Immagini della pagina
PDF
ePub

gari et vias obsidere et castris satis praesidii relinquere, ob eam caussam minus commode frumentum commeatumque sibi supportari, in dies hostium numerum augeri; non cunctandum existimavit, quin pugna decertaret. Hac re ad consilium delata, ubi omnes idem sentire intellexit, posterum diem pugnae constituit.

CAP. XXIV. Prima luce, productis omnibus copiis, duplici acie instituta, auxiliis in mediam aciem conjectis, quid hostes consilii caperent, exspectabat. Illi etsi propter multitudinem et veterem belli gloriam paucitatemque nostrorum se tuto dimicaturos existimabant, tamen tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso, sine ullo vulnere victoria potiri: et si propter inopiam rei frumentariae Romani sese recipere coepissent, impeditos in agmine et sub sarcinis, inferiores animo, adoriri cogitabant. Hoc consilio probato ab ducibus, productis Romanorum copiis, sese castris tenebant. Hac re perspecta Crassus, quum sua cunctatione atque opinione timidiores hostes nostros milites alacriores ad pugnandum effecissent, atque omnium voces audirentur, exspectari diutius non oportere, quin ad castra iretur, cohortatus suos, omnibus cupientibus, ad hostium castra contendit.

CAP. XXV. Ibi quum alii fossas complerent, alii multis telis conjectis defensores vallo munitionibusque depellerent, auxi

Nachdruck et magna cum · die Präposition hat im zweiten Falle eine etwas verschiedene Bedeutung: in Verbindung mit.

4) Q. Sertorio; Sertorius, der sich im Kriege gegen die Cimbern, Bundesgenossen und in Spanien ausgezeichnet hatte, schloss sich später der Marianischen Parthei an und kämpfte von 80-72 glücklich in Spanien, bis er durch Meuchelmord fiel; omnes annos, eben jene Jahre 80-72.

5) Quod ubi; quod knüpft in solchen Fällen nur an; was er bemerkt folgt erst; so auch quodsi, quod nisi, quod cum Bell. Civil. III, 68.

6) delata; deferre, berichten, zur Beurtheilung vorlegen, referre, amtlich berichten an eine Behörde ad senatum; ferre im publicistischen Sinne von einer Magistratsperson, welche einen Vorschlag an das Volk macht, ferre ad populum, ferre legem; perferre legem, einen Vorschlag durchsetzen; über consilium S. I, 18. 1.

CAP. XXIV. 1) Auxiliis in mediam aciem conjectis; nachdem er die Hülfstruppen (eilig und Haufenweise) in die Mitte der Schlachtordnung aufgestellt, gegen die Gewohnheit, da sonst die Hülfstruppen auf den Flügeln standen; es geschieht hier aus Mangel an Vertrauen zu der Tapferkeit derselben.

2) quid consilii caperent; das Imperfectum und nicht das Futurum: Die Feinde fassten einen Entschluss; welcher Art der sein würde, wusste damals Crassus nicht, aber er sollte es bald erfahren und diess wartete er ab, oder genauer, darauf passte er.

3) sua cunctatione atque opinione; durch ihr Zaudern und durch die durch dasselbe bei den Römern erregte Meinung; durch ihr Zaudern erweckten sie bei den Römern die Meinung, sie seien furchtsam und darum wuchs diesen der Muth. Vielleicht wäre zu lesen: opinione timoris, wodurch die auffallende Härte wegfiele.

CAP. XXV. 1) opinionem pugnantium; die Meinung, als gehörten sie zu den Kämpfenden, so opinio timoris, virtutis.

liaresque, quibus ad pugnam non multum Crassus confidebat, lapidibus telisque subministrandis et ad aggerem cespitibus comportandis, speciem atque opinionem pugnantium praeberent, quum item ab hostibus constanter ac non timide pugnaretur telaque ex loco superiore missa non frustra acciderent: equites, circumitis hostium castris, Crasso renunciaverunt, non eadem esse diligentia ab decumana porta castra munita facilemque aditum habere.

CAP. XXVI. Crassus equitum praefectos cohortatus, ut magnis praemiis pollicitationibusque suos excitarent, quid fieri velit, ostendit. Illi, ut erat imperatum, eductis quatuor cohortibus, quae praesidio castris relictae, intritae ab labore erant, et longiore itinere circumductis, ne ex hostium castris conspici possent, omnium oculis mentibusque ad pugnam intentis, celeriter ad eas, quas diximus, munitiones pervenerunt; atque his prorutis, prius in hostium castris constiterunt, quam plane ab iis videri aut quid rei gereretur cognosci posset. Tum vero, clamore ab ea parte audito, nostri redintegratis viribus, quod plerumque in spe victoriae accidere consuevit, acrius impugnare coeperunt. Hostes undique circumventi, desperatis omnibus rebus, se per munitiones dejicere et fuga salutem petere intenderunt. Quos equitatus apertissimis campis consectatus, ex milium quinquaginta numero, quae ex Aquitania Cantabrisque convenisse constabat, vix quarta parte relicta, multa nocte se in castra recepit.

CAP. XXVII. Hac audita pugna, magna pars Aquitaniae sese Crasso dedidit obsidesque ultro misit: quo in numero fuerunt Tarbelli, Bigerriones, Preciani, Vocates, Tarusates, Elusates, Garites, Ausci, Garumni, Sibuzates, Cocosates. Paucae ultimae nationes, anni tempore confisae, quod hiems suberat, hoc facere neglexerunt.

CAP. XXVIII. Eodem fere tempore Caesar, etsi prope exacta jam aestas erat, tamen, quod omni Gallia pacata Morini Menapiique supererant, qui in armis essent, neque ad cum umquam legatos de pace misissent, arbitratus id bellum celeriter confici posse, eo exercitum adduxit: qui longe alia ra

2) porta decumana; S. II, 25. Ab von aus, an zur Bezeichnung der Lage eines Gegenstandes, wenn nur eine Seite desselben in's Auge gefasst wird. a tergo, a fronte, ab extremo agmine.

CAP. XXVI. 1) Ab labore, von Seiten, was anbetrifft z. B. Antonius ab equitatu firmus esse videbatur, mediocriter a doctrina instructus. 2) intentis c. 22. 1.

3) multa nocte; S. I, 26. 3.

CAP. XXVII. ultimae, die am entferntesten wohnenden, an den Pyrenäen; nationes, Völkerschaften, gens, Hauptvolk, Gattungsbegriff zu natio. CAP. XXVIII. 1) Qui in armis essent· misissent; der Conjunctiv, weil der Relativsatz nicht bloss erzählender Zusatz sein, sondern die räheren Umstände angeben soll, warum Cäsar so verfährt, als solche, welche.

tione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt. Nam quod intelligebant maximas nationes, quae proelio contendissent, pulsas superatasque esse, continentesque silvas ac paludes habebant, eo se suaque omnia contulerunt. Ad quarum initium silvarum quum Caesar pervenisset castraque munire instituisset, neque hostis interim visus esset, dispersis in opere nostris, subito ex omnibus partibus silvae evolaverunt et in nostros impetum fecerunt. Nostri celeriter arma ceperunt eosque in silvas repulerunt, et compluribus interfectis, longius impeditioribus locis secuti, paucos ex suis deperdiderunt,

sa,

CAP. XXIX. Reliquis deinceps diebus Caesar silvas caedere instituit, et ne quis inermibus imprudentibusque militibus ab latere impetus fieri posset, omnem eam materiam, quae erat caeconversam ad hostem collocabat et pro vallo ad utrumque latus extruebat. Incredibili celeritate magno spatio paucis diebus confecto, quum jam pecus atque extrema impedimenta ab nostris tenerentur, ipsi densiores silvas peterent, ejusmodi tempestates sunt consecutae, uti opus necessario intermitteretur et continuatione imbrium diutius sub pellibus milites contineri non possent. Itaque vastatis omnibus eorum agris, vicis aedificiisque incensis, Caesar exercitum reduxit et in Aulercis Lexoviisque, reliquis item civitatibus, quae proxime bellum fecerant, in hibernis collo

cavit.

2) bellum agere; den Krieg betreiben d. i. nach einem bestimmten Plan und umsichtiger Anordnung. Nep. Han. V, 3. bellum gerere, Krieg führen d. h. die Mühe und Last, die derselbe mit sich bringt, übernehmen und aushalten, vom Volke das den Krieg führt und dem Feldherrn der ihn leitet; bellum facere, den Krieg beginnen, ducere, in die Länge ziehen.

CAP. XXIX. 1) ne quis

[ocr errors]

impetus inermibus imprudentibusque militibus für in inermes cet. Der Dativ um die Richtung anzuzeigen.

2) pecus, das Vieh überhaupt von jeder Art; ein einzelnes Stück pecus, udis; armentum; das, welches zum Pflügen gebraucht wird, von aro; jumenta von jungo, Thiere zum Ziehen, Lasttragen u. dgl.

3) extrema, von Seiten der Gallier aus, die den Römern am nächsten

waren.

4) continuatione imbrium; der Ablativ zur Bezeichnung der Umstände unter welchen, oder der Ursache wesshalb etwas geschieht. Zumpt §. 452. 5) fecerant bellum S. das vorige Cap. 2.

C. JULII CAESARIS

COMMENTARII

DE BELLO GALLICO.

LIBER QUARTUS.

Transitus Usipetum et Tenchtherorum in Galliam. Mores Suevovorum cap. 1-3. Menapii oppressi 4. Bellum contra Germanos a Caesare susceptum 5. 6. Legatio Germanorum ad Caesarem 7-9. Mosae et Rheni descriptio 10. Perfidia Germanorum; clades, fuga 11-15. Pons in Rheno stra.tus 16. 17. Adventus Caesaris in Sigambris. Receptus in Galliam 18. 19. Consilium Caesaris proficiscendi in Britanniam. C. Volusenus ad cognoscendum praemissus 20. 21. Morini pacati. Trajectus in insulam. Fuga Britannorum. Deditio 22-27. Classis Romana tempestate adflicta 28. 29. Defectio Britannorum; pugna ex essedis. Ultio de Britannis. Reditus Caesaris in Galliam 30—36. Perfidia Morinorum 37. Menapii depopulationibus vexati. Supplicatio Caesari Romae decreta 38.

Ea quae secuta est hieme, qui fuit annus Cn. Pompejo, M. Crasso Coss. Usipetes Germani et item Tenchtheri magna cum multitudine hominum flumen Rhenum transierunt, non longe a mari, quo Rhenus influit. Caussa transeundi fuit, quod ab

Lib. IV. CAP. I. 1) Ea hieme, qui fuit annus; kurz, statt ea hieme ejus anni, qui fuit annus; die Construction ist gewissermassen Apposition zur Erklärung von hieme, und in solchem Falle zieht das Relativ, das Substantiv auf welches es geht, hier annus, in seinen Satz und verbindet es dann im Casus mit sich. Attraction. Das Jahr ist 55 v. Chr.

2) quo influit, an der Stelle wo der Rhein in's Meer fliesst.

Suevis complures annos exagitati bello premebantur et agricultura prohibebantur. Suevorum gens est longe maxima et bellicosissima Germanorum omnium. Hi centum pagos habere dicuntur, ex quibus quotannis singula milia armatorum bellandi caussa ex finibus educunt. Reliqui, qui domi manserint, se atque illos alunt. Hi rursus invicem anno post in armis sunt; illi domi remanent. Sic neque agricultura, nec ratio atque usus belli intermittitur. Sed privati ac separati agri apud eos nihil est: neque longius anno remanere uno in loco incolendi caussa licet. Neque multum frumento, sed maximam partem lacte atque pecore vivunt, multumque sunt in venationibus: quae res et cibi genere et quotidiana exercitatione et libertate vitae (quod a pueris nullo officio aut disciplina adsuefacti, nihil omnino contra voluntatem faciant) et vires alit, et immani corporum magnitudine homines efficit. Atin eam se consuetudinem adduxerunt, ut locis frigidissimis neque vestitus praeter pelles habeant quidquam, (quarum propter exiguitatem magna est corporis pars aperta) et laventur in flu

que

minibus.

CAP. II. Mercatoribus est ad eos aditus magis eo, ut quae bello ceperint, quibus vendant, habeant, quam quo ullam rem ad se importari desiderent: quin etiam jumentis, quibus maxime Gallia delectatur, quaeque impenso parant pretio Germani, importatis hi non utuntur: sed quae sunt apud eos nata, parva atque de

3) complures annos; complures fasst mehrere in eins zusammen ohne Vergleichung und hat mit plures das Gemeinsame, dass beide gleichsam zwischen multi und aliquot in der Mitte stehen; plures ist aber vergleichend in Beziehung auf eine geringene Zahl.

4) singula milia; aus jedem Gau tausend, also jährlich 100,000.

5) reliqui, unterscheidet sich von ceteri im Allgemeinen so, dass jenes immer das von einem bestimmten Umfange der Zahl oder Grösse Uebrigbleibende bezeichnet, wenn etwas davon genommen ist, dieses alles, was von derselben Gattung da ist, umfasst; auch steht statt reliquus wohl alius.

6) qui domi manserint; der Conjunctiv wegen der Unbestimmtheit der Zahl im Gegensatz derjenigen, welche auszogen,,soviel ihrer etwa zu Hause bleiben mochten."

7) rursus invicem; wiederum abwechselnd, der Fall wiederholt sich jedes Jahr, jedoch so, dass immer wieder andere an die Stelle der Ausgezogenen treten.

8) ratio atque usus; Theorie und Praxis.

9) maximam partem; Zumpt §. 459.

10) quod-faciant; der Conjunctiv, weil nicht das wirklich Seiende angegeben werden soll, sondern etwas Gedachtes, was sich nach ihrem freien eigenwilligen Leben schliessen lässt ,, weil sie überhaupt nichts thun mögen."

11) immani corpore; Ablativ der Eigenschaft Zumpt S. 471. CAP. II. 1) magis eo, ut; mehr zu dem Zwecke, dass für ut eo.

[merged small][ocr errors]

3) quibus Gallia delectatur, quaeque

[blocks in formation]

quam quo

hi non utun

tur; nach unserer Interpunction,,an denen Gallien reich ist und die die

« IndietroContinua »