PRO L. MURENA O

1 I. Quod precatus a dis immortal more institutoque maiorum illo d comitiis centuriatis L. Murenam co ut ea res mihi, fidei magistratuique 5 bique Romanae bene atque felici precor ab isdem dis immortalibus of consulatum una cum salute obtinen mentes atque sententiae cum pop tatibus suffragiisque consentiant e 10 puloque Romano pacem, tranquilli cordiamque adferat. Quodsi illa sol precatio consularibus auspiciis cons in se vim et religionem, quantam rei postulat, idem ego sum precatus, ut 15 nibus, quibus hic consulatus me ro 2 ea res fauste, feciliter prospereque cum ita sint, iudices, et cum omn talium potestas aut translata sit communicata vobiscum, idem cons 20 commendat, qui antea dis immortali ut eiusdem hominis voce et declar fensus beneficium populi Romani omnium civium salute tueatur.

NIS

RATIO.

ibus sum, iudices, e, quo auspicat asulem renuntiar meo, populo ple er eveniret, iden eiusdem hominis um, et ut vestra li Romani volu que res vobis po tem, otium con emnis comitiorum rata tantam habet publicae dignita eis quoque hom ante datus esset eveniret. Quae deorum immor d vos aut cert

fide

Et quoniam in hoc officio studium meae defen sionis ab accusatoribus atque etiam ipsa susceptic causae reprehensa est, antequam pro L. Murena dicere instituo, pro me ipso pauca dicam, non quo mihi potior hoc quidem in tempore sit officii mei quam huiusce salutis defensio, sed ut meo facto vobis pro bato maiore auctoritate ab huius honore, fama fortunisque omnibus inimicorum impetus propulsare possim.

II. Et primum M. Catoni vitam ad certam rationis normam derigenti et diligentissime perpendenti mo menta officiorum omnium de officio meo respondebo. Negat fuisse rectum Cato me et consulem et legis ambitus latorem et tam severe gesto consulatu causam L. Murenae attingere. Cuius reprehensio me vehementer movet, non solum ut vobis, iudices, quibus maxime debeo, verum etiam ut ipsi Catoni, gravissimo atque integerrimo viro, rationem facti mei pro bem. A quo tandem, M. Cato, est aequius consulem defendi quam a consule? Quis mihi in re publica potest aut debet esse coniunctior quam is, cui res publica a me in manum traditur sustinenda magnis meis laboribus et periculis sustentata? Quodsi in iis rebus repetendis, quae mancipi sunt, is periculum iudicii praestare debet, qui se nexu obligavit, profecto etiam rectius in iudicio consulis designati is potissimum consul, qui consulem declaravit, auctor beneficii populi Romani defensorque periculi esse debebit. Ac si, ut non nullis in civitatibus fieri solet, patronus huic

studio solent et tempestatum ration et locorum, quod natura fert, ut eadem pericula, quibus nos perfun diantur, quo tandem me esse ani 30 iam ex magna iactatione terram V cui video maximas rei publicae subeundas? Quare, si est boni co videre, quid agatur, verum etiam futurum sit, ostendam alio loco, 35 communis intersit duos consules in re 5 Ianuariis esse. Quod si ita est, non debuit ad hominis amici fortunas d consulem ad communem salutem def III. Nam quod legem de ambitu tuli eam, quam mihimet ipsi iam pridem t periculis defendendis, non abrogarem. tionem factam esse confiterer idque 1 5 defenderem, facerem improbe, etiams lisset; cum vero nihil commissum c defendam, quid est, quod meam defens 6 impediat? At negat esse eiusdem sev exitium rei publicae intra moenia 10 et paene imperio ex urbe expulisse Murena dicere. Ego autem has pa misericordiae, quas me natura ipsa do libenter, illam vero gravitatis severita non appetivi, sed ab re publica mihi 15 tinui, sicut huius imperii dignitas in civium postulabat. Quodsi tum, cum et severitatem desiderabat, vici natura mens fui, quam cogebar, non quam vole omnes me causae ad misericordiam at

TIO.

praecipere summ nem et praedonu eis faveamus, qu cti sumus, ingre mo oportet prop identem in hunc tempestates ess nsulis non solum providere, quid quantum salutis publica Kalendis tam me officium uam res publica ndendam vocare. certe ita tuli, ut eram de civium Etenim, si largi cte factum esse alius legem tu tra legem esse onem latio legis Etatis Catilinam

lientem verbis

L.
t nunc pro
Es lenitatis et
it, semper egi
que personam

tom sus

tatem vocent, quanto tandem studio debeo natura
meae consuetudinique servire? Ac de officio defer
sionis meae
ac de ratione accusationis tuae fortass
etiam alia in parte orationis dicendum nobis erit.

Sed me, iudices, non minus hominis sapientissin atque ornatissimi, Ser. Sulpici, conquestio quam Ca tonis accusatio commovebat, qui gravissime et ace bissime ferre se dixit me familiaritatis necessitudinis que oblitum causam L. Murenae contra se defendere Huic ego, iudices, satis facere cupio vosque adh bere arbitros. Nam cum grave est vere accusari i amicitia, tum, etiam si falso accuseris, non est negle gendum. Ego, Ser. Sulpici, me in petitione tu tibi omnia studia atque officia pro nostra necess tudine et debuisse confiteor et praestitisse arbitro Nihil tibi consulatum petenti a me defuit, quod esset aut ab amico aut a gratioso aut a consul postulandum. Abiit illud tempus; mutata ratio est Sic existimo, sic mihi persuadeo, me tibi contra ho norem L. Murenae, quantum tu a me postulare ausu sis, tantum debuisse, contra salutem nihil debere Neque enim, si tibi tum, cum peteres consulatum adfui, nunc cum Murenam ipsum petas, adiuto eodem pacto esse debeo. Atque hoc non modo lau dari, sed ne concedi quidem potest, ut amicis nos tris accusantibus non etiam alienissimos defendamus IV. Mihi autem cum Murena, iudices, et magn et vetus amicitia est, quae in capitis dimication

Ser Sulpicio non idcirco obruetur

.

quod ab eoder

simi causam tanti periculi repudiass 10 iam mihi licet neque est integrum,

hominum periculis sublevandis non cum praemia mihi tanta pro hac in quanta antea nemini, eos, cum adep 9 esset hominis et astuti et ingrati. Qu 15 si te auctore possum, si nulla inertia nulla inhumanitatis culpa suscipitur, desino. Sin autem fuga laboris de supplicum superbiam, amicorum negle coarguit, nimirum haec causa est eius 20 industrius quisquam nec misericors serere possit. Atque huiusce rei co ipsius studio, Servi, facillime ceper necesse putas etiam adversariis amic iure consulentibus respondere, et si t 25 advocato illum ipsum, quem contr cadere, noli tam esse iniustus, ut, cu inimicis tuis pateant, nostros etiam am 10 esse oportere. Etenim, si me tua fa causa removisset, et si hoc idem Q. Hor 30 clarissimis viris, si item ceteris, a tuam gratiam magni aestimari, accid tate consul designatus defensorem nor nemini umquam infimo maiores nostri voluerunt. Ego vero, iudices, ipse 35 nefarium, si amico, crudelem, si mise consuli defuissem. Quare, quod dand large dabitur a me, ut tecum agam, ac si meus esset frater, qui mihi est in loco; quod tribuendum est officio. 40 id ita moderabor, ut meminerim me dium pro amici periculo dicere.