LECT OR I. varet. Eiusmodi sunt qui generalem praesertim spectant historiam, quemadmodum sunt Zonarae quos modo recudimus Annales, ut fusioribus illustrari commentariis minime debeant, cum qui id faciendum sibi proponeret, inutilibus potius ac supervacaneis lectorem fatigaret observationibus quam labore quovis subleea quippe est scriptionis istius ratio, ut quae ex auctoribus decerpuntur, attingantur duntaxat nec pleniori oratione conscribantur. continua gestorum series et secundum certiores temporum notas digesta in illis attenditur potissimum, adeo ut ipsas consulere origines necesse habeat qui prolixiores expetierit narrationes, cum eorum qui condunt Annales praecipuum sit consilium ut universali quadam rerum cognitione lectoris animum informent. ita Zonarae illud in primis fuit, ut recte in Praefatione ait Wolfius, "certam quandam historiae quasi disciplinam constituendi, et dispersa in plurimis voluminibus membra et partes eius in unum quoddam corpus redigendi. delegit enim sibi non omnium sed praecipuarum gentium historias, neque eas omnes, sed vel praecipuas duntaxat vel eas quae ad ecclesiae seriem perspiciendam facere videbantur." in hac igitur tot eventuum atque rerum expositione quam Annales complectuntur, qui mundi primordia Veterisque Foederis historias, quae ex sacris libris et ex Iosepho ac Georgio Syncello, aut res Graecanicas vel etiam Romanas, seu rei publicae seu imperii tempora spectentur, ex scriptoribus refert Zonaras, cum iis conferre vellet ac eorum auctoritate firmare qui singulas ex professo pertractarunt, vel quae ille de industria omisit afferre, duo pariter subiret incommoda, ut et nimium diceret nec tamen totum, ut Quintiliani verbis utar. fatendum tamen occurrere interdum in iis multa quae critica indigeant manu, cum in ipsa videlicet narratione, aut in personarum vel locorum nomenclaturis, atque adeo in factis ipsis a suis discedunt authenticis, de quibus lectorem interest admonere. nonnulla sunt praeterea quae locis exoticis possunt adornari, cum lumen sibi invicem plerumque commodent scriptores: quod quidem in Notis, quas hic in praesens edimus, pro virili praestitimus, in iis maxime quae Byzantinae historiae illustrandae conducunt; quandoquidem hosce Annales publicamus caeteris rerum Byzantinarum scriptoribus typis Regiis hactenus expressis adiungendos. nam ut Theophanem ac illius Continuatores, vel qui ut Zonaras Annales a mundi conditu ad sua tempora, alia forte methodo, perduxerunt, Georgium Cedrenum, Georgium Hamartolum, Symeonem Logothetam, Ioannem Scylitzen, Constantinum Manassem, Michaelem Glycam, Ioelem et alios istiusmodi cum ipso Zonara compararem, absonum prorsus visum esset, cum satis et abunde sit, si quae sunt extra usum communem vel a caeteris intacta, in Notas referantur, ex quibus scriptori lux utcunque affulgeat. iam vero cum in universam Byzantinam historiam perpetuos, ut ita dicam, seu qui singulis illius scriptoribus aptari possint, commentarios antehac ediderim, duobus publicatis voluminibus, quorum alterum Familias Augustas et Dalmaticas una cum urbis Cpolitanae descriptione, alterum mediae et infimae Graecitatis Glossarium complectatur, in quo non modo vocabula mixobarbara sed etiam dignitates palatinae militares ecclesiasticae et monasticae explicantur, unum supererat ut sola duntaxat facta illustrari posse arbitrarer. quod quidem ita a me praestitum est ut, si quid in supra memoratis lucubrationibus excidisset, subinde annotarem, idque saepe ex scriptoribus ineditis, ne vel ex incuria nostra vel ex memoriae lapsu dispendium lector patiatur, sed et varias interdum lectiones ex Zonarae manu descriptis codicibus, quos videre contigit, subinde inserimus, praetermissis interea synonymis tanquam nullius compendii, quod et se fecisse profitetur Wolfius interpres; cuius alioquin Notas priori editioni subditas cum nostris edi suis locis curavimus, littera nominis initiali W indicatas, praetermissis quibusdam inutilibus. atque hae quidem priorem Annalium partem et alteram usque ad Constantinum Magnum potissimum spectant, ubi paulo visus est accuratior quam in iis quae Byzantinorum imperatorum historiae erant subiunctae, in qua minus scientem fuisse palam est, quod et ipsemet ingenue agnoscit; quemadmodum et Xylander in Notis ad Cedrenum singulis fere locis, qui res Byzantinas spectant, non modo haesitare cogitur, sed fatetur ultro vocum sibi insolentium, partim hybridarum ac μιξοβαρβάρων, partim prorsus et apud Latinos et apud Graecos peregrinarum, notiones ignotas nec alibi lectas: quod non omnino mirandum, siquidem hac tempestate nulli tum fere essent editi Byzantinae historiae scriptores, et in iis illustrandis nemo ex tot viris eruditis studia sua hactenus contulerat.. DUCANGIUS. Quinque codicibus in totius operis interpretatione sum usus, quorum tres liberalitate magnisque sumptibus magnifici et generosi viri d. Antonii Fuggeri, opera vero honesti et eruditionis amantissimi viri Ioannis Dernschwam Cpoli sunt allati; quartum [D] Ioannis Iacobi Fuggeri, Maecenatis mei, bibliotheca suppeditavit; quintum ex Viennensi bibliotheca clarissimus vir d. Gaspar a Nydprug, senator regius, ultro liberaliter communicavit, eoque officio sane quam necessario multum conatus nostros iuvit. nam absque eo si fuisset, multae lacunae in Zonara relinquendae fuissent, ex his duo duntaxat integri fuere, Cpolitanus ab Antonio Cantacuzeno Byzantii emptus [C], et Viennensis [B]: reliqui tres historiam imperatorum duntaxat habuerunt, nec eam omnes integram. neque ullus ex his omnibus fuit in quo non multa et depravata et mutilata essent: quae ex caeteris partim explevi partim correxi. etsi autem in integrum omnia restituere non licuit (alicubi enim omnes noti atque amici, ut ille queritur, me deseruerunt), tamen eam operam navasse videor, ut lectores aliquid meis laboribus debituri et praetermissa boni consulturi sint, nisi iniqui esse velint. nam quantae molestiae esse putas (ut conversionis aerumnas taceam) cramben non bis sed quinquies repetitam devorare? apparet hoc opus olim in magno fuisse pretio, ac saepissime descriptum ab iis qui sententias auctoris sequi contenti, verba eius non curiose observarint, ac potius cum illo certare voluerint paraphrasi quadam et copia elocutionis, in primo tomo praesertim quae omnia annotare et magni laboris et supervacaneum fuisset. quorsum enim attinet perscribere synonyma, ut pro ομοεθνεῖς ὁμογενεῖς, ἀπέδρα pro διέδρα et id genus alia, in quibus vel mallum discrimen est vel adeo tenue ut et plurimorum animadversionem effugiat, et ab iis qui linguarum libertatem grammaticorum angustis limitibus praeferunt negligatur? atque in hac diversitate vetustissimi codicis Cpolitani fidem secutus sum, nisi ubi manifesti errores ab eo recedere coegerunt: caetera quae aliquid momenti habere videbantur, nec tamen apparebat quid cui praeferendum esset, breviter annotavi, ut lectori suum iudicium in legendo aeque esset integrum ut mihi in convertendo meum. in hoc primo tomo duo tantum codices, Cpolitanus et Viennensis, usui mihi fuerunt: nam reliqui tres historiam Iudaicam non habebant. WOLFIUS. Initio codicis Parisiensis Regii 1715 (A) ab alia manu negligenter scripta leguntur haec. Ὡς μέν, εἴπερ τις συν ἀκριβεία σκοποῖτο, διδασκαλεῖον καθέστηκεν ἀρετῆς ἡ παροῦσα βίβλος, αὐτόθεν καὶ ἀπ ̓ αὐτῶν ἐστι πρόδηλον τῶν ἐμφερομένων ταύτῃ διηγημάτων· ἃ γὰρ φιλοτίμως διέξεισι, τῶν ἐν βίῳ ταῦτα πραγμάτων ἀψευδὴς παιδεία καὶ ὁδηγὸς πρὸς τὰ κάλλιστα· ἀμφοτέρων γὰρ εἰκόνας, τοῦ ἀγαθοῦ καὶ τοῦ ἐναντίου, καθωσπερεὶ τοὺς τῶν ἀπ' αἰῶνος βίους ἀνθρώπων ἐπέξεισιν· ὡς δὲ σπουδαῖος ὁ ταύτην συντεταχὼς ἦν καὶ ἔργων οὐχ ἥκιστα ἀρετῆς ἐπιμελούμενος, παριστᾷ μὲν καὶ τὸ ἐμφαινόμενον ἦθος τῇ κατ' αὐτὸν φιλοπονηθείσῃ συγγραφῇ, ἔστι δὲ καὶ ἐξ ὧν οὐκ ὀλίγων ὄντων ἑτέρων τῶν τοῦ ἀνδρὸς σπουδασμάτων οὐκ ἄδηλον, καὶ μάλισθ' ὅτι πρὸς τὸν ἀγγελικὸν τοὺς κοσμικούς θορύβους αποσεισάμενος καὶ μονήρη βίον ἀπέδραμε, προφανέστερον. καὶ γάρ, ἵν ̓ ἐν ἐπιτομῇ τὰ ἐκείνου διέλωμαι, ἦν μὲν τῶν εὐπατριδῶν, ἦν δ ̓ οὐκ ἀμάρτυρον τὴν τοῦ γένους ἔχων εὐδαιμονίαν ἀπὸ τῶν λόγων· τὴν γὰρ ἐκ τοῦ πλουτεῖν καὶ τὰ πρῶτα φέρειν ἐν βασιλείοις αὐλαῖς εὐδοξίαν σιγῶ. κράτιστος δὲ καὶ ἐπίδοξος ἀρετῇ καὶ λόγοις γενόμενος, καὶ δι ̓ ἑκάστου τούτων ευδοκιμήσας, ὡς καὶ τιμῶν οὐ μετρίων πρὸς βασιλέως ἀξιωθῆναι καὶ παρρη σίας οὐ μεῖον τῶν μέγιστα παρὰ βασιλεῖ δυναμένων προσαπολαῦσαι, ἐπειδὴ τὸ περιστατούμενον ἔγνω τοῦ βίου καὶ ἄστατον, ὥσπερ κύβον ἀναρρίψας τὰ ἐν τῷ βίῳ πρὸς τὸ τῆς ἀρετῆς προσεχώρησε στάδιον, οὐδὲν ἢ μικρὸν ἢ μεῖζον τῶν ἐνοχλούντων ἐπιφερόμενος. διὸ καὶ διὰ πασῶν τῶν τῆς κρείττονος διοδεύσας μοίρας ὁδῶν, ἐξ ἁπάντων καλῶν τὰ βελτίω καὶ κράτιστα συνε λέξατο. εἶτα καὶ τοῖς ἑξῆς καὶ μεθ ̓ ἑαυτὸν ἀνθρώποις καταλιπεῖν ἀρετῆς εἰκόνα καὶ τῶν ἐν βίῳ πραγμάτων διδασκαλεῖον, ἐξ οὗπερ τὰς μετακλίσεις τε καὶ ἀντικυλίσεις ἔμελλον ἐκμανθά νειν καὶ ὅπως ὁ περιάγων κύκλος τῷ ἀνηρέμῳ τῆς ἕλξεως καὶ περιφορᾶς ἐναλλάττειν οἶδε καὶ περιάγειν, βουλόμενος, ἐνεσπού δασε πάντων τῇ ἱστορία, οὐκ ἄλλην ἢ ταύτην καλῶς ἐπικρίνας εἶναι τοῦ βίου διδάσκαλον καὶ ὑπόδειγμα τῶν ἐν κόσμῳ γίνεσθαι πεφυκότων. Ὁ μὲν οὖν, ἅτε πρὸς ἄκρον παιδείας καὶ ἀρετῆς ἀνεληλακώς, διὰ τάδε τὰς ἐν τῇ βίβλῳ σπουδάσας ἐντέταχε τῇδε τῶν βίων ὑποτυπώσεις, ἑκάστης δ ̓ ἀξίας καὶ τάξεως ὡς ἐν πίνακι τὰς εἰκόνας αὐτῇ ἐνετάξατο δεῖ δὲ τοὺς αὐτῇ ἐντυγχάνοντας τῆς τε ὅλης φιλανθρωπίας τὸν ἄνδρ ̓ ἐπαινεῖν καὶ ὡς ὁδηγὸν τῶν καλλίστων τρόπων καὶ παιδευτὴν ἐπιτηδευμάτων χρηστών τοῦ καθήκοντος μὴ ἀποστηρεῖν ἐπαίνου. εἰ δὲ καὶ τῆς ἁπάσης αὐτὸν οἰκονομίας θαυμάζειν τῆς ἐν τοῖς λόγοις ἐθέλει τις, οὐδ ̓ ἐν τούτῳ τοῦ κρείττονος ἁμαρτάνοι· λέγω δὲ πρὸς αὐτὰ τὰ τῇ ἱστορία καθήκοντα ἀποβλέπων. σαφηνείας μὲν γάρ, ἐπειδὴ τὸ σαφὲς τοῖς ἱστορικοῖς ἀνεῖται καὶ μὴ ἐπίδειξιν ἄκαιρον τῆς ἐν λόγοις δυνάμεως ποιουμένοις, τοσοῦτον πεφρόντικεν ὅσον ὁ λόγος ἀπῄτει τῆς προκειμένης αὐτῷ διηγήσεως. διαίτη γὰρ ῥητορικῇ τοῦ ὑπτίου τε καὶ συντόνου μέσον βαδίσειε. διὸ καὶ ἐδέησε τούτῳ σεμνότητος καὶ δι ̓ ὧν κατορθοῦται τὸ βέλτι στον εἶδος ἐν λόγοις καὶ ἱστορίαις, ἐδέησε δὲ συντομίας τὸ οἷον δυσκίνητον ἢ νωθρὸν τῶν διηγημάτων διεγειρούσης καὶ οἷον εὐκίνητον τῇ διακοπῇ ποιούσης, κάλλους δὲ καὶ γλυκύτητος |