τοὺς καθειργμένους ἅπαντας ἀνελεῖν, “ἵνα μὴ ἐφήδοιντό μου” λέγων “οἱ δῆμοι τῇ τελευτῇ, μηδ ̓ ἐπικροτοῖεν, ἀλλ ̓ ἑκάστων θρηνούντων τοὺς ἑαυτῶν, οὕτως καὶ αὐτὸς δόξω θρηνεῖσθαι, καὶ πολλοῖς ἡ ἐξοδός μου τιμηθείη τοῖς δάκρυσι.” καὶ ὁ μὲν ἐπέσκηπτε ταῦτα δακρύων καὶ ποτνιώμενος, οἱ δὲ μὴ παραβή-5 σεσθαι τὴν ἐντολὴν ἐπηγγέλλοντο. Ἐν τούτοις γράμματα ὑπὸ τῶν ἐν Ῥώμῃ ἀπεσταλμένα D κεκόμιστο, τήν τε ̓Ακμὴν ἀνῃρημένην δηλοῦντα καὶ τὰ περὶ τὸν ̓Αντίπατρον τῇ τοῦ πατρὸς γνώμῃ ἀνατιθέμενα. τούτων ἀκούσας Ηρώδης ἥσθη καὶ βραχύ τι ἀνήνεγκε. τῶν δ ̓ ἀλγη-10 δόνων εἰς μέγα ἠρμένων ἀπείχετο μὲν σιτίων, μῆλον δ ̓ αἰτήσας καὶ μάχαιραν, γνώμης ἦν ἑαυτὸν ἀναιρήσων. καὶ πέπραχεν ἂν τὸ ἐνθύμημα, εἰ μή τις αὐτοῦ προγνοὺς κατέσχε τὴν δεξιάν. καὶ μέγα ἀνακραγόντος οιμωγή τε ἦν καὶ θόρυβος μέγας ὡς οἶχο μένου τοῦ βασιλέως. καὶ ὁ ̓Αντίπατρος ὡς ἤδη θανόντος ἀνε-15 θάρσησε, καὶ τῷ δεσμοφύλακι ἀφεῖναι αὐτὸν ἠξίου μεγάλα ὑπισχνούμενος. ὁ δὲ τῷ βασιλεῖ γνωρίζει τὴν ἐκείνου διάνοιαν. καὶ Ρ I 260 ὃς ἀνεβόησέ τε καὶ πέμπει τινὰς τοὺς αὐτίκα κτενοῦντας αὐτόν. μεταποιεῖ δὲ αὖθις τὰς διαθήκας, Αντίπᾳ μὲν τετραρχίαν διδοὺς Γαλιλαίαν τε καὶ Περαίαν, Αρχελάῳ δ ̓ ἀπονέμων τὴν βασιλείαν, 20 τὴν δὲ Γαυλανῖτιν καὶ Τραχωνῖτιν καὶ Βαταναίαν καὶ Πανεάδα Φιλίππῳ παιδὶ μὲν αὐτοῦ ̓Αρχελάου δὲ ἀδελφῷ γνησίῳ τετραρ χίαν ἀποκληρῶν, Ἰάμνειαν δὲ καὶ ̓́Αζωτον καὶ Φασαηλίδα Σα 3 δόξη codex Ducangii. 11 μὲν om A. 14 ανακραγότος Α. omnes tollerent, "ne" inquit "populi meam mortem sibi gratulentur neve applaudant, sed singulis suos deplorantibus ipse quoque deplorari videar, et obitus meus multis lacrimis honoretur.' quae cum flens et deum obtestans diceret, illi se mandatum non neglecturos pollicentur. Interea litterae Roma afferuntur quibus certior reddebatur Acmen esse interfectam, et negotium Antipatri patris arbitrio permitti. quibus Herodes laetatus est et nonnihil recreatus. sed doloribus in immensum auctis cibo abstinuit, ac malo et cultello petito, in animo habuit semetipsum occidere. ac fecisset, nisi quidam animadverso consilio dexteram eius inhibuisset. qui cum exclamasset, gemitus et tumultus magnus fuit quasi rege mortuo. eaque spe Antipater animis receptis a carceris custode magnis muneribus promissis petiit se dimitti. quo indicato rex exclamavit: ac statim speculatores mittit qui illum interficerent. testamentum denuo mutavit, Antipae tetrarchia Galilaeae et Peraeae legata, Archelao regno assignato, Philippo filio Archelai fratri tetrarchia Gaulanitidis, Trachonitidis, Batanaeae et Paneadis concessa: Lamniam vero, λώμῃ τῇ ἀδελφῇ χαριζόμενος. ταῦτα πράξας, καὶ Καίσαρι καὶ τῇ ἐκείνου γαμετῇ Ἰουλίᾳ δωρεὰς πολυταλάντους καταλιπών, ἡμέρᾳ πέμπτῃ μεθὸ ̓Αντίπατρον κτείνειε τελευτᾷ, βασιλεύσας μεθὸ μὲν ἀνεῖλεν ̓Αντίγονον ἔτη τέσσαρα καὶ τριάκοντα, μεθὸ 5 δ ̓ ὑπὸ Ῥωμαίων ἀποδέδεικτο βασιλεὺς ἑπτὰ καὶ τριάκοντα. B Σαλώμη δὲ καὶ ̓Αλεξᾶς, πρὶν ἔκπυστον γενέσθαι τὸν αὐτ τοῦ θάνατον, τοὺς ἐν τῷ ἱπποδρόμῳ κατακεκλεισμένους ἐκπέμ πουσι, λέγοντες τὸν βασιλέα κελεύειν ἀπιοῦσιν αὐτοῖς ἐπὶ τοὺς ἀγροὺς νέμεσθαι τὰ οἰκεῖα. καὶ μεγίστη αὕτη εὐεργεσία παρ' 10 αὐτῶν εἰς τὸ ἔθνος ἐγένετο. εἶτα ὁ θάνατος τοῦ βασιλέως δεδη μοσίευτο, καὶ αἱ διαθῆκαι ἀνεγινώσκοντο, τὴν βασιλείαν ἀποκληροῦσαι τῷ υἱῷ ̓Αρχελάῳ. Πτολεμαῖος δὲ τὸν σημαντῆρα τοῦ βασιλέως πεπιστευμένος δακτύλιον οὐκ ἄλλως ἔλεγε κυροῦσθαι τὰς διαθήκας ἢ διὰ Καίσαρος. βοὴ δ ̓ εὐθὺς ἦν εὐφημούντων W 1 186 15 Αρχέλαον βασιλέα. καὶ ἐπὶ τούτοις ἡ τοῦ βασιλέως ἐκφορὰ C ἐτελεῖτο πολυτελώς. 1. Καὶ Ἡρώδης μὲν οὕτως ἀπέτισε τὸ χρεών, ̓Αρχέλαος δὲ εἰς τὸ ἱερὸν ἀνελθὼν καὶ εὐφημηθεὶς ἐπὶ θρόνου τε καθίσας 2 Ιουλίᾳ libri mss omnes cum Iosepho, Λιβία PW ex coniectura 4 μεθὸ δ' λάου Α. τελής PW. τριάκοντα om A. FONTES. Cap. 1. Iosephi Ant. 17 8 § 4-10 § 6. Azotum et Phasaëlidem Salomae sorori donavit. his actis, ac Caesari et uxori eius Iuliae muneribus multorum talentum relictis, quinto post occisum Antipatrum die obiit. regnavit post sublatum Antigonum annos 34, postquam a Romanis rex appellatus fuerat 37. Salome vero et Alexas, priusquam eius mors vulgo innotesceret, eos qui in hippodromo conclusi erant emittunt, dicentes regem iubere ut in agros egressi rebus suis fruantur: idque summum eorum in gentem beneficium exstitit. deinde regis obitu publicato lectum est testamentum, quod Archelao regnum assignabat. Ptolemaeus vero, cui sigillum regis erat creditum, negavit id nisi Caesaris auctoritate ratum fore. tum statim sublato clamore Archelaus rex est salutatus: post regi funus magnifice factum. 1. Atque ita Herodes naturae debitum exsolvit, Archelaus vero cum laetis acclamationibus in templum adscendit et in solio aureo conZonarae Annales. 30 χρυσοῦ ἐδεξιοῦτο τὸ πλῆθος. τοῦ μέντοι στρατεύματος καὶ τὸ διάδημα περιτιθέντος αὐτῷ, οὐκ ἐδέξατο εἰ μὴ πρότερον Καῖσαρ τὰς πατρικὰς διαθήκας ἐπικυρώσειε· καὶ θύσας ἐπ ̓ εὐωχίαν D ἐτράπετο. Συνελθόντες οὖν τῶν Ἰουδαίων τινὲς Ματθίαν καὶ τοὺς 5 σὺν αὐτῷ κολασθέντας ὑπὸ Ἡρώδου διὰ τὴν τοῦ χρυσοῦ ἀετοῦ κατάσπασιν ὠλοφύροντο, ἐπὶ μέγα τὴν οἰμωγὴν αἴροντες· συνό δου τε αὐτοῖς γενομένης ἠξίουν τοὺς ὑφ ̓ Ηρώδου τιμωμένους κολάσαντα τὸν ̓Αρχέλαον ἐκδικῆσαι τοὺς τεθνεῶτας, καὶ πρὸ τῶν ἄλλων τὸν ἀρχιερέα παῦσαι ἕτερόν τε καταστήσασθαι νομι- 10 μώτερον. τούτοις Αρχέλαος καίπερ ἀχθόμενος τὴν ὁρμὴν αὐτ τῶν ἐπέχων ἐπένευε· καὶ τὸν στρατηγὸν τῷ πλήθει διαλεξόμενον Ρ Ι 261 ἔστειλεν, ὡς οὐ νῦν τούτων καιρός, ἀλλ' ὅτε αὐτῷ ἡ ἀρχὴ βεβαιωθῇ ἐπινεύσει τοῦ Καίσαρος. οἱ δὲ βοῶντες καὶ θορυβοῦντες οὐκ εἴων λέγειν τὸν στρατηγόν, οὐδέ του ἄλλου ἠνείχοντο ἐπὶ 15 σωφρονισμῷ καὶ ἀποτροπῇ τῶν στάσεων ὡρμημένου λέγειν αὐτοῖς. ἄρτι δὲ τῆς τῶν ἀζύμων ἑορτῆς ἐνεστηκυίας, καὶ πλήθους πάνω τοθεν συρρεύσαντος εἰς τὸ ἱερόν, ἐπὶ μέγα τὴν στάσιν ἐξᾶραι προεθυμοῦντο. ὃ δείσας ̓Αρχέλαος χιλίαρχον μετὰ σπείρας εξέ πεμψε τὴν ὁρμὴν καταστελοῦντα τοῦ δήμου τοῦ στασιάζοντος. 20 καὶ οἱ στασιασταὶ παραχρῆμα ἐπὶ τοὺς στρατιώτας ὡρμήκασι καὶ 2 παρατιθέντος Α. 10 ἕτερον δὲ Α. 12 ἐπένευσε 13 ὅταν Α. 11 τούτοις Α IoseΑ: Iosephus ἐπένευε. 18 τὸ ἱερὸν] τὴν τῶν sidens populum humaniter est allocutus. sed coronam regiam a militibus accipere recusavit, ni Caesar prius testamentum patris confirmasset; factaque re divina convivium celebravit. Caeterum Iudaei quidam congressi Matthiam et caeteros ob revulsam auream aquilam ab Herode suppliciis affectos lamentati sunt cum magno eiulatu; et conciliabulo indicto, ab Archelao postularunt ut punitis iis qui apud Herodem auctoritate valuissent, necem illorum ulcisceretur, et in primis pontifici sacerdotium abrogaret et alium secundum leges crearet eo honore digniorem. his Archelaus, quamvis impetum eorum moleste ferret, tamen tempori inserviens annuebat; ac per praefectum militum populo dici iussit, ea nunc intempestiva esse, ac tum rectius actum iri cum sibi regnum Caesaris auctoritate confirmatum esset. sed illi vociferantes et tumultuantes neque ducem neque alium quemquam dicere quidquam passi sunt quod ad castigationem et seditionis repressionem pertineret. festo autem azymorum instante cum magna multitudo in templum confluxisset, seditionem amplificare studebant. quare territus Archelaus tribunum cum cohorte misit ad populi motum sedandum. verum seditiosi impetu in milites facto plerosque κατέλευσαν τοὺς πλείστους αὐτῶν, ὀλίγοι δέ τινες καὶ ὁ χιλίαρχος τραυματίαι διέφυγον. ̓Αρχέλαος δὲ συνιδὼν ὡς εἰ μὴ τὸ τῆς Β πληθύος ὅρμημα κωλυθῇ, εἰς μέγα κακὸν τὰ τῆς στάσεως ἀποβήσεται, ἐκπέμπει πᾶν τὸ στρατόπεδον· καὶ εἰς μὲν τρισχιλίους 5 ἀνῃρέθησαν, οἱ δέ γε λοιποὶ ἐπὶ τὰ ὄρη διεσκεδάσθησαν. καὶ κήρυγμα γέγονε πάντας ἀναχωρεῖν ἐπὶ τὰ οἰκεῖα· οἱ δὲ τὴν ἑορ τὴν λιπόντες ἀπῄεσαν. ̓Αρχέλαος δὲ ἐπὶ Ῥώμην ἐξέπλει σὺν τῇ μητρί, Φιλίππῳ τῷ ἀδελφῷ πιστεύσας τὰ πράγματα· συνεξῄει δὲ αὐτῷ καὶ Σα10 λώμη ἡ ἀδελφὴ Ἡρώδου. καὶ ̓Αντίπας δὲ ὁ Ἡρώδου υἱὸς ἑτέ ρωθεν ἐπὶ Ῥώμην ὥρμητο, καὶ αὐτὸς τῆς βασιλείας ἀντιληψό μενος, ὡς ἐν προτέραις διαθήκαις καταγεγραμμένης αὐτῷ· ἐπτέ- C ρου δὲ τοῦτον πρὸς τὰς ἐλπίδας Σαλώμη. ἐπεὶ δὲ εἰς Ρώμην ἀφίκοντο καὶ παρέστησαν Καίσαρι, οἱ μὲν ὑπὲρ ̓Αρχελάου τοὺς 15 λόγους πεποίηντο, οἱ δὲ ὑπὲρ ̓Αντίπα, τοῦ ̓Αρχελάου κατηγοροῦντες. Καῖσαρ δὲ μᾶλλον ὑπὲρ Αρχελάου ῥοπὴν ἐδείκνυ. Ἐν τούτοις δὲ ἀγγέλλεται Καίσαρι τὸ τῶν Ἰουδαίων ἔθνος στασιάσαν καὶ τοὺς ἐκεῖ Ρωμαίους πολιορκοῦν. κατὰ γὰρ τὴν τῆς πεντηκοστῆς ἑορτὴν μυριάδων πολλῶν συναθροισθεισῶν παν20 ταχόθεν, ὑπ' αὐτῶν οἱ Ρωμαῖοι συγκατεκλείσθησαν καὶ αὐτὸς Σαβίνος· στρατηγὸς δὲ ἦν οὗτος Ῥωμαίων. καὶ μάχη ἦν καρτερά, καὶ οἱ Ρωμαῖοι ἐκράτουν. περιοδεύσαντες οὖν οἱ Ἰουδαῖοι ἐπὶ τὰς στοὺς ἀνῆλθον τὰς ἔξω τοῦ ἱεροῦ, κἀντεῦθεν ἐξ ὑπερ- D 16 ῥοπὴν] Iosephus τροπὴν γνώμης τῆς αὐτοῦ οὐκ ἄλλα πράξειν ἀλλ ̓ ὁπόσα — Αρχελάῳ συνέφερεν. 17 τῶν om Α. lapidibus obruerunt: pauci admodum et tribunus vulnerati effugerunt. cum igitur perspiceret, nisi populus concitatus reprimeretur, magnum e seditione malum oriturum, misit omnem exercitum: a quo tribus circiter milibus caesis, caeteri dissipati in montes confugerunt. et ex regis edicto festivitate omissa ad sua quique redierunt. Archelaus vero cum matre et Herodis sorore Salome Romam abiit, summa rerum interea Philippi fratris fidei commissa. alia ex parte Antipas Herodis filius eodem contendebat, regnum et ipse vindicaturus, ut quod sibi ex priore testamento deberetur, eam spem eius Salome incitante. cum in urbem venissent, aliis Archelao aliis Antipae patrocinantibus, Caesar propensiorem se Archelao praebebat. Dum haec geruntur, Iudaeorum seditio nuntiatur. nam in festo pentecostes multis milibus undique congregatis Romani cum praetore Sabino sunt obsessi: et acri pugna commissa vicerunt. Iudaei vero porticibus, quae extra templum sunt, per circuitum conscensis, et inde telis ex superiore loco coniectis, multum Romanis nocuerunt. at illi ignem porticibus iniecerunt, eumque materia aluerunt quae flammam δεξίων βάλλοντες μεγάλα ἔβλαπτον τοὺς Ῥωμαίους. οἱ δὲ πῦρ ταῖς στοαῖς ἐνιᾶσι καὶ τοῦτο ὑπέτρεφον ὅλαις ἐγείρειν φλόγα πεφυκυίαις· καὶ ταχὺ ἥπτετο τοῦ ὀρόφου, καὶ οἱ ἐπὶ τῶν στοῶν οἱ μὲν τῷ ὀρόφῳ καταρρηγνυμένῳ συγκατεφέροντο, τοὺς δὲ περισταδὸν ἔβαλλον οἱ πολέμιοι, οἱ δὲ εἰς τὸ πῦρ ἐνίεσαν ἑαυτούς, 5 οἱ δὲ τοῖς ἑαυτῶν ἐκτείνοντο ξίφεσιν, ἐσώθη τε τῶν ἐν ταῖς στοαῖς ἀνελθόντων οὐδ ̓ ὁστισοῦν. καὶ οἱ Ρωμαῖοι ἐκράτουν τοῦ ἱεροῦ W I 187 θησαυροῦ, καὶ πολλὰ μὲν ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν διήρπαστο, Σαβῖνος δὲ εἰς τὸ φανερὸν τετρακόσια περιέσωσε τάλαντα. οι γε Ρ Ι 262 μὴν περιλελειμμένοι τῶν μαχομένων τὸ βασίλειον περισχόντες πῦρ 10 ἐμβαλεῖν αὐτῷ ἠπείλουν καὶ ἅπαντας κτεῖναι, εἰ δ ̓ ἀπίοιεν ἄδειαν τοῖς Ῥωμαίοις ἐπηγγέλλοντο καὶ Σαβίνῳ· καὶ πολλοὶ τῶν βασιλικῶν πρὸς αὐτοὺς ηὐτομόλησαν. Ροῦφος δὲ καὶ Γράτος, τρισχι λίους τοῦ Ἡρώδου στρατεύματος ἔχοντες ἄνδρας ερρωμένους τοῖς σώμασι, Ῥωμαίοις προστίθενται. Ἰουδαῖοι δὲ οὐ μεθίεντο τῆς 15 πολιορκίας, καὶ Σαβίνος ἐκαρτέρει πολιορκούμενος. Ἐπὶ τούτοις καὶ ἕτεροι θόρυβοι τὴν Ἰουδαίαν κατέλαβον. Ἰούδας γὰρ Εζεκίου τοῦ ἀρχιληστοῦ υἱὸς τοῦ ὑφ ̓ Ἡρώδου μεγάλοις ληφθέντος πόνοις, συστησάμενος πλῆθος τῷ περὶ Σέπφωριν τῆς Γαλιλαίας ἐπέδραμε βασιλείῳ, καὶ τῶν ἐκεῖ κρατήσας όπλων 20 Β ώπλισε τοὺς περὶ αὐτόν, φοβερός τε ἅπασιν ἦν. ἀλλὰ καὶ Σίμων, δοῦλος μὲν Ηρώδου τοῦ βασιλέως, ἀνὴρ δ ̓ εὐπρεπὴς καὶ μεγέθει 9 τετρακόσια Α Iosephus, τριακόσια PW. 11 αὐτῷ ἐμβαλεῖν Α. 13 in Γράτος, Πιλάτος et similibus libri sibi constant. 16 καὶ ὁ σαβίνος Α. 19 τῷ AW, τὸ Ρ. excitare posset. ea celeriter in altum elata, alii una cum tectis corruerunt, alios hostes circumfusi iaculis confecerunt, alii se in ignem coniecerunt, alii in suos enses incubuerunt: nemo denique ex iis qui in porticus conscenderant evasit. Romani autem sacro thesauro sunt potiti; et quanquam magna pecunia direpta a militibus, Sabinus tamen 400 talenta conservata in apertum protulit. sed qui ex pugnantibus superfuere, regiam circumdederunt, eam se crematuros esse minati atque omnes occisuros: sin abirent, impunitatem Romanis et Sabino pollicebantur. ac multi regii satellites ad illos defecerunt. Rufus autem et Gratus, qui tria milia ex Herodis exercitu virorum robustorum habebant, ad Romanos se contulere: nec tamen obsidionem Iudaei solverunt, quam Sabinus fortiter toleravit. Praeter haec alii quoque tumultus orti sunt. nam Judas Ezechiae latronum ducis filius, quem Herodes aegre ceperat, collecta manu apud Sepphorim Galilaeae oppidum regiam adortus, armis quae ibi erant suos instruxit, et omnibus fuit formidabilis. sed et Simon Herodis regis |