clarissimo et i Cam ipsius inte rum. Atque

modi, quae n m publicam publicam, sedi hanc urbem

voluerunt. A um nulla ext unt, ut non re civium diiudi

ninum memora ale bellum it, quo in belle! ego, Cassio e

tellego, quam spero aeternam fore, propagatam esse
et ad salutem urbis et ad memoriam consulatus mei,
unoque tempore in hac re publica duos civis extitisse,
quorum alter finis vestri imperii non terrae, sed caeli 15
regionibus terminaret, alter eiusdem imperii domi-
cilium sedesque servaret. XII. Sed quoniam earum 27
rerum, quas ego gessi, non eadem est fortuna atque
condicio quae illorum, qui externa bella gesserunt, quod
mihi cum iis vivendum est, quos vici ac subegi, illi
hostes aut interfectos aut oppressos reliquerunt, vestrum 5
est, Quirites, si ceteris facta sua recte prosunt, mihi mea
ne quando obsint, providere. Mentes enim hominum
audacissimorum sceleratae ac nefariae ne vobis nocere
possent, ego providi, ne mihi noceant, vestrum est
providere. Quamquam, Quirites, mihi quidem ipsi 10
nihil ab istis iam noceri potest. Magnum enim est
in bonis praesidium, quod mihi in perpetuum com-
paratum est, magna in re publica dignitas, quae me
semper tacita defendet, magna vis conscientiae, quam
qui neglegunt, cum me violare volent, se ipsi indica- 15
bunt. Est enim in nobis is animus, Quirites, ut non 28
modo nullius audaciae cedamus, sed etiam omnis in-
probos ultro semper lacessamus. Quodsi omnis im-
petus domesticorum hostium depulsus a vobis se in
me unum convorterit, vobis erit videndum, Quirites, 20
qua condicione posthac eos esse velitis, qui se pro
salute vestra obtulerint invidiae periculisque omnibus;
mihi quidem ipsi quid est quod iam ad vitae fructum

i esse possent essi, Quirites ostes vestri uantum infir

quantum far
integros inc

possit adquiri cum praesertim neque in honore vestro

publica suscepta, laedat invidos, mihi v 30 Denique ita me in re publica tractab

semper, quae gesserim, curemque, ut casu gesta esse videantur. Vos, Quiri est nox, venerati Iovem illum, custo ac vestrum, in vestra tecta discedite e 35 iam est periculum depulsum, tamen nocte custodiis vigiliisque defendite. tius faciundum sit, atque ut in per possitis, providebo.

I. Video, patres conscripti, in me omnium vestrum 1 ora atque oculos esse conversos, video vos non solum de vestro ac rei publicae, verum etiam, si id depulsum sit, de meo periculo esse sollicitos. Est mihi iucunda in malis et grata in dolore vestra erga me voluntas, 5 sed eam, per deos inmortales, deponite atque obliti salutis meae de vobis ac de vestris liberis cogitate. Mihi si haec condicio consulatus data est, ut omnis acerbitates, omnis dolores cruciatusque perferrem, feram non solum fortiter, verum etiam lubenter, dum modo meis labori- 10 bus vobis populoque Romano dignitas salusque pariatur. Ego sum ille consul, patres conscripti, cui non 2 forum, in quo omnis aequitas continetur, non campus consularibus auspiciis consecratus, non curia, summum auxilium omnium gentium, non domus, commune per- 15

tales esse voluerunt, ut vos populun caede miserrima, coniuges liberosq Vestales ex acerbissima vexat

esque delubra, hanc pulcherrimam patriam 25 ex foedissima flamma, totam Italiam tate eriperem, quaecumque mihi un tuna, subeatur. Etenim, si P. Lentu inductus a vatibus fatale ad perni fore putavit, cur ego non laeter n 30 ad salutem populi Romani prope f 3 II. Quare, patres conscripti, consulite patriae, conservate vos, coniuges, lib vestras, populi Romani nomen salute mihi parcere ac de me cogitare desinit 5 debeo sperare omnis déos, qui huic pro eo mihi, ac mereor, relaturos esse si quid obtigerit, aequo animo paratoqu neque turpis mors forti viro potest ac matura consulari nec misera sapien 10 ego sum ille ferreus, qui fratris carissi tissimi praesentis maerore non movear nium lacrumis, a quibus me circum Neque meam mentem non domum sa animata uxor et abiecta metu filia et 15 quem mihi videtur amplecti res public sidem consulatus mei, neque ille, qui e exitum diei stat in conspectu meo, his rebus omnibus, sed in eam partem vobiscum omnes, etiamsi me vis aliq 20 potius, quam et illi et nos una rei 4 pereamus. Quare, patres conscripti,

salutem rei publicae, circumspicite on quae inpendent nisi providetis Non

que vestros

atione, temps omnium m ne m ex bello et

ni proponetur

mque Roma quod iterum tribunus plebis fieri voluit, non C. Gracchus, quod agrarios concitare conatus est, non L. Sa- 25 turninus, quod C. Memmium occidit, in discrimen aliquod atque in vestrae severitatis iudicium adducitur; tenentur ii, qui ad urbis incendium, ad vestram omnium caedem, ad Catilinam accipiendum Romae restiterunt, tenentur litterae, signa, manus, denique unius 30 cuiusque confessio; sollicitantur Allobroges, servitia excitantur, Catilina accersitur; id est initum consilium, ut interfectis omnibus nemo ne ad deplorandum quidem populi Romani nomen atque ad lamentandam tanti 34 imperii calamitatem relinquatur. III. Haec omnia 5 indices detulerunt, rei confessi sunt, vos multis iam. iudiciis iudicavistis, primum quod mihi gratias egistis

ulus suum me ciem rei pu neum consulat talem extiti vobis, prosp eros fortunas que defen

Nam prim

rbi praesi singularibus verbis et mea virtute atque diligentia

ratiam: de moriar. N

dere neque

Nec tam atque am orumque sum videt

revocat er vulus fil amquam ctans hui r. Moved

lvi sint

perditorum hominum coniurationem patefactam esse 5
decrevistis, deinde quod P. Lentulum se abdicare prae-
tura coëgistis, tum quod eum et ceteros, de quibus
iudicastis, in custodiam dandos censuistis, maximeque
quod meo nomine supplicationem decrevistis, qui honos
togato habitus ante me est nemini; postremo hesterno 10
die praemia legatis Allobrogum Titoque Volturcio
dedistis amplissima. Quae sunt omnia eius modi, ut
ii, qui in custodiam nominatim dati sunt, sine ulla
dubitatione a vobis damnati esse videantur.

Sed ego institui referre ad vos, patres conscripti, tam- 6 quam integrum, et de facto quid iudicetis, et de poena 16 quid censeatis. Illa praedicam, quae sunt consulis.