minio, Livias scripsit. Sabell. Plutarchus ibid. Φιλιππείους δὲ χρυσούς μυρίους τετρακισχιλίους πεντακοσίους dekatéσσapas. Sigon. Philippi nummi aurei Lov. 4. Harleian. Mead. 2. et Gaertn. Philippi nummi auri Lov. 1. et 3. Philippi lum nummi aurei Voss. Philippici nummi aurei Lov. 6. Tum decem quatuor millia Voss. Lov. 1. 5. 6. Hearnii N. et edd. principes. Vide ad verba proxime præcedd. Hinc quinque centum quatuordecim Lov. 3. Vide ad xxxIII. 4. § 5. Voces quingenti quatuordecim desunt in Hearnii N. at omnes huic notæ præscriptæ eum septem præcedentibus in Lov. 2. ob vocis quatuordecim repetitionem. Vide ad Ix. 11. § 11. §8 Coronæ aureæ, dona civitatum, translate centum quatuordecim] Dona civitatium se in Pall. reperisse, monuit Gebh. ad c. 48. § 3. et ita est in ed. Mediol. 1480. Tum turbare Lov. 1. turbatæ Voss. in contextu, altero margini adscripto. Præterea centum et quatuordecim Lov. 3. § 9 Philippi filius fuit, et Armenes, Nabidis tyranni filius, Lacedæmonius] Plutarchus Onabim, et non Nabim, vocat hunc ipsum Lacedæmoniorum tyrannum. Sabell. Ita et in plurimis Livii Mss. passim vocatur. Sed recte nunc, et apud Livium, et apud Plut. et apud alios omnes Nabis emendatum legitur. Ceterum vox filius priori loco deest in Lov. 3. quasi id semel legi sufficiat, ibique ex sequenti commode repeti possit. Tò fuit exsulat a Lov. 4. Harleian. Mead. utroque, et Gaertn. Voces et Armenes, Nabidis tyranni filius a Lov. 1. Lacedæmonius a Lov. 6. Sed Nabidis tyranni Lacedæmonii filius legit Lov. 3. § 10 Milites secuti currum frequentes, ut omni ex provincia exercitu deportato] Verba hæc paullo aliter ordinant Pall. uterque secuti currum milites frequentes in exercitu omni ex provincia reportato. Gebh. Secuti currum milites omnes nostri calamo et typis exarati usque ad Froben. 1535. Tum in ex ercitu omni ex provincia reportato Lov. 1. 3. 4. 6. et Mead. 2. nec aliter Voss. nisi quod deportato habeat. Exercitu omni ex provincia reportato Lov. 2. Harl. Mead. 1. et Gaertn. exercitu omni ex provincia deportato Lovel. 5. et eædem edd. Paullo ante Quintius urbem est invectus Lov. 4. et edd. iterum eædem. Nihil muto. Vide ad xxxvI. 39. § 5. § 11 Ducenti quinquageni æris in pedites divisi] Ita primum vidi in ultima Gruteri ed, quod recentiores servarunt usque ad Crevier. qui recte ex prioribus excusis et cod. Victor. duceni quinquageni reposuit. Neque aliter omnes nostri. Vide ad xxxII. 28. § 11. Prabuerunt speciem triumpho capitibus rasis secuti] Vide num specimen legendum: nihil tamen mutarim. Glar. Non est audiendus Glareanus, qui specimen legit. Speciem enim vertit Plutarchus p. 377. cum ait rapeîXev by. Sigon. Glareani specimen in nullo cod. vel ed. obvium fuit. Omnes enim constanter speciem. Supra 1x. 40. Cujus triumpho longe maximam speciem captiva arma præbuere.' XXXII. 36. Amynandrum, Athamanum regem, ut speciem legationi adjiceret, misit.' XXXVII. 40. Ingentes ipsi erant: addebant speciem frontalia et cristæ.' Tum secuti rasis capitibus, alio ordine, Lov. 5. et typis exarati ante Aldum. Sequentes quatuor voces desunt in Gaertn. earum duæ priores in Lov. 1. CAP. LIII. 1 Exitu hujus anni Q. Elius Tubero] Pall. ambo Exitu anni hujus. Gebh. Non an. 1ɔlx. quo L. Cornelius et C. Minucius consules fuerunt, ut scribit Sigonius de Ant. Jur. Ital. 11. 5. sed exitu a. 1ɔLIX. Africano II. et Sempronio consulibus, in quorum consulatu gesta sunt omnia quæ hoc et seq. cap. narrantur. Deductæ sunt hæ coloniæ a. 15LX. L. Cornelio et Q. Minucio consulibus ; . xxxv. 9. non anno insequenti, ut ibidem Sigonius. Duk. Exitu anni hujus Voss. Lov. 1. 2. 4. 5. 6. Harleian. Mead. uterque, et excusi ante Aldum. Tum Q. Helius Harl. et Hearnii L. 1. Tribunus plebis tulit ad plebem, plebesque scivit, ut Latinæ duæ colonia] Antiq. lectio habet tr. pl. ex SC. tulit. Gelen. Pal. 1. tribunus plebis Cñ. tulit ad plebem: alter tribunus tulit ad plebem. Mox Pal. alter plebesque sci. vit, uti duæ Latinæ coloniæ: quo alludit et Pal. 1. uterque etiam deduce. rentur habet. Gebh. Tribunus plebis tulit ad plebem Lov. 2. 5. 6. Hearnii L. 1. et edd. ante Froben. 1535. quæ Gelenii emendationem expressit: tribunus plebis inquit ad plebem Harl. tribunus plebis cum tulit ad plebem Lov. 1. tribunus plebis contulit ad plebem Lov. 3. et Mead. ambo: tribunus plebis Gñ. tulit ad plebem Voss. tribunus plebis Cn. tulit ad plebem Lov. 4. tribunus plebis Cn. Domitius tulit ad plebem Gaertn. Tum plebsque scivit Vossian. Lov. 1. 3. Gaertn. et Harl. plebs quoque scivit Lovel. 6. Insuper uti Latinæ duæ coloniæ Voss. uti duæ Latina coloniæ Lov. 2. 3. 4. Harl. et Mead. uterque: ut duæ Latina coloniæ Gaertn. due Latina coloniæ Lov. 1. uti duæ colonia Latina Lov. 6. Deinde una Bruttios, altera Turinum agrum idem Lov. 6. Perperam denique de. ducerentur edd. Frob. 1535. omnesque recentiores usque ad Gronovianas. § 2 His deducendis triumviri creati] His deducendis tercio triumviri Lov. 1. 6. et Voss. in quorum ultimo mox desunt voces in Bruttios; at sola præpositio in Lov. 1. 3. 5. Hearnii L. 1. et edd. ante Mogunt. M. Furius Crassipes] Pal. 1. Grasippes: alter Grassipensius. Gebhard. Voces M. Furius desunt in Lov. 1. et 6. Tum Grassipes legit Hearnii N. Grissipes Lov. 1. Grispes Lov. 6. Gusipes Voss. Lov. 3. in contextu, et Hearnii L. 1. Crassipeius Lovel. 2. Crassipesius Lov. 3. pro varia lectione. Delph. et Var. Clas. Grassipesius Harleian. Mead. 1. et Gaertn. Grassipensius Lovel. 4. et Mead. 2. In Thurinum agrum A. Manlius, P. Ælius, L. Apustius] Hos triumviros in eadem colonia deducenda sequenti anno xxxv. 9. vocat Cn. Manlium Vulsonem, P. Ælium Tuberonem, L. Apustium Fullonem. Cum autem P. Ælius sit is, ut ait, cujus lege dedncebatur colonia, profecto Q. Ælius legendum est: is enim tribunus plebis legem tulit. Sigon. Pall. Æmilius. Gebh. Præpositio in non comparet in Lovel. 2. Harl. Mead. 1. et Gaertn. Tum P. Manlius Lov. 2. et Harleian. A. P. Manlius Mead. 1. A. Publius Manilius Gaertn. A. Malius Lov. 1. A. Mallius Voss. A. Manilius Hearnii L. 1. A. Manlius Lov. 3. 4. 5. 6. Mead. 2. Hearnii N. et, recentioribus exceptis, edd. omnes. Sigonius Cn. Manlius reposuit, sed nemo eum audivit, nisi Gronov. et hinc reliqui. Et ita eum adpellandum esse, censuit etiam Pighius in Ann. ad a. ILVIII. p. 264. Solent autem passim 'Manlius,'' Mallius,' et' Manilius in Mss. confundi. Vide ad 11. 43. § 11. c. 54. § 1. III. 33. § 3. c. 51. § 11. IV. 23. § 2. c. 29. § 6. c. 42. § 2. c. 44. § 1. c. 61. § 1. v. 8. § 1. c. 16. § 1. c. 47. ý 4. VI. 5. ( 6. c. 11. § 2. C. 32. ý 2. c. 39. § 1. et sæpissime alibi. Deinde P. Emilius Vossian. Lov. sex, Harl. Mead. ambo, Gaertn. Hearnii L. 1. N. et edd. Frobeniana 1535. priores. Ea autem dedit P. Ælius. Vide ad IX. 7. § 13. Ejus loco Sigonius Q. Elius reposuit, et quidem eamdem ob caussam, ob quam Cn. Manlius, pro A. Manlius, mutavit; quare rationem differentiæ non video, cur Gronov. qui prius recepit, non etiam alterum itidem admiserit. Crevier. existimat vel hic Q. Ælius, vel in initio hujus cap. P. Ælius legendum esHinc L. Epustius Voss. et Lov. se. 1. ac 6. In Capitolio habuit] Pall. nec non 31 H Livius. vet. ed. in Capitolium. Gebh. Pariter Voss. Lov. 1. 4. 5. 6. Harl. Mead. ambo, Gaertn. et edd. Camp. Rom. 1472. ac Parm. pugnat. Hæc omnia difficilia explicatu sunt. Utroque loco idem nomen scribendum esse, res ipsa clamat. Sed utrum hic Sospite, an xxxII. 30. Matuta legendum sit, non facile decerni potest. Argumentum ex P. Victore et Sex. Rufo, quo adversus Sigonium pugnant Nardinus et Boherellus, non tam firmum est, ut labefactari aliqua ratione non possit. Nam primum, quod hi ædem Matutæ, non Junonis Sospita, in foro olitorio recensent, ex eo non necessario sequitur, nullam in eo ædem Junonis Sospitæ fuisse; nisi quis ostendat, Dullas Romæ ædes sacras et templa fuisse, quæ ab iis non sint memorata. Sed, hoc non posse ostendi, certum est. Deinde, etsi eo tempore, quo illi regiones Urbis describebant, tantum ædes Matutæ, nulla Junonis Sospitæ, in foro olitorio fuisset, tamen ob id negari non posset, olim in eo etiam ædem Junonis Sospita esse potuisse. Templi Junonis Sospitæ, quondam in monte Palatino facti, ne vestigia quidem ætate Ovidii superfuisse, ex illius Fast. 11. 55. et seqq. adnotat Boherellus. Idem cur tot sæculis, quot inter a. 10LIX. et P. Victoris ac Sex. Rufi ætatem fuerunt, non potuisse accidere ædi Junonis Sospita credamus, nulla ratio est. Nam ne veteres quidem Romanos, etsi posteris suis religiosiores, semper maximam curam ædium sacrarum reficiendarum habuisse, ex Ovidii 1. d. et Cornelii Nep. Attic. c. 20. patet. Nec respondet Boherellus Sigonio, ideo hic improbanti Matutæ,quod cog. nomen Matutæ nusquam alibi Junoni additum legatur: quod argumentum tam validum visum fuit Nardino, ut, quanquam sciebat in P. Victore legi ædem Junonis Matuta, hic tamen Inonis, pro Junonis, legendum suspicaretur. Cum Glareano et Sigonio faciunt Gyraldus in Hist. Deorum Syntagm. 3. Pighius in Annal. ad a. 1OLIX. et Neapolis ad Ovid. 1. d. quo § 3 Una Junonis Matutæ in foro olitorio] Hæc ædes a Cn. Cornelio Cethego anno quarto hujus belli vota fuit Sospita' Junoni, non Matutæ. Vide ipsum hunc authorem XXXII. 30. non multis foliis a fine, ubi cum Insubribus confligitur. Sane Junonem Matutam' dici, nusquam, quod sciam, legi. Cn. etiam hic Cornelius legendum, non C. ex eodem libro, quod miror non emendatum in novis codd. Glar. Duæ causæ sunt cur legendum sit Junonis Sospitæ. Una, quod nusquam alibi 'Juno Matuta' dicta est, sed 'Mater Matuta,' quæ Græce Acvkóbea est: altera, quod quadriennio ante C. Cornelius 'Jnnoni Sospitæ,' non 'Matutæ,' vovisse ædem traditur. Verba sunt Livii XXXII. 30. Consul principio pugnæ ædem vovit Sospita Junoni, si eo die hostes fusi fugatique essent.' Idem etiam probe Glareano videtur. Sigon. Nardinus Rom. Vet. VII. 4. improbat emendationem Sigonii, ob has causas, quod nimis magna variantia lectionis inter Matuta et Sospita sit, quam ut librarius facile tantopere labi potu. erit; et quod P. Victor in Regione XI. Urbis, in qua forum olitorium fuit, templum 'Junonis Matutæ,' et Sex. Rufus in eadem ædem Matutæ' memorent. Ipsi verosimile videtur, et 'Matutæ,' et 'Sospitæ Junonis' templum in foro olitorio fuisse; sed utrum horum a Cornelio bello Gallico votum fuerit, difficile explicatu esse dicit. Boherellus apud Grævium in Præfat. Antiq. Rom. tom. IV. hic Matutæ retinendum, et sic quoque XXXII. 30. non Sospitæ, legendum esse contendit; quum quia nullum aliud 'Junonis Sospita' templum, quam in monte Palatino, fuerit; tum propter easdem P. Victoris et Sex. Rufi auctoritates, quibus Nardinus emendationem Sigonii im- ram sententiam Gronovio veram fu isse visam ex eo colligo, quod sine ulla mentione veteris scripturæ in textam recepit Sospite. Nec improbabile est, quum Romæ jam una atque altera ædes Matutæ' esset, vide Liv. lib. v. capp. 19. 23. xxiv. 47. xxxIII. 27. nulla, quod quidem a veteribus proditum sit, Junonis 'Sospitæ, præter eam, quam Ovid. memorat, quæ tamen jam tum collapsa esse potuit, Cornelium potins vovisse ædem Junonis Sospitæ, quam Matuta; ut Juno 'Sospita,' cujus ædes Lanuvii celeberrima erat, Liv. viu. 14. xxiii. 31. xxiv. 10. XXXI. 12. Romæ quoque coleretur. Nimiam discrepantiam scripturæ inter Matute et Sospita sine dubio etiam viderunt, sed nullam illius rationem habendam esse censuerunt, alii viri docti. Duk. Junonis Matutæ constanter etiam omnes nostri, nisi quod Junonis Mature sit in Lov. 1. et 3. Nardino, Inonis Matute scribendum conjicienti, forte præivit Pighius in Annal. ad a. 13сш. p. 442. ubi eodem modo ædes Inonis Matutæ apud P. Victorem emendandum opinatur. Præterea hostilio Lov. 6. holitolio Voss. holitobio Lov. 4. et Mead. 1. olitolio Lov. 1. olinitobio Lov. 2. oliterio Gaertn. Tum vocata locataque Voss. Insuper a Gneo Cornelio Lov. 2. Sed a C. Cornelio legendum est, invito quamvis Glareano. Vide ad xxxII. 27. § 5. passim Livius meminit, nt xxix. 36. nbi ædem votam refert, et XLIII. 13. Etiam Cic. de Leg. 11. 11. De ejus æde vide Donat. de Urbe Rom. III. 15. et Nardin. Rom. Vet. iv. 7. ubi male bello Punico primo, pro secundo, votam tradit. Tum incolæ, pro in colle, aberrantes scribæ Lov. 2. Harl. et Mead. 1. Hinc dedicavit que Voss. et Lov. 1. dedicavit quã Lov. 6. Sed illud que ac quã natum est ex proximo Marcii prænomine Q. In. super Marcius Hala duumvir Harl. Marcius Ahala duumvir Lov. 1. 4. 5. 6. Mead. 2. et edd. ante Frob. a. 1531. Marcius Achala duumvir Vossian, et Gaertn. Marcius Abala duumvir Lov. 3. Marcius Achaladinus vir Lov. 2. Marcius Achaladinu vir Mead. 1. Duumvir ad id ipsum creatus] De hoc et aliis Livii locis, in quibus duumvirorum ædibus sacris dedicandis mentio est, agit Gronov. ad xxIII. 30. sed ita, ut dubitari possit, an existimaverit, non obstare appellationem duumviri, quo minus, quum Livius ædem aliquam sacram ab uno duumviro dedicatam fuisse scribit, tantum nnus illius rei causa creatus fuerit. Mihi hoc munus semper duobus injunctum fuisse videtur. Nam ratio docet, unum hominem, cui soli certæ rei curatio mandata est, non posse vocari duumvirum, etsi, quum duo creati sunt, uterque recte duumvir dicitur. Nec quisquam dubitare po Altera Fauni] Nempe in insula. test, hoc nomen iis, qui ædes sacras Vide XXXIII. 42. Duk. § 4 Faciendam locarant] Continent Pall. locaverunt. Vetus ed. locarunt. Gebh. Locarant Aldus ex cod. Mog. recepit. Antea edebatur locarunt, quod superest in Lov. 1. et 5. locaverunt in Voss. Lov. 2. 3. 4. Harl. et Mead. utroque locaverant in Lov. 6. et Gaertn. Mox erat, pro eam, Lov. 2. 4. Harl. Mead. ambo, et Gaertn. § 5 Ædem Fortunæ Primigenia in colle Quirinali dedicavit] Primigenæ male Harl. Fortunæ Primigenia' dedicabant, primum ab eo, quod duo erant, impositum fuisse. Livius XXIII. 21. Duumviri creati M. et C. Atilii ædem Concordiæ, quam L. Manlius prætor voverat, dedicaverunt.' Quod autem interdum tantum unus memoratur, id eo fieri potuit, quod huic vel sorte evenerat, vel a populo nomina. tim ob causam datum fuerat id, quod præcipuum in dedicatione erat, puta, ut postem tenens precationem, aliaque maxime solennia ædibus sacris dedicandis perageret. Ita accipio, quod 11. 42. legitur: Filius ejus' (A. Postumii) 'duumvir ad id ipsum creatus dedicavit' (ædem Castoris a patre votam). Et xxxvI. 36. Juventatis ædem in circo maximo C. Licinius duumvir dedicavit.' Nec adversatur huic sententiæ, quod xxIII. 30. scriptum est: 'Senatus decrevit, ut Ti. Sempronius ad populum ferret, ut Q. Fabium duumvirum esse juberent ædis dedicandæ causa.' Nam ex cap. 31. liquet, non latum esse ad populum, ut Fabius solus duumvir crearetur ædi Veneris Erycinæ dedicandæ; sed ut duo duumviri Fabius ædi Veneris Erycine, Otacicilins ædi Mentis dedicandæ, essent. Ita enim etiam aliis locis Livius, quum duas ædes dedicatas narrat, duos duumviros, sed alium alii dedi. candæ, memorat, ut hic Marcium ædi Fortunæ Primigeniæ, Servilium ædi Jovis, et XL. 34. L. Porcium ædi Veneris Erycinæ ad portam Collinam, M'. Acilium Glabrionem ædi Pietatis in foro olitorio. Quum autem unus aliquis, verbi gratia consul, censor, dictator, prætor, quod obvium est in Livio, vel quicumque alius, non addita appellatione duumviri, ædem sacram dedicasse dicitur, ut M. Plætorius, primi pili centurio, jussu populi ædem Mercurii, 11. 27. T. Quintius duumvir sacris faciundis, id est duumvir Sibyllinus, ædem Martis, vi. 5. et M. Marcellus ædem Virtutis, XXIX. 2. ei non credo dedicationem sub nomine duumviri mandatam fuisse. Duker. Ad id tempus creatus Voss. et Lov. 3. ad ipsum creatus Lov. 5. et edd. ante Ascens. a. 1513. § 6 P. Sempronius Sophus: locaverat idem censor] Libro xxIx. sub finem c. 36. de P. Sempronio Tuditano con. sule, cum Hannibale confligente, ita ait Livius Consul principio pugnæ ædem Fortunæ Primigeniæ vovit.' Insuper Tuditanus pro Sophus hic legendum, nisi duo huic viro cog ་ Quare nomina fuerint, quemadmodum illi Sempronio, qui consul fuit a. CDL. quem Livius P. Sempronium Sophum' appellat 1x. 45. Plinius autem xxxIII.1. P. Sempronium Longum.' Glar. Hic P. Sempronius et in consulatu, et in censura Tuditanus, non Sophus, dicitur a Livio. cognomen Sophus ex hoc loco delendum videtur; puto tamen non esse reponendum Tuditanus, ut censet Glareanus, sed consul: ut ita legatur; voverat eam P. Sempronius consul, locaverat idem censor. Sic enim XXIX. 36. ubi de P. Sempronio vovente ait, consul principio pugnæ adem Fortunæ Primigenia vovit. Errandi causam dedit compendiosa scribendi ratio COS. Sops. Ita autem locutus est paulo ante: Vota locataque quadriennio ante a C. Cornelio consule Gallico bello, censor idem dedicavit.' Sigon. Notarum compendia viden. tur librariis errorem induxisse, qui Cons. in Cens. mutarunt, ut negligenter sæpe scribunt. Censor enim P. Sempronius quinque annis ante fuerat, quam consul est factus. Non igitur censor locare potuit, cum ædem hanc nondum vovisset. Quare legendum erit locaverat idem consul, nam in consulatu, teste Livio, primum voverat. Cur autem 'Sophi' cognomen hic Sempronio tribuat Livius, quem ipse prius, et Cicero, aliique Tuditanum' vocant, obscurum est. Utrumque sane cognomen Semproniæ gentis est. Et multos duplici cognomine insignes fuisse, ex Fastis palam est. Sic et Sempronius hic tam 'Sophus,' quam 'Tuditanus,' vocari potuit, prognatus forsan ab illo Sempronio Sopho, cui caput tuditi vel malleo simile novum Tuditani' cognomen alterum indidit, sicut ex Ateio Festus Pompeius annotavit. Pighius in Ann. ad a. 1ɔXLIX. p. 216. Pal. alter Sophusco, quod est Sophus consul. Sed Sigonius exterminat d Sophus. Gebh. Sophusto Voss. Lov. ་ |