Immagini della pagina
PDF
ePub

IIII. Ofellas assas. V. Aliter ofellas. VI. Ofellas graton. VII. Pisces `p. 197 scorpiones || rapulatus. VIII. Pisces frixos cuiuscumq(ue) generis.

VIIII. Item pisces frixos. X. Pisces assos. XI. Pisces inotogonon. 20 XII. Sardas. XIII. Item pisces inotogonon. XIIII. Mullos anetatos. XV. Aliter mullos. XVI. Murenas et anguillas. XVII. Lucustas et isquillas. XVIII. Pisces elixos. XVIIII. Patinas oborum. XX. Porcello coriandratu. XXI. Porcello in occuctu. XXII. Porcello eo iure. XXIII. Porcello tymmocrapsu. XXIIII. Por25 cellu exozome. XXV. Porcellu lasaratu. XXVI. Porcellu inscellu. XXVII. Agnu simplice. XXVIII. Hędu lasaratu. XXVIIII. Turdos apontomenus. XXX. Tutures. XXXI. Ius in perdices.

I (Schuch IV 119). Cacabina minore. olera diuersa elixa compone et pullina inter se si uolueris. condis liquamine et oleo, et 30 bulliat. teres piper modicum et folium et cum tritura conmisces ouum et tribulas. alias tritura unde perfundes caccabina. teres ergo foliu quantum conpedat, cum cerifolio uno et quarta parte de lauri baca et medium caulis elixi et folia coriandri et solues de iuscello eius et uaborabis in cinere calido et adora. antequam fundas in 35 uasculo, perfundis conditu et sic ponis.

II (IV 120). Caccabina fusile. malbas, porros, betas siue coliclos elixatos, turdos adquę esiciate pullu, copadia porcina siue p. 198 pullina et cetera, que in presenti habere poteris, conpones || uariatim. teres piper, lygisticum cum uini ueteris pd. duo, liquamen p. I, 40 mel p. I, olei aliquantu. gustata id. permixta et temperatam mittis

28 caccabina Z. 16 (vgl. Z. 31. 36); so caccabo (92, vgl. caccabulo 63. 134) neben cacabo (146, vgl. 86). Schuch leugnet übrigens die Ableitung von caccabus. diuerse Schuch (vgl. 38 conpones uariatim).

29 pullinam intersere Schuch (vgl. Z. 38).

32 conpedat] zu Z. 4. 132.

34 adorna Schuch (Apic. V 206 nucleis adornabis, aber IV 137 adordinabis die besten Hss.). Das Simplex öfter in diesen Exzerpten (Z. 118. 131. 158).

36 Apic. IV 124 patina fusilis.

37 esiciatum pullum Schuch. Vgl. Apic. II 46 in esiciato pullo (falsch Schuch); VIII 384 pullus esiciatus, 402 leporem esiciatum. Aber hier vielleicht besser esicia de pullo (Apic. II 38 esicia de lolligine und dergl. öfter. IV 171 esiciola de pisce minuta facies). Salmas. Plin. exerc. p. 361 C 'Apicii nostri excerpta: copadia porcina atque pullina et quae in praesenti habere poteris.'

39 lygisticum von 1. Hd. aus lig- korrigiert. Neben ligisticum (69. 72. 80. 91. 101. 104. 138. 142) finden sich in unsern Exzerpten die Schreibungen legisticum (97) und ligust- (5. 66. 75).

40 Z. 128 pondo neben p. iustata liest Schuch (d. i. ad iustam mensuram redacta) unter falscher Berufung auf das Romanische (ital. aggi

in patinam et fac ut modice ferueat. et cum quoquitur, adicies lactes & uno, oua dissoluta cum lacte perfundes. patina, mox constrinxerit, inferes.

III (VII 270). Ofellas garatas. ponis ofellas in sartagine, adices 45 liquamen libra una, olei similiter, mellis aliquantum et sic frigis. IIII (VII 270). Ofellas assas. exbromabis diligenter et in sartagine mittis. friges inogaru. postea simul cum ipsu inogaru inferes et piper aspargis.

V (VII 270). Aliter ofellas, si in liquamine frigantur et calide

50 melle unguantur et sic inferantur.

VI (VII 270). Ofellas garaton. lasar, zingiber, cardamomu et uno acitabulo lig misces cum his omnib(us) tritis et ibi ofellas

quoques.

VII (IV 153). Pisces scorpiones rapulatos. cocis in liquamene 55 et oleo et cum mediauerint coctura tolles. rapas elixas madidas et minutissime concisas manibus depressabis, ut umore non habeant, et cum pisce obligas et bulliat cum oleo abunde. et iam bulliuit, teres ciminum, lauri baca dimidia, addes propter colore crocu. amulabis de oridia propter spissitudinem. superfundes et tunc inferes. 60 addes modicum acetu.

ustare) und auf Apic. III 67, wo er ebenso verkehrt ad iustum cucurbitas coctas herstellt (gustum de cucurbitis wird geschützt durch Apic. IV 181 -184; vgl. Heraeus, Sprache des Petron. p. 42). Ferner sieht er in id. permixta et temperata ein Glossem. 'gustare' bei Apic. IV 145. V 191. 211. 42 lies: lactis sextarium unum (lactes in uno Schuch); vgl. Z. 133. 44 garatas] s. Z. 51. Apicius kennt oeno-, hydrogaratus. Schuch; vgl. Z. 63. 73. 90.

adicies

46 Salmas. Plin. exerc. p. 255o E 'exbromare pro emundare et purgare apud Apicium nostrum in excerptis Vinidarii.' Apic. II 52. VI216. Anthim. 3 p. 9, 11.

47 inogaru] Salmas. Hist. Aug. p. 490 B 'inogarum in antiquis Apicii excerptis nondum editis pro oenogarum. Vgl. carinu Z. 12, die Hss. bei Marcell. med. 20, 35. Anthim. 34 u. a.

49 si läßt Schuch weg.

51 graton Z. 17; vgl. 44. Schuch liest lasaratas.

52 uno acetabulo liquaminis misces cominum Schuch (cominum wegen Apic. VII 269).

54 rapulatus Z. 18.

55 vielleicht cum mediauerit coctura; Schuch: cum in mediam uenerint cocturam, nach Apic. VIII 369 cum ad mediam cora (cocturam die jüngeren Hss.) uenerit (ähnliche Wendungen bei den Medizinern häufig; Theod. Prisc. eup. faen. 5 coques ut ad medietatem coctura perueniat). Transitives mediare bei Apic. III 82. Vgl. Z. 82 cum bene tenuerit, 112 cum duxerit, 151 cum decoxerit u. a. (dergl. oft bei Apicius u. sonst).

56 Gloss. II 447, 58 ovv6píryo coarto constringo depresso.

57 et cum bullierit Schuch.

59 Salmas. Plin. exerc. p. 358a C ‘bovğa, oridia apud Apicium in ex

p. 199

VIII (IV 154). Pisces frixos cuiuscumq; generis sic facies. || teres piper, coriandri semen, lasaris radices, origanu, ruta, cariota, suffundes acetum, oleu, liq;, adices defritum. hec omnia temperabis et in caccabulo mittis et ferbeut. cum calefeciris, eosdem pisces superfundes 65 asparso piper et inferes.

VIIII (IV 155). Item pisces frixos sic facies. teres piper, ligusticu, baca lauri, coriandrum, melliq; uinu passu uel carenu temperas. coques igni lentu, amulo orizie obligas et inferes.

X (IV 156). Pisces assos. teres piper, ligisticum, saturegia, cipam 70 siccam, suffundes acetu, adicies cariota, anetu, ouorū uitella, mel, acetū, liquamen, oleu, defritu. hec omnia in uno mixta perfundes. XI (IV 157). Pisces inotocano. friges pisces, teres piper, ligisticum, rutā, condimenta uiridia, cepa sicca. adices oleo liquamen et inferes.

75 XII (IV 158). Sardas sic facies. teres piper, ligustici semen, origanu, cepam siccam, ouorū cottor(um) uitella, acetu, oleum. hęc in unu temperas et perfundes.

XIII (IV 159). Pisces inotogono. a crudo pisces quos uolueris

cerptis Vinidarii quae penes me sunt'; Hist. Aug. p. 71a C 'sic orydia pro oryza in excerptis Vinidarii ex Apicio, quae manu scripta habemus: amula bis de oridia propter spissitudinem superfundes et tunc inferes.' Z. 68 amulo orizie obligas. Bei Apic. VII 282 amulauis die besten Hss. (amula ius Vulg.), ebenso II 52 oridiam. Vgl. zu Z. 130.

62 radicem Schuch (vgl. Z. 139), aber Plur. auch Z. 8 (u. 10).

63 liquamen adicies Schuch (s. zu Z. 44).

65 Z. 82 piper(e) asparso inferebis.

67 carenu] zu Z. 12. temperare c. abl. Z. 86. 92. 140.

68 ad ignem lentum Z. 111. orizie] zu Z. 59.

69 cipa (ciba, ciua, cyba) für cepa auch in den Glossen. Z. 127 ciba

(vgl. Z. 34 uaborabis).

71 Vgl. Z. 77 in unum temperas, 102 mixta in unum.

72 inotogonon Z. 19; s. zu Z. 78.

73 adicies ex Schuch unter Berufung auf Apic. VIII 400, wo aber die korrekte Überlieferung ist adicies oleum; vgl. zu Z. 44. 89.

78 item pisces inotogonon Z. 20. Ebenso inotogonon der ind. cap. XI, während Z. 72 inotocano überliefert ist. Schuch liest an beiden Stellen in eleogaro; ebenso unwahrscheinlich ist in oenogaro (vgl. Apic. X 476), in tegano, diabotanon (Apic. X 445 ius diabotanon in pisce frixo). Ob ein Kompositum von oivos (vgl. inogaru cap. IIII) und tryavov? Wahrscheinlich steckt dasselbe Wort in dem Parallelrezept Apic. IV 147: Patina zomote ganone (so cod. Philipp. Chelt. saec. X, zomote ganona Urbin. saec. X, ganonas jüngere Hss.; patina piscium zomoteganite Hummelberg, zemate garoeneo Schuch): crudos quoslibet pisces in patina conpones; adicies oleum, liquamen, uinum coctum, fasciculum porri, coriandri. dum coquitur, teres piper, libusticum, origani fasciculum, de suo sibi fricabis, suffundes ius de suo sibi, oua cruda dissolues, temperas, exinanies in patinam. facies ut obligetur. cum tenuerit,

labas, conponis in patinā, mittis oleū, liquamen, uinum, fasciculos so porri et coriandri. coquitur. teres piper, origanu, ligisticum et fasciculos, quos elixasti, teres et suffundes inpesa de patina. facis ut p. 200 obliget. || cum bene tenuerit, piper asparso inferebis.

XIIII (IV 160). Mullos anetatos sic facies. rades pisces, lababis, in patinam conponis, adicies oleum, liquamen, uinu, fasciculos porri 85 et coriandri, mittes ut coquatur. adicies piper in mortario, frecabis, adicies oleum et parte aceti, uino passo temperauis. traicies in cabo, ponis ut ferueat. amolo obligabis et patinam piscium perfundis. insuper piper aspargis.

XV (IV 161). Aliter mullos. rades, labas, componis in pati90 n<a>m. adices oleo, liq;, uinu, in coctura fasculum porri et coriandri, inponis ut coquatur. teres piper, ligisticum, origanum, adicies de iure suo hec de patella, uino passo teperas, mittis in caccabo, ponis ut ferueat, amulo obligabis et patella postea perfundes, piper aspargis et inferis.

95

XVI (IV 162). Murena aut anguilas uel mullos sic facies. purgabis, conponis in patinam diligenter. adicies in mortario piper, legisticum, origanum, menta, cepa arida. effundes uinu acetabuli, liquaminis dimidiu, mellis tertia parte, modice defritu ad clucliare. piper aspergis et inferes. Das τήγανον (τάγηνον, Gloss. ΙΙ 255, 15 τηγάνη patella frixoria) spielte in der alten Koch- und Backkunst eine gewisse Rolle: nyavitns vom Brod (Hesych.), τnyavioróg von Fischen (Athen. III 90 E. 108A u. a.), massenhaft in den Glossen.

81 inpesa] s. zu Z. 156.

82 pipere asparso inferes Schuch (vgl. Z. 65). sog. Chiron auferebis, constringebis etc. (Index von in Italahss.

Zu inferebis vgl. beim Oder p. 306), ähnliches

83 anecatos Schuch. Vgl. Apic. VI 239 pullum antetatum. VII 287. 86 ca cabo (Schuch caccabum), vgl. z. Z. 99.

87 Nur hier amol-, was Schuch an allen Stellen herstellt, sonst amul-. Vgl. Salmas. Hist. Aug. p. 213a B 'amulum . . . uel amolum scribebant, non amylum. ita semper scribitur apud Apicium et in uetustissimis quibusdam Vindiciani (!) ex Apicio excerptis, quae penes me sunt.'

89 patina Schuch; die Hs. hat patinim, aber das zweite i in Rasur. Weiter vermutet Schuch adice ex oleo (s. zu Z. 73). Zu fasciculum vgl. Z. 99.

92 hec de patella Glossem nach Schuch.

95 murenas et anguillas Z. 21 (uel mullos fehlt).
97 et fundes Schuch, ebenso Z. 102.

=

uini acetabulum Schuch; wie

es scheint, hat der Schreiber die Endungen vertauscht.
98 clucliare = =
cocliare (Schuch denkt an ad dulcorem oder ein Verbum
glucliare yivníţɛiv und anderes Unmögliche). Analoge Fälle dieser Art
von assimilatorischer Epenthese sind z. B. folgende: die alte Hs., aus
welcher Politian den Pelagonius abschreiben ließ, bietet § 288 und 289
clocliaria; bei Apic. III 105 cloclearu und IV 245 clocleare der cod. Vat.

debent autem hoc iure coperi, ut super cottura supersit aliquid 100 iuris.

p. 201

XVII (IV 163). Locusta. teres piper, ligisticum, api semen, effundes acetum, lique, ouorā uitella et mixta in unum perfundis et inferes.

XVIII (IV 164). In piscib(us) elexis. teres piper, ligisticum, 105 appi semen, origanum, suffundes acetum, adicies nucleos pineus, cariota quod satis sit, mel, acetu, liq;, sinapem. temperabis et uteris.

XVIIII (IV 165). Patina soliarum ex obis. rades, purgas, componis in patinam. adicies liquamen, olei, uinum, fasciculum porri et coriandri semen. mittis ut quoquatur. teres piper modicu, ori110 ganum, suffundis iux suo sibi, adicies iuri dicem cruda oua, dissoluis et in unum corpus facies. traicies in patinam super solias. ad ignem lentum pones ut dequocat, et cu duxerit, piper adspargis.

XX (VIII 388). Porcellum coriandratum. assas porcellu diligenter. facies mortarium sic, in quo teres piper, anetu, origanum, 115 coriandrū uiride, admisces mel, uinum, liq;, oleum, anetū, defritu. Urbin. 1146 saec. X; t(h)reatrum erinnere ich mich öfter in Hss. gelesen zu haben (z. B. im Memmianus Suet. Iul. 44 threatrumque, Tib. 75 amphitreatro). Dieselbe Erscheinung findet sich, worauf mich Herr Prof. Pirson aufmerksam macht, im Romanischen. Meyer-Lübke (Italienische Grammatik p. 466 § 292) reiht Formen wie triatro, *clochlea (letztere mit Hinweis auf G. Flechia, Archivio glottologico II 1876, p. 336) unter die Umstellungsfälle ein, während Nyrop (Gramm. histor. de la langue française p. 378 § 506, 4) dieselbe Erscheinung (z. B. flabliau für fabliau) auf eine rückwärts wirkende Assimilation zurückführt (assimilation [harmonique] régressive). Zum u-Laut vgl. z. B. Edict. Diocl. VI 46 cuchliae (Schuchardt, Vulgärlatein II 114).

99 coperi vielleicht nur Schreibfehler für coperi<ri) (vgl. die Silbenauslassungen in Z. 86 ca(ca)bo, 90 fas<ci>culum, 132). Schuch druckt übrigens cop- auch bei Apic. III 63. VIII 369. X 448 gegen die Hss. supersit von 1. Hand korr. aus superset.

101 lucustas et isquillas Z. 21, offenbar die vollständigere Überschrift (bei Apic. II 39 haben die beiden ältesten Hss. scill- und iscill-).

102 effundes] s. zu Z. 97.

lique falsche Auflösung des auch inschriftlich vorkommenden Kompendiums liq(amen); vgl. Z. 52. 63. 90. 106. ouora für ouoru verschrieben.

115. 119. 120. 133.

104 pisces elixos Z. 22.

107 patinas oborum Z. 22. Vgl. das ähnliche Rezept Apic. IV 148: Patina solearum. soleas battues et curatas conpones in patina. adicies oleum, liquamen, uinum. dum coquitur, teres piper, ligusticum, origanum, fricabis, suffundes ius, oua cruda ut unum corpus facies. super soleas refundes, lento igni coques. cum duxerit, piper aspargis et inferes. Die Schreibung solia auch in den Gloss. und sonst.

110 ius de suo sibi, adicies uinum Schuch (Apic. IV 147 suffundes ius de suo sibi. IV 177 ius de suo sibi. VIII 381. 400 usw.). 114 sic] siccum Schuch (= mundum, purum).

115 acetum Schuch.

« IndietroContinua »