcellum timo crapsum. porcellum lactente 125 pridie occisum elixas sale et anetu et in aqua frigida adsidue intingis, ut candorem habeat. deinde condimenta uiridia, timmū, polleium modicum, oba dura, ciba concisa minuta, ea omnia superspargis et condis liquamen emina una, olei pondo uno, passo p uno,

130

et sic ministras.

XXIIII (VIII 392). Porcello exodiomu. porcellu accuratum ornauis et mittis in iuscellum sic condito: aicies in mortario piper grana L., mellis quan conpedat, cepas siccas III., coriandri uiridis siue sicci modicum, liq; emina, olei I., aq; emina I. simul temperas in caccabulo. mittis in eo porcellum. dum bullire ceperit, 135 sepius agitauis, ut spissū fiat. si aliquid minus iuris facere ceperit, tunc adicies emina I. aq;. sic perquoq; et sic porcellu inferes.

XXV (VIII 393). Porcellum lasaratum. teres in mortario piper,

118 porcello in occuctu Z. 23; porcellum aeno coctum Schuch. Vgl. Apic. VIII 381 porcellum oeno (so die ältesten Hss., aeno und ceno jüngere) coctum; VIII 386 exossas porcellum et aptabis sicuti eno coctum (Hss.); V 187 pultes cum iure oeno cocti (Hss.). Ferner Petron. 47 u. 74 (Heraeus, Sprache des Petron. p. 35). ornabis coques und dann liquamine Schuch. Vgl. zu Z. 102 und die Abkürzung perquoq; in Z. 122. 136.

120 carenu] zu Z. 12.

122 co] ex suo? (Apic. VIII 400). Aber vielleicht gehören Z. 122–123 noch zum vorangehenden Rezept. perquoq; auch Z. 136 (s. zu Z. 118 f.). 124 porcello tymmocrapsu Z. 24. timo sparsum Schuch, der sich auf Apic. IV 139 (thimum . asparges) beruft; bessere Parallele Apic. VIII 406 leporem sicco (succo Vulg.) sparsum.

[ocr errors]

127 ciba] zu Z. 69. Schuch liest cepam concisam minutatim (Apic. II 59. IV 132. 171. 172). Z.117 cepam concisam, 55 rapas ... minutissime concisas. 130 porcellu exozome Z. 24. Apic. VI 241 pullum oxizomum (¿§ý¿æμov).

So oridia neben orizie (zu Z. 59).

...

132 quan<tum) conpedut, vgl. Z. 32 und zu Z. 99.

134 dum] richtiger cum Z. 147.

135 saepius] cepa ius Schuch, ebenso Z. 148 unter Berufung auf Apic. IV 143. VIII 334.

136 perquoq(ues), zu Z. 119. 122.

137 Salmas. Plin. exerc. p. 261 B 'Apicius noster in porcelli lasarati apparitione: misces cuminum, paululum laser uiuum, lasaris radicem, suffun

ligisticũ, careum, misces ciminum paululu, lasar uiuum, lasaris radicem, suffundis acetum, addis nucleos pineos, cariotam, mel, acetum, 140 liquamen, senape factu. oleo omnia temperas et perfundis.

XXVI (VIII 394). Porcellu iuscellatu. mittis in mortario piper, p. 203 ligisticum aut anesū, coriandrū, || ruta, baca lauri, fricauis, suffundis liquamen porro passi siue mellis modicum, uinum modicum, olei aliquantum. cum coxeris, amulo oblicauis.

145 XXVII (VIII 370). Agnu simplice. de agno decoriato facies cupadiola, lababis diligenter, mittes in cacabo. adicies oleum, liquamen, uinum, porru, coriandrum cultro concisum. cum bullire ceperit, sepius agitabis et inferes.

XXVIII (VIII 371). Edum lasaratu. edi intestinas bene pur150 gatas imples, piper, liquamen, lasar, oleu, et intra ędum mittes et bene consues et cum ędo simul cocuntur. et cum decoxerit, adicies in mortario ruta, baca lauri et lebato ędi adq(ue) exugato ipso iure perfundis et sic ponis.

XXVIIII (VI 255). Turdos apantomoenos. teres piper, lasar, dis acetum, addis nucleos pineos.' Den lasaratus porcellus (nebst dem haedus Z. 149) erwähnt er noch p. 256a B, 261a E, 720 E.

138 lasaris radicem Glossem nach Schuch.

140 Apic. VIII 385 sinape factum.

(Blümner, Maximaltarif p. 66 f.).

Ed. Diocl. I 35 sinapis confectae

141 porcellu iuscellu Z. 25; iuscellatus öfter in den Glossen belegt (διὰ ζωμού).

142 anetum Schuch.

145 simplice (iure) versteht Schuch (Apic. VIII 334 ius simplex).

146 copadia lauabis Schuch. Das Deminutivum nur hier, wie es scheint; copadia auch Z. 37, oft bei Apic. und in den Gloss.

[ocr errors]

148 saepius] zu Z. 135. 149 hędu lasaratu Z. 26. Vgl. zu Z. 137. Schuch liest aedi intestinis bene purgatis. Bei Petron. 76 ist intestinas überliefert, dagegen beruft man sich fälschlich auf Apic. II 59 (intestina imples elixas et subassas alle Hss.). 152 leuato adque exiccato aedo Schuch mit Verweisung auf Apic. VI 239 lauas (leuas Schuch) pullum coctum et sabano mundo siccas, VIII 376 porcellum.. sauano mundo siccatum (dafür exsiccare VI 237, vgl. IV 128. 169). Aber ich glaube kaum, daß exsiccare hier besser ist als exsucare, worauf die Überlieferung exugato hinweist, ein Wort, das ziemlich selten, aber doch sicher überliefert ist: Vitruv. VIII praef. animalia . . . si fuerint sine umoris potestate, exsanguinata et exsucata a principiorum liquore interurescent. Cael. Aur. chron. II 169 tanto ualentius mala exsucamus. II 14, 206. IV 8, 122 sinapi exsucatum. acut. II 29, 155 exagitans atque exsuccans (?) interiora; und besonders Cassiod. inst. diu. litt. 1 p. 1112A Migne: qui dum sacrarum condiat pulmentaria litterarum, ipse tamen decoctus exsuccatusque proicitur (vgl. ebd. ut sic inde succos saluberrimos assumamus). Anthim. 81 exsucata (et siccata P) alia pinguedine.

154 turdos apontomenus Z. 27. Ich weiß keine plausible Erklärung; Schuch denkt an άñonoлτoμévovs, Apamenos u. a. Vgl. Olck, P. W. V 1727.

« IndietroContinua »