Immagini della pagina
PDF
ePub
[ocr errors]

bat. Itaque a Cingetorige atque ejus propinquis oratione Indutiomari cognita, quam in concilio habuerat, nuncios mittit ad finitimas civitates, equitesque undique evocat: iis certam diem conveniendi dicit. Interim prope quotidie cum omni equitatu Indutiomarus sub castris ejus vagabatur, alias ut situm castrorum cognosceret, alias colloquendi aut territandi caussa: equites plerumque omnes tela intra vallum conjiciebant. Labienus suos intra munitiones continebat timorisque opinionem, quibuscumque poterat rebus, augebat.

CAP. LVIII. Quum majore in dies contemtione Indutiomarus ad castra accederet, nocte una, intromissis equitibus omnium finitimarum civitatum, quos arcessendos curaverat, tanta diligentia omnes suos custodiis intra castra continuit, ut nulla ratione ea res enunciari aut ad Treviros perferri posset. Interim ex consuetudine quotidiana Indutiomarus ad castra accedit atque ibi magnam partem diei consumit; equites tela conjiciunt et magna cum contumelia verborum nostros ad pugnam evocant. Nullo ab nostris dato responso, ubi visum est, sub vesperum dispersi ac dissipati discedunt. Subito Labienus duabus portis omnem equitatum emittit; praecipit atque interdicit, proterritis hostibus atque in fugam conjectis, (quod fore, sicut accidit, videbat) unum omnes petant Indutiomarum; neu quis quem prius vulneret, quam illum interfectum viderit, quod mora reliquorum spatium nactum illum effugere nolebat: magna proponit iis, qui occiderint, praemia: submittit cohortes equitibus subsidio. Comprobat hominis consilium fortuna, et quum unum omnes peterent, in ipso fluminis vado deprehensus Indutiomarus interficitur caputque ejus refertur in castra: redeuntes equites, quos possunt, consectantur atque occidunt. Hac re cognita, omnes Eburonum et Nerviorum, quae convenerant, copiae discedunt; paulloque habuit post id factum Caesar quietiorem Galliam.

CAP. LVIII. 1) magna cum contumelia; S. oben I, 20. Zumpt S. 472.

2) viderit; das Perfectum in der Bedeutung des Fut. Conj. S. Zumpt S. 586, 5. mora reliquorum; der Aufenthalt, welcher dadurch herbeigeführt würde, wenn sie sich mit den Uebrigen einliessen.

C. JULII CAESARIS

COMMENTARII

DE BELLO GALLICO.

GALLICO.

LIBER SEXTUS.

[ocr errors]

Romanorum copiae in Gallia auctae cap. 1. Motus Trevirorum, Nervi oppressi, Concilium Lutetiae Parisiorum 2. 3. Senones et Carnutes pacati 4. Menapii subacti 5. 6. Treviri ab Labieno dolo et ratione victi 7. 8. Iter Caesaris in Germaniam. Ubiorum legatio sui purgandi caussa 9. Receptus Suevorum in ultimos fines suos 10. De moribus atque institutis Gallorum expositio 11 20. Germaniae ac Germanorum descriptio. Hercynia silva. Genera ferarum tria in Hercynia silva memoranda 21-28. Reditus Caesaris in Galliam. Ambiorix oppressus. Cativolci regis mors 29-31. Partito exercitu Eburonum fines devastati 32–34. Castra Romana a Sigambris oppugnată. Periculum Romanorum, qui frumentandi caussa castris egressi. Romanorum terror adventu Caesaris sublatus 35–42. Eburones denuo vexati 43. Quaestio de conjuratione Senonum instituta. Acconis supplicium. Hiberna Caesaris. Iter in Italiam 44.

Multis de caussis Caesar, majorem Galliae motum exspectans, per M. Silanum, C. Antistium Reginum, T. Sextium, Legatos delectum habere instituit: simul ab Cn. Pompejo Proconsule petit, quoniam ipse ad urbem cum imperio reipublicae

Lib. VI. CAP. I. 1) a Cn. Pompejo Proconsule; Pompejus hatte im Jahr 55 das Proconsulat von Spanien auf 5 Jahre erhalten, war aber nicht dahin abgegangen, sondern in der Nähe von Rom ad urbem mit der Ober

caussa remaneret, quos ex Cisalpina Gallia consulis sacramento rogavisset, ad signa convenire et ad se proficisci juberet: magni interesse etiam in reliquum tempus ad opinionem Galliae existimans, tantas videri Italiae facultates, ut, si quid esset in bello detrimenti acceptum, non modo id brevi tempore sarciri, sed etiam majoribus adaugeri copiis posset. Quod quum Pompejus et reipublicae et amicitiae tribuisset, celeriter confecto per suos delectu, tribus ante exactam hiemem et constitutis et adductis legionibus, duplicatoque earum cohortium numero, quas cum Q. Titurio amiserat, et celeritate et copiis docuit, quid populi Romani disciplina atque opes possent.

CAP. II. Interfecto Indutiomaro, ut docuimus: ad ejus propinquos a Treviris imperium defertur. Illi finitimos Germanos sollicitare et pecuniam polliceri non desistunt: quum ab proximis impetrare non possent, ulteriores tentant. Inventis nonnullis civitatibus, jurejurando inter se confirmant obsidibusque de pecunia cavent: Amorigem sibi societate et foedere adjungunt. Quibus rebus cognitis, Caesar, quum undique bellum parari videret, Nervios, Aduatucos, Menapios, adjunctis cisrhenanis omnibus Germanis, esse in armis, Senones ad imperatum non venire et cum Carnutibus finitimisque civitatibus consilia communicare, a Treviris Germanos crebris legationibus sollicitari maturius sibi de bello cogitandum putavit.

CAP. III. Itaque nondum hieme confecta, proximis quatuor

befehlshaber-Vollmacht cum imperio geblieben, um sein Interesse wahrzunehmen. Unter den Truppen, die er vermöge besonderer Vollmacht des Senats ausheben durfte, wo er wollte, befanden sich auch Soldaten aus dem Cisalpinischen Gallien, welches zu Cäsars Provinz gehörte und diese verlangte derselbe zurück. ad urbem, in der Nähe der Stadt; diejenigen Magistrate, welchen Provinzen zugetheilt und mit der obersten Militärgewalt cum imperio bekleidet waren, durften sich nicht in der Stadt selbst aufhalten, mochten sie nun noch gar nicht in ihre Provinz abgegangen oder aus derselben zurückgekehrt sein; reipublicae caussa, es war diess der Vorwand seines Bleibens.

2) consulis sacramento; der Eid wodurch sie sich dem Consul verpflichteten, gleichsam zu eigen gaben; rogavisset; jeder Einzelne wurde namentlich gefragt, ob er sich eidlich zum Kriegsdienst verpflichten wolle und daher der Sinn der Formel milites sacramento rogare: die Soldaten zur Fahne schwören lassen.

3) ad opinionem Galliae multi interesse; es komme für die Meinung, welche Gallien von der röm. Macht hege, viel darauf an.

cum Titurio; unter Anführung des T.

CAP. II. 1) inter se confirmant; sc. se, welches in solcher Verbindung gewöhnlich wegbleibt; obsidibus de pecunia cavent, sie verpflichten sich durch Stellung von Geisseln zur Zahlung.

2) societate et foedere; societas, das Zusammentreten zur Uebernahme gleicher Leistung, Arbeit, Gefahr; foedus das unter bestimmter Form geschlossene Bündniss.

legionibus coactis, de improviso in fines Nerviorum contendit, et prius quam illi aut convenire aut profugere possent, magno pecoris atque hominum numero capto atque ea praeda militibus concessa vastatisque agris, in deditionem venire atque obsides sibi dare coegit. Eo celeriter confecto negotio, rursus legiones in hiberna reduxit. Concilio Galliae primo vere, uti instituerat, indicto, quum reliqui praeter Senones, Carnutes Trevirosque venissent, initium belli ac defectionis hoc esse arbitratus, ut omnia postponere videretur, concilium Lutetiam Parisiorum transfert. Confines erant hi Senonibus civitatemque patrum memoria conjunxerant; sed ab hoc consilio abfuisse existimabantur. Hac re pro suggestu pronunciata, eodem die cum legionibus in Senones proficiscitur magnisque itineribus eo pervenit.

CAP. IV. Cognito ejus adventu, Acco, qui princeps ejus consilii fuerat, jubet in oppida multitudinem convenire; conantibus, prius quam id effici posset, adesse Romanos nunciatur; necessario sententia desistunt legatosque deprecandi caussa ad Caesarem mittunt; adeunt per Aeduos, quorum antiquitus erat in fide civitas. Libenter Caesar petentibus Aeduis dat veniam excusationemque accipit; quod aestivum tempus instantis belli, non quaestionis esse arbitrabatur. Obsidibus imperatis centum, hos Aeduis custodiendos tradit. Eodem Carnutes legatos obsidesque mittunt, usi deprecatoribus Remis, quorum erant in clientela: eadem ferunt responsa. Peragit concilium Caesar equitesque imperat civitatibus.

CAP. V. Hac parte Galliae pacata, totus et mente et animo in bellum Trevirorum et Ambiorigis insistit. Cavarinum cum equitatu Senonum secum proficisci jubet, ne quis aut ex hujus iracundia aut ex eo, quod meruerat, odio civitatis motus existat. His rebus constitutis, quod pro explorato habebat, Ambiorigem proelio non esse concertaturum, reliqua ejus consilia animo cir

CAP. III. 1) civitatem conjunxerant; die Parisier hatten sich an die Senonen angeschlossen.

2) pro suggestu; so pro rostris, pro concione auf den Begriff des Hervortretens zurückzuführen, wie denn pro im Allgemeinen bei Angabe des Ortes mit intra und retro einen Gegensatz bildet.

CAP. IV. 1) aestivum tempus instantis belli, non quaestionis esse; der Sommer eigae sich zu dem bevorstehenden Kriege, nicht zur Untersuchung. S. Zumpt S. 448.

2) obsidibus imperatis, hoc; unregelmässiger ablat. absol. so oben V, 44. Quo percusso et exanimato, hunc. Custodiendos tradit. S. Zumpt S. 653.

3) eadem ferunt responsa; sie erhalten dieselbe Antwort und gehen damit weg.

CAP. V. 1) totus mente et animo in bellum insistit, er richtet seine ganze Aufmerksamkeit auf den Krieg; mente et animo zur Verstärkung, übrigens hier synonymisch; insistit transitiv.

cumspiciebat. Erant Menapii propinqui Eburonum finibus, perpetuis paludibus silvisque muniti, qui uni ex Gallia de pace ad Caesarem legatos numquam_miserant. Cum iis esse hospitium Ambiorigi sciebat: item per Treviros venisse Germanis in amicitiam cognoverat. Haec prius illi detrahenda auxilia existimabat, quam ipsum bello lacesseret; ne desperata salute aut se in Menapios abderet, aut cum transrhenanis congredi cogeretur. Hoc inito consilio, totius exercitus impedimenta ad Labienum in Treviros mittit duasque legiones ad eum proficisci jubet; ipse cum legionibus expeditis quinque in Menapios proficiscitur. Illi, nulla coacta manu, loci praesidio freti, in silvas paludesque confugiunt suaque eodem conferunt.

CAP. VI. Caesar, partitis copiis cum C. Fabio Legato et M. Crasso quaestore, celeriterque effectis pontibus, adit tripartito, aedificia vicosque incendit, magno pecoris atque hominum numero potitur. Quibus rebus coacti Menapii legatos ad eum pacis petendae caussa mittunt. Ille, obsidibus acceptis, hostium se habiturum numero confirmat, si aut Ambiorigem aut ejus legatos finibus suis recepissent. His confirmatis rebus, Commium Atrebatem cum equitatu custodis loco in Menapiis relinquit; ipse in Treviros proficiscitur.

CAP. VII. Dum haec a Caesare geruntur, Treviri, magnis coactis peditatus equitatusque copiis, Labienum cum una legione, quae in eorum finibus hiemabat, adoriri parabant: jamque ab eo non longius bidui via aberant, quum duas venisse legiones missu Caesaris cognoscunt. Positis castris a milibus passuum XV, auxilia Germanorum exspectare constituunt. Labienus, hostium cognito consilio, sperans temeritate eorum fore aliquam dimicandi facultatem, praesidio cohortium quinque impedimentis relicto, cum XXV cohortibus magnoque equitatu contra hostem proficiscitur, et M passuum intermisso spatio, castra -communit. Erat inter Labienum atque hostem difficili transitu flumen ripisque praerup

2) detrahenda; sc. esse. Die Auslassung des Hülfsverbums bei Iufinitiven, die dadurch gebildet werden, ist besonders üblich bei Inf. Perf., die von oportet abhängig sind.

CAP. VI. 1) aedificia vicosque; S. oben I, 5, 2. hostium numero se habiturum, er werde sie als Feinde behandeln; his rebus confirmatis, nachdem er diese bestimmten Anordnungen getroffen.

CAP. VII. 1) via; ist wohl hier richtiger als für sich bestehender Ablativ der Entfernung anzusehen, denn sowohl der Ablat. als der Accus. bezeichnen das Maass der Entfernung, ohne von dem ausgelassenen quam nach dem Comparativ abzuhängen. S. Zumpt S. 485. quum cognoscunt, da erfahren sic. Zumpt §. 580 und das folgende Capitel im Anfang: quumdubitant.

2) a milibus; in der Entfernung von―also geht die Präposition gleichsam in die Bedeutung eines Adverbii über. Liv, 38; 20. A quirque ferme milibus p. locat castra.

1

« IndietroContinua »