ac descendisse in Argestæum 7 campum;' famamque inter barbaros celebrem esse, Philippum occisum. Expeditione ea, qua cum populatoribus agri ad Sicyonem pugnavit, in arborem illatus impetu equi, ad eminentem ramum cornu alterum galeæ ' præfregit. Id inventam ab Ætolo quodam perlatumque in Ætoliam ad Scerdilædum, cui notum erat insigne galeæ, famam interfecti regis vulgavit. Post pro

:

7' In Argestæum campum, nescio qnem. Æstraum ex Ptol. conj. Glar. et Ægestæum, h. e. Thesprotiam, qui affinis Orestidi, Sigon. coll. Steph. Aizer. ταίοι οι Θεσπρωτοι από τινός Αιγέστου στρατηγού. Ηec nimis remota sunt, et aliis quoque argumentis possunt refelli.' Drak.-8 Perfregit Edd. ante

NOTÆ montibus dividuntur a Chaonia, quæ præsertim reges, ex ipsorum pummis videtur ad eorum sedem producta constat. Et ante Alexandrum quisub corrnpto nomine Canina, quæ dem caput tegebant leoninis exuriis, pars Albaniæ ad oram meridionalem exemplo Herculis, a quo genus ducesinus Adriatici.

bant: Alexander vero, qui Jove Ham9 In Argestæum campum] Sigon. mone, sub arietis specie coli solito, pro Argestæum campum, scribendum genitus credi volebat; ex eo cornicenset Ægestæum, id est, Thespro. bus insignem amabat effigiem : unde tium: nam Ægestæi apud Steph. et Bicornis cognominatus. Iode sucThesproti, Epirotica gens satis nota. cessores ejus simile affectabant inSed Thesproti extra Pbilippi reg- signe. Et Pyrrhus quidem inter num, adversus quem bellum Darda- Alexandri successores fuit, regnumnis erat; et vix credibile in Thespro- que Macedoniæ bis tenuit. Philippus tis nominandis obsoleta et parum no- autem, de quo hic agitur, Macedonita appellatione nsum Livium. Nom bus nunc imperabat. Quin et Thraces potius Æstræum, quod conjecerat Asiatici, ex Herodoto, æreæ cassidi Glarean.? Fuit certe in Macedonia, imponebant bovis aures et cornna ex auctore Ptolem. ejus nominis oppi- ære facta : Celtæ quoqne sive Galli, dum, a quo Æstræi, exiguns populus, et Cimbri rictibus ferarum, quarum Dassaretiis ad ortum æstivum proxi. pellibus corpus tegebant, aut eorum mi, inter Axium et Drillonem Huvi. formis affabre effigiatis sæpe capita os: hodie in Albaniæ parte septem- exornabant, aut armabant. Quin et trionali, eo loco forte ubi nunc Ta- Hammoni ipsi arietis caput assigna. bulæ Mercatoris locant Hitirga. tum refert Diod. Sic. lib. I. qnod

r Cornu alterum galea] Ipse Livius hoc signo galeam in bellis ornatam mox “insigne galeæ' explicat: quale gestasset. Et vero cornu pro gloriæ tamen id fuerit silent interpretes. ac splendoris symbolo apnd veteres Lucem afferre potest quod Plut. in habebatur. Adeo ut Hebræorum aliPyrrho tradit, agnitum eum fuisse ab orumque orientalium lingua eodem eximia crista, sive apice galeæ, et vocabulo, Karan 17p, utrumque expricornibus bircinis; qno sive ornamen. matur, et splendor et corpu : unde to ad decorem, sive nota præcipua et cornuta Mosis facies pro splendida. ad terrorem usos fuisse Macedoniæ

10

12

fectionem ex Achaia regis 9 Sulpicius, Æginam classe profectus, cum Attalo sese conjunxit. Achæi cum Etolis Eleisque haud procul Messene prosperam pugnam fecerunt. Attalus rex et P. Sulpicius Æginæ hybernarunt. Exitu hujus anni T. Quintius Crispinus consul,1° dictatore comitiorum ludorumque faciendorum causa dicto T. Manlio Torquato, ex vulnere moritur. Alii Tarenti," alii in Campania mortuum tradunt. Id quod nullo ante bello acciderat, duo consules, sine memorando prælio interfecti, velut orbam rem publicam reliquerant. Dictator Manlius magistrum equitum C. Servilium (tum ” ædilis curulis erat) dixit. Senatus, quo die primum est habitus, ludos magnos' facere dictatorem jussit, quos M. Æmilius prætor urbis, C. Flaminio, Cn. Servilio consulibus, fecerat, et in quinquennium voverat." Tum dictator et ludos 14 fecit, et in insequens lustrum vovit. Ceterum, cum duo consulares exercitus tam prope hostem sine ducibus essent, omnibus aliis omissis, una præcipua cura Patres populumque incessit, consules primo quoque tempore creandi, et ut eos potissimum crearent, quorum virtus's satis tuta a fraude Punica esset: 'cum toto eo bello damnosa præpropera ac fervida ingenia imperatorum fuissent, 16+ tum eo ipso anno consules, nimia cupiditate conserendi cum hoste manum, in necopinatam

Gronov. Put. praflegit.-9 Philippi pro regis Edd. ante Gronov.-10 Olim legebatur T. Quintius Cos. Mox L. Manlio pro T. Manlio.--11 Verba Alii Tarenti in omnibus Gall. et Voss. desiderantur.--12 · Non Cn. Servilium, quod ex ultima Gruteri ed. Groo. et al. servarunt. Nam C. Servilium cum Q. Metello hujus anni ædilem curulem fuisse, infr. quoque c. 36. Noster refert. Doering.--13 Conj. Rupert. et in quinquennium rovere sc. dictatorem jussit: quia Livius sup. xxi. 9. dicit quidem, ludos hos ab Æmilio factos, non vero in quinquennium votos fuisse.-14. Vocem ludos, quam ob ingratam ejus repetitionem ejiciendam censueront Jac. Gro. nov. et Crevierius, librr. Mss. apnd Drakenborchium constanter tuentur.' Doering. Mox in sequens Edd. ante Gronov.-15 ‘J. F. Gronov. orationis concinnitati consulturus, bunc locum ita refingit: consules creandi, et eos potissimum, quorum virtus cell. Sed Dukerns, sæpius apud Nostrum mutatam hujuscemodi orationis formam occurrere, exemplis probavit.' Doering.-

NOTÆ • Ludos magnos] Deillorum origine, • Ingenia fuisse [fuissent] Subintel. supra lib. xxv. cap. 12.

lige, aiebant, vel cogitabant.

8

fraudem lapsos esse. Ceterum Deos immortales, miseritos 17 nominis Romani, pepercisse innoxiis exercitibus: temeritatem consulam ipsorum capitibus damnasse.''

34. Cum circumspicerent Patres, quosnam consules facerent, longe ante alios eminebat C. Claudius Nero. Ei collega 18 quærebatur, et virum quidem eum egregium ducebant, sed promtiorem acrioremque, quam tempora belli postularent, aut hostis Hannibal : temperandum acre ejus ingenium moderato et prudenti viro adjuncto collega censebant. M. Livius erat, multis ante annis ex consulatu populi judicio damnatus su Quam ignominiam adeo ægre tulerat, ut et rus migraret,"9 et per multos annos et Urbe et omni coetu careret hominum. Octavo ferme post damnationem anno M. Claudius Marcellus et M. Valerius Lævinus consules reduxerant eum in Urbem : sed erat veste obsoleta capilloque et barba promissa, præferens in vultu habituque insignem memoriam ignominiæ acceptæ. L. Veturius et P. Licinius censores eum tonderi,2° et squalorem deponere, et in senatum venire, fungique aliis publicis muneribus coëgerunt. Sed tum quoque aut verbo assentiebatur, aut pedibus in sententiam ibat, donec cognati hominis eum causa, M. Livii Macati, cum fama' ejus age

20

• Consulumque ipsorum nimiam audaciam, ipsorum tantum morte punitam roluisse.

Condemnatus statim post consulatum, vel propter gesta in consulatu. & Senatoribus aliis verba facientibus ipse vel unico verbo assentiendo, vel cum discessio fieret, e sua sede in alteram partem cum aliis migrando, sententiam suam per silentium prodebut.

16 Fuisse Donjat.-17 Misertos Crev.

18 . Pot. Voss. et coll. Gud. collega et quar. Cantabr. Sed collega; idque rectius videtur.' Jac. Gron.—19 Migrarit Edd, ante Gron.—20 Tondere Edd. ante Gron.-1. Non opus erat, ut præpositio de, quam optimi codd. ignorant,

NOTÆ u Populi judicio damnatus] Quod huc a censoribus lectum in senatum prædam Illyricam maligne divisisse fuisse apparet: sed quod consul fu. argueretur.

isset, sic ex eorum esset numero, * Barba promissa] Ut in luctu et quibus permissum erat in senatu sen. reatii.

tentiam dicere, ut antea est observa. y Et in senatum venire] Forte non tum. tanquam senatorem ; neque enim ad

Z

retur, stantem coëgit in senatu sententiam dicere. Tum ex tanto intervallo auditus convertit ora hominum2 in se, causamque sermonibus præbuit,“ « indigno injuriam a populo factam, magnoque id damno fuisse, quod tam gravi bello nec opera nec consilio talis viri usa res publica esset. C. Neroni neque Q. Fabium, neque M. Valerium Lævinum dari collegas posse, quia duos patricios ? creari non liceret. Eandem causam in T. Manlio esse, præterquam quod recusasser delatum consulatum recusaturusque esset. Egregium par consulum fore, si M. Livium C. Claudio collegam adjunxissent.' Nec populus mentionem ejus rei ortam a Patribus est aspernatus. Unus eam rem in civitate is, cui deferebatur honos, abnuebat, levitatem civitatis accusans. “Sordidati rei non miseritos, candidam togam invito offerre: eodem honores pænasque congeri. Si bonum virum ducerent, quid ita pro malo ac noxio damnassent? si noxium comperissent, quid ita, male credito priore consulatu, alterum crederent ?'.. Hæc taliaque arguentem et querentem castigabant Patres, ' et M. Furium,' memorantes, 'revocatum de exilio, patriam pulsam 3 sede sua restituisse.* Ut parentum sævitiam, sic patriæ, patiendo ac ferendo leniendam esse.' Annisi omnes cum C. Claudio M. Livium consulem fecerunt.*

" Cum egregie perorasset, spectari cæpit, deditque causam de se disserendi, et fatendi inustam ipsi infamiam cum eam meritus non esset.

i Post male sibi commissum primum consulatum, cur secundum committerent?

ante fama in editt. quibusdam intruderetur.' Doering.--2 Conj. Rupert. ora omnium sc. senatorum.-3. Male in quibusd. editt. patria pulsum vel patriam pulsum legitur.' Doering.

NOTÆ 2 Duos patricios) Notat Sigon. his Gronov. probat. Patriæ quippe notemporibus nunquam in consulatu mine intelligitur resp. civitas, popuduos siinul patricios fuisse, licet ple. lus Romanus; qui, urbe pulsus a Gal. beii duo conjuncti fuerint; velut cum lis, restitutus fuerat in pristinas secreati sunt consules Gracchus et Mar- des a Camillo (de quo lib. v.) Simili cellus.

loqnendi forma usus Augustus apud a Patriam pulsam sede sua restituisse) Sueton. •Ita mihi salvam ac sospi. Vulgo, patria pulsum, sede sua restitu- tem remp. sistere in sede sua liceat.' isse : elegantius tamen Put. patriam

* A. U. C. 546. pulsam sede sua ; quod post Rhenanum

a

35. Post diem tertium ejus diei prætorum comitia habita. Prætores creati L. Porcius Licinus, C. Mamilius,4 b A. et C. Hostilii Catones. Comitiis perfectis ludisque factis, dictator et magister equitum magistratu abierunt. C. Terentius Varro in Etruriam proprætor missus, ut ex ea provincia C. Hostilius Tarentum ad eum exercitum iret, quem T. Quintius consul habuerat. Et s L. Manlius trans mare legatus iret, viseretque, quæ res ibi gererentur : simul, quod Olympiæ ludicrumd ea æstate futurum erat, quod maximo coetu Græciæ celebraretur, ut, si tuto per hostem posset, adiret id concilium : ut, qui Siculi bello ibi profugi, aut Tarentini cives relegati ab Hannibale essent domos redirent, scirentque, sua omnia, quæ ante bellum habuissent, reddere populum Romanum. Quia periculosissimus annus imminere videbatur, neque consules in re publica erant, in consules designatos omnes versi, quam primum eos sortiri provincias, et præsciscere, quam quisque eorum provinciam, quem hostem haberet, volebant. De reconcilia

4 Olim legebatur C. Manlius. · Caius certe non est prænomen Manliorum. Hunc puto esse C. Mamilium Vitulum.' J. F. Gron.-5. Hæc verba nullo in Ms. obvia : unde forsan leg. ad eum exercitum, (qui illic erat,) L. (al. T.)

NOTÆ b C. Mamilius] Vulg. C. Manlius : Langanico, ex mente Castaldi, Nigro sed ex veteribus libris Sigon. emen- Stuuri. Ibi habebantur ludi Olympici dat: et C. Mamilium Vitulum, de quo Jovi sacri, quarto quoque anno celesupra cap. 8. indicari putat: eo ma- brari soliti circa solstitium æstivum; gis quod Caius inter prænomina Man- quod intervallum Olympiadem dix. liorum non legatur.

ere. Quatuor apud Græcos fnisse c Ad eum exercitum iret, quem T. præcipua certamina sacra sive agoQuintius consul habuerat. Et L. Manlius nes cuique notum. Olympia Jovi ; trans mare legatus iret] Rotundius Col- Pythia Apollini dicata; Nemea in bertini ambo : ut ex ea provincia C. honorem Archemori ; Isthmia in hoHostilius Tarentum ad eum exercitum : norem Palæmonis, alias Melicertæ. et omissis quæ sequuntur: L. Manlius Præter musicæ certamen (quod in trans mare legatus iret. Ibi ad eum Pythiis), exercitationum, quibus cerexercitum satis indicat exercitum illum tabatur, quinque fuere genera; sal. qui ad Tarentum.

tus, cursus, discus, jaculatus, et lacd Olympiæ ludicrum) Fuit Olym

ta. Præmia victoris coronæ fuere ex pia, quæ et Pisa, urbs Peloponnesi ramis in Olympicis ludis oleastri, in in Elide regione; ejusque tractu Pythicis lauri cum baccis, in Isthmiis Tripbylia, ad Alpheum fluvium, hod. ex pinu, in Nemeis ex apio.