res: lu

bido

psallere et saltare elegantius, quam necesse est et o. probæ, multa alia, quæ instrumenta luxuriæ sunt. Sed ei cariora semper omnia quam decus sunt o. atque pudicitia fuit; pecuniæ an famæ minus 5 parceret, haud facile discerneres; lubidine sic decerne accensa, ut sæpius peteret viros quam peteretur. Sed ea sæpe antehac fidem prodiderat, creditum abiuraverat, cædis conscia fuerat, luxuria atque inopia præceps abierat. Verum ingenium 10 eius haud absurdum; posse versus facere, iocum movere, sermone uti vel modesto, vel molli, vel procaci; prorsus multæ facetiæ multusque lepos inerat.

26. His rebus comparatis Catilina nihilo minus 15 in proxumum annum consulatum petebat, sperans, si designatus foret, facile se ex voluntate Antonio usurum. Neque interea quietus erat, sed omnibus modis insidias parabat Ciceroni. Neque illi tamen ad cavendum dolus aut astu20 tiæ deerant. Namque a principio consulatus sui multa pollicendo per Fulviam effecerat, ut Q. Curius, de quo paulo ante memoravi, consilia Catilinæ sibi proderet. Ad hoc collegam suum Antonium pactione provinciæ perpulerat, ne con25 tra rem publicam sentiret, circum se præsidia amicorum atque clientium occulte habebat. Postquam dies comitiorum venit, et Catilinæ neque petitio, neque insidiæ, quas Consuli [in consu

1 ps. et cantare p. in marg. saltare debet legi. eligantius t. quia. spl. quam t. 2 erat probe Eutych. ap. Lind. p. 186. 3 sed et cariora. in marg. ei p. 4 pud. fuit bpt. fuere 1. e. ex correct. 5 lubidine bpl. in te. ex correct. 8 creditum. sibi spl. e. 10 locum movere t. 11 facetia sales multusq. t. multia facetia p. 22 commemoravi t. 25 desentiret b. dis spl. e. 28 petitiones t. 28 consuli fecerat b. et ex correct. in p. consuli ex cor. e. consulibus

libus

0.

campo] fecerat, prospere cessere, constituit bellum facere et extrema omnia experiri, quoniam quæ occulte temptaverat aspera fœdaque eve

nerant.

27. Igitur G. Manlium Fæsulas atque in eam 5 partem Etruriæ, Septimium quendam Camertem in agrum Picenum, G. Iulium in Apuliam dimisit; præterea alium alio, quem ubique s'bi fore oportunum sibi fore credebat. Interea Romæ multa simul moliri, Consuli insidias tendere, 10 parare incendia, oportuna loca armatis hominibus obsidere, ipse cum telo esse, item alios iubere, hortari, uti semper intenti paratique essent, `dies noctesque festinare, vigilare, neque insomniis neque labore fatigari. Postremo ubi 15 multa agitanti nihil procedit, rursus intempesta nocte coniurationis principes convocat per M. Porcium Læcam, ibique multa de ignavia eorum questus, docet se Manlium præmisisse ad eam multitudinem, quam ad capiunda arma 20 paraverat, item alios in alia loca oportuna, qui initium belli facerent, seque ad exercitum proficisci cupere, si prius Ciceronem oppressisset; eum suis consiliis multuin obficere.

28. Igitur perterritis ac dubitantibus ceteris, 25 G. Cornelius, eques Romanus, operam suam pollicitus, et cum eo L. Vargunteius Senator constituere ea nocte paulo post cum armatis hominibus sicuti salutatum introire ad Ciceroin campo It. p. (m. I.) 1 concessere b. 8 apulia misit b. dimisit plte. sed in p. di punctis not. 9 fore sibi cr. e. sibi cr. f. t. 10 multas simultates moliri t. 10 consulibus ins. bpt. consuli 1. et e ex emd. 15 insomnis p. et e. ex emend. in p. i. spl. (m. II.) 17 convocans e. 18 leccam b. legam spl. c p. portium lecam te. 19 manilium. spl. l. p. 23 Cic. (ferro spl.) oppr. t.

0.

nem ac de inproviso domi suæ inparatum confodere. Curius ubi intellegit, quantum periculum periculi Consuli inpendeat, propere per Fulviam Cice- Ciceroni roni dolum, qui parabatur, enunciat. Ita illi 5 ianua prohibiti, tantum facinus frustra susceperant. Interea Manlius in Etruria plebem sollicitare, egestate simul ac dolore iniuriæ novarum rerum eupidam, quod Sullæ dominatione agros bonaque omnia amiserat, præterea latrones 10 cuiusque generis, quorum in ea regione magna copia erat, nonnullos ex Sullanis colonis, quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant.

29. Ea quom Ciceroni nunciarentur, ancipiti 15 malo permotus, quod neque urbem ab insidiis privato consilio longius tueri poterat, neque exercitus Manli quantus aut quo consilio foret satis compertum habebat, rem ad Senatum refert, iam antea volgi rumoribus exagitatam. 20 Itaque, quod plerumque in atroci negotio solet, Senatus decrevit, darent operam consules, ne quid res publica detrimenti caperet. Ea potestas per Senatum, more Romano, magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gecoërcere omnibus modis socios atque civis, domi militiæque imperium atque iudicium summum habere; aliter sine populi iussu nulli earum rerum Consuli ius est.

25 rere,

30. Post paucos dies L. Sænius Senator in Se

1 hac improviso domui p. u puncto not. 1 domusuæ i spl. e. 2 pericu lum telb. 6 manilius. i pn. p. 11 exillanis s spl. coloniis b. etiam p. i spl. 13 fecerat. n spl. ead. m. b. 18 in senatum t. 21 darent. ut spl. t. 27 nulli bl. in p. (m. II.) t. ex correctione. nullius e. (pt. m. I.) 19 L. Senius blte.

natu literas recitavit, quas Fæsulis adlatas sibi dicebat, in quibus scriptum erat, G. Manlium arma cepisse cum magna multitudine ante diem IV Ka!. VI. Kalendas Novembris. Simul id quod in tali re solet, alii portenta atque prodigia nuncia, 5 bant, alii conventus fieri, arma portari, Capuæ atque in Apulia servile bellum moveri. Igitur Senati decreto Q. Marcius Rex Fæsulas, Q. Meea o. tellus Creticus in Apuliam circumque ea loca i missi; hi utrique ad urbem Imperatores erant, in- 10 pediti ne triumpharent calumnia paucorum, quibus omnia honesta atque inhonesta vendere mos erat. Sed Prætores Q. Pompeius Rufus Capuam, iisque Q. Metellus Celer in agrum Picenum; hisque permissum, uti pro tempore atque periculo exerci- 15 tum compararent; ad hoc, si quis indicavisset de coniuratione, quæ contra rem publicam facta erat, præmium servo libertatem et sestertia censester- tum, libero inpunitatem eius rei et sesteritiocenta. rum ducenta milia; itemque decrevere, uti 20 crevere] gladiatoriæ familiæ Capuam et in cetera muni

tia du

item[de.

erat o.

cipia distribuerentur pro cuiusque opibus, Romæ per totam urbem vigiliæ haberentur, iisque minores magistratus præessent.

31. Quibus rebus permota civitas atque inmu-25 tata urbis facies erat; ex summa lætitia atque lascivia, quæ diuturna quies pepererat, repente omnis tristitia invasit; festinare, trepidare, ne

1 ablatas b. (m. I.) adl. correctum. 4 Kl. novembrium ble. simul quod t. 5 re solet. fieri spl. t. 8 senat. d. b. senatus Ite. 10 missi. sunt spl. t. missi; utrique b. 10 ab urbe spl. ad urbem t. 11 calumpnia b. 13 capuam o. t. 15 ut pro e. 16 indicasset t. 16 orta spl. facta t. 18 pramium decrevere servo t. in e. decr. spl. 18 et sestertia centum o. It. in e. et in margine duc. mil. sextert. 19 sestertia ducenta milia lbp. 23 hisque bte. 28 trep. festin. e.

rat o.

etsi

sui

que loco, neque homini cuiquam satis credere, nec neque bellum gerere, neque pacem habere, suo quisque metu pericula metiri. Ad hoc mulieres, quibus rei publicæ magnitudine belli ti5 mor insolitus incesserat, adflictare sese, manus incesse. supplices ad cælum tendere, miserari parvos tollere. liberos, rogitare, omnia pavere, superbia atque deliciis omissis sibi patriæque diffidere. At Catilinæ crudelis animus eadem illa movebat, tam- tamen 10 etsi præsidia parabantur et ipse lege Plautia interrogatus erat ab L. Paulo. Postremo dissi- erat o. mulandi causa aut sui expurgandi, sicuti iurgio atque lacessitus foret, in Senatum venit. Tum M. Tullius Consul, sive præsentiam eius timens, sive seu ir. 15 ira conmotus, orationem habuit luculentam atque utilem rei publicæ, quam postea scriptam edidit. Sed ubi ille adsedit, Catilina, ut erat paratus ad dissimulanda omnia, demisso voltu, voce supplici postulare, «Patres conscripti ne 20 quid de se temere crederent; ea familia ortum, ita se ab adulescentia vitam instituisse, ut omnia se o. bona in spe haberet; ne æstumarent, sibi, patricio homini, quoius ipsius atque maiorum pluríma beneficia in plebem Romanam essent, 25 perdita re publica opus esse, quom eam servaret M. Tullius, inquilinus civis urbis Romæ.» Ad hoc maledicta alia quom adderet, obstrepere omnes, hostem [atque] parricidam vocare. Tum

1 neque homini btel. 5 manus ad calum sup. e. 6 parvulos e. 8 ommissis p. t. plauticia b. (m. I.) 12 et ut sui ex. Ite. sicut eb. quasi iurgio 1. 13 m. tullius cicero consul t. 15 luculentem b. 19 postulare patres cæpit 1. patribus c. ep. sed e patres spl., p. cœpit spl. patribus cæpit bt, sed t. a vel patres spl. 21 ita se ble. se ita t. salvaret spl. servaret 1. 28 hostem parricidam. atque spl. b.