T. LIVII PATAVINI HISTORIARUM A BUR BE CONDITA TOM. II. EPITOME LIBRI XXI. A Han In Italiam belli Punici fecundi ortus narratur, et Hannibalis Peenorum ducis contra foedus per Iberum amnem transitus, a quo Saguntum, fociorum populi Romani civitas, obfeffa octavo menfe capta eft. De quibus inju riis miffi legati ad Carthaginienfes, qui quererentur. Cum fatisfacere nollent, bellum iis indictu eft. bal, fuperato Pyrenaeo faltu, per Gallias, fufis Volfcis, obfiftere conati erant, ad Alpes venit; et laboriofo per eas transitu (cum montanos quoque Gallos obvios aliquot proeliis repuliffet) defcendit in Italiam, et ad Ticinum amnem Romanos equeftri proelio fudit: in quo vulneratum P. Cornelium Scipionem protexit filius, qui Africani poftea nomen accepit. Iterumque exercitu Romano ad flumen Trebiam fufo, Hannibal Apenninum que, per magnam militum vexationem propter vim temquopeftatum, transiit. Cn. Cornelius Scipio in Hifpania contra Poenos profpere pugnavit, duce hoftium Magone capto. LIBER XXI. In parte operis mei licet mihi praefari, quod in prin cipio fuminae totius profeffi plerique funt rerum fcriptores, bellum maxime omnium memorabile, quae unT. Livii. Tom. II: A quam eque quam gefta fint, me fcripturum; quod, Hannibale duce, Carthaginienfes cum populo Romano geffere. Nam neque validiores opibus ullae inter fe civitates gentesque contulerunt arma, his ipfis tantum unquam virium aut roboris fuit: et haud ignotas belli artes inter fe, fed expertas primo Punico conferebant bello. et adeo varia belli fortuno Punic belli fortuna ancepsque Mars fuit, ut propius periculum fuerint, qui vicerunt. Odiis etiam prope majoribus certarunt, quain viribus: Romanis indignantibus, quod. victoribus victi ultro inferrent arma; Poenis, quod faperbe avareque crederent imperitatum victis effe. Fama etiam eft, Hannibalem annorum ferme novem, pueriliter blandientem patri Hamilcari, ut duceretur in Hifpaniam, quum, perfecto. Africo bello, exercitum eo trajecturus facrificaret, rejurando adactum, fe, quum primum poffet, hoftem us admotuin, tactis facris ju fore populo Romano. Augebant ingentis fpiritus virum Sicilia Sardiniaque amiffae: namn, et Siciliam nimis celeri defperatione rerum conceffam, et Sardiniam inter motum Africae fraude Romanorum, ftipendio etiam infuper impofito, interceptam. n -H. His anxius curis ita fe Africo bello, quod fuit fub recentem Romanam pacem, per quinque annos, ita deinde novem annis in Hifpania augendo Punico imperio geffit, ut appareret, majus eum, quam quod gereret, agitare in animo bellum: et li diutius vixiffet, Hamilcare duce Poenos arma Italiae illaturos fuiffe, quae Hannibalis ductu intulerunt. Mors Hamilcaris peropportuna, et pueritia Hannibalis distulerunt bellum. Medius Hasdrubal inter patrem et filium octo ferme annos imperium obtinuit; flore aetatis (uti ferunt) primo Hamilcari conciliatus; gener inde ob altam indolem provecto annis afcitus, et, quia gener erat, factionis Barcinae opibus, quae apud milites plebemque plus quam modicae erant, haud fane voluntate principum, imperio potitus. Is, plura confilio, quam vi, gerens, hofpitiis regulorum magis, conciliandisque per amicitiam principum novis gentibus, quam bello aut armis, rem Carthaginienfem auxit. Ceterum nihilo ei pax tutior fuit. Bar eum quidam palam, ob iram interfecti ab eo domini, obtruncavit; comprehenfusque ab circumftan tibus haud alio, quam fi evafiffet, vultu, tormentis fu quoque eum laceraretur, eo fuit habitu oris, ut, laetitia dolores, ridentis etiam fpeciem praebueperante rit Cum hoc Hasdrubale, quia mirae artis in follicitandis gentibus, imperioque jungendis fuo fuerat, foedus renovaverat populus Romanus, ut finis utriusque imperii effet amnis Iberus, Saguntinisque mediis inter inperia duorum populorum libertas fervaretur. III. In Hasdrubalis locum haud dubia res fuit, quin praerogativam militarem, qua extemplo juvenis Hannibal in praetorium delatus, imperatorque ingenti omnium clamore atque affenfu appellatus erat, favor etiam plebis fequerctar. Hunc vixdum puberem Hasdrubal literis ad fe arceflierat: actaque res etiam in fenatu fuerat, Barcinis nitentibus, ut affuefceret militiae, Hannibal, atque in paternas fuccederet opes. Hanno, alterius factionis princeps, Et aequum poftulare videtur, inquit, Hasdrubal; et ego tamen non cenfeo, quod petit, tribuendum. Cuin admiratione tam ancipitis fententiae in fe omnes convertiffet, Florem aetatis, inquit, Hasdrubal, quem ipfe parri Hannibalis fruendum praebuit, jufto jure eum a filio repeti cenfet. nos tamen minime decet juventutem noftram pro militari rudimento affuefacere libidini praetorum, Ap hòc timemus, ne Hamilcaris filius nimis fero imperia immodica et regni paterni fpeciem videat? et, cujus regis genero hereditarii fint relicti exercitus noftri, ejus filio parum mature ferviamus? Ego, iftum juvenem domi tenendum, fub legibus, fed magiftratibus docendum vivere aequo jure cum ceteris, cenfeo: ne quandoque parvus hic ignis incendium ingens exfufcitet. IV. Pauci, ac ferme optimus quisque, Hannoni affentiebantur: fed (ut plerumque fit) major pars meliorem vicit. Miffus Hannibal in Hifpaniam primo ftatim adventu omnem exercitum in fe convertit. Hamilcarem juvenem redditum fibi veteres milites credere; eundem vigorem in vultu, vimque in oculis, habitum oris, li A 2 nea |