Immagini della pagina
PDF
ePub
[blocks in formation]

natis, quidquid adjeciffent ipfi terroris, fatis ad perniciem fore rati, perverfis rupibus juxta invia ao devia affueti discurrunt.Tum vero fimul ab hoftibus, fimul ab iniquitate locorum Poeni oppugnabantur; plusque inter ipfos, (fibi quoque tendente, ut periculo prius evaderet) quam cum hoftibus, certaminis erat. Equi maxime infeftum agmen faciebant, qui et clamoribus disfonis, quos nemora etiam repercuffaeque valles augebant, territi trepidabant, et icti forte aut vulnerati adeo confternabantur, ut ftragem ingentem fimul hominum ac farcinarum omnis generis facerent: multosque turba, cum praecipites deruptáeque utrinque anguftiae effent, in immenfum altitudinis dejecit; quosdam et armatos. sed ruinae maximae modó jumenta cum oneribus devolvebantur. Quae quanquam foeda vifu erant, ftetit parumper tamen Hannibal, ac fuos continuit, ne tumul. tum ac trepidationem augeret. deinde poftquam inter-e rumpi agmen vidit, periculumque effe: ne exutum im. pedimentis exercitum nequidquam incolumen traduxisfet, decurrit ex fuperiore loco; et, cum impetu ipfo fudiffet hoftem, fuis quoque tumultum auxit. fed is tumultus momento temporis, poftquam liberata itinera fuga montanorum erant, fedatur: nec per otium modo, fed prope filentio, mox omnes traducti. Caftellum in. de, quod caput ejus regionis erat, viculosque circumjectos capit, et captivorum pecoribus per triduum exercitum aluit. et quia nec montanis primo perculfis, nec loco magnopere impediebantur, aliquantum eo triduo viae confecit.

XXXIV. Perventum inde ad frequentem cultoribus. alium, ut inter montana, populum. ibi non bello aperto, fed fuis artibus, fraude, deinde infidiis eft prope circumventus. Magno natu principes caftellorum oratores ad Poenum veniunt: alienis malis, utili exemplo, doctos, memorantes, amicitiam malle quam vim experiri Poenorum. itaque obedienter imperata facturos: commeatum itinerisque duces, et ad fidem promifforum obfides acciperet. Hannibal nec temere credendo, nec a afpernando, ne repudiati aperte hoftes fierent, benigne cum

re'.

*U. C. 534. d- a. C. N. 218.

[ocr errors]

refpondiffet; obfidibus, quos dabant, acceptis, et commeatu, quem in viam ipfi detulerant, ufus, nequaquam ut inter pacatos, compofito agmine duces eorum fequi. tur. Primum agmen elephanti et equites erant: ipfe poft cum robore peditum, circumfpectans follicitusque omnia, incedebat. Ubi in anguftiorem viam ex parte altera fubjectam jugo infuper imminenti ventum eft, undique ex infidiis barbari a fronte, ab tergo coorți, cominus eminus petunt: faxa ingentia in agmen devol vunt: maxima ab tergo vis hominum urgebat.in eos verfa peditum acies haud dubium fecit, quin, nifi firmata extrema agminis fuiffent, ingens in eo faltu accipienda clades fuerit. Tunc quaque ad extremum periculi ac prope perniciem ventum est: nam, dum cunctatur Hannibal demittere agmen in anguftias; quia non, ut ipfe equitibus praefidio erat, ita peditibus quidquam ab tergo auxilii reliquerat; occurfantes per obliquá montani, perrupto medio agmine, viam infedere; noxque una Hannibali fine equitibus atque impedimentis acta eft. Waterbrach

XXXV. Poftero die, jam fegnius intercurfantibus barbaris, junctae copiae, faltusque haud fine clade (majore tamen jumentorum, quam hominum, pernicie) fuperatus. inde montani pauciores jam, et latrocinii magis quam belli more, concurfabant: modo in primum, modo in noviflimum agmen, utcunque aut locus opportunitatem daret, aut progreffi morative aliquam occafionem feciffent. Elephanti, ficut praecipites per arctas vias magna mora agebantur, ita tutum ab hoftibus, quacunque incederent, (quia infuetis adeundi propius metus erat) agmen praebebant. Nono die in jugum Alpium perventum eft, per invia pleraque et errores, quos aut ducentium fraus, aut, ubi fides iis non effet, temere initae valles a conjectantibus iter, faciebant. Biduum in jugo stativa habita: feffisque labore ac pugnando quies data militibus: jumentaque aliquot, quae prolapfa in rupibus erant, fequendo veftigia agminis in caftra pervenere. Feffis taedio tot malorum nivis etiam cafus, occidente jam fidere Vergiliarum, ingentem terrorem adjecit. Per omnia nive oppleta cum, fignis prima

luce

[blocks in formation]

luce motis, fegniter aginen incederet, pigritiaque et defperatio in omnium vultu emineret; praegreffus Gigna Hannibal in promontorio quodam, unde longe ac late profpectus erat, confiftere juffis militibus Italiam oftentat, fubjectosque Alpinis montibus Circumpadanos campos: moeniaque eos tum tranfcendere non Italiae modo. fed etiam urbis Romanae. cetera plana, proclivia fore: uno, aut fummum altero proelio arcem et caput Italiae in manu ac poteftate habituros. Procedere inde agmen coepit; jam nihil ne hoftibus quidem, praeter parva furta per occafionem,, tentantibus. Ceterum iter multo, quam in afcenfu, fuerat, ut pleraque Alpium ab Italia ficut breviora, ita arrectiora funt) difficilius fuit, omnis enim ferme via praeceps, angufta, lubrica erat: ut neque fustinere le a lapfu poffent; nec, qui paululum ti tubaffent, haerere afflicti veftigio fuo; aliique fuper ytter alios, et jumenta et homines, occiderent.,

XXXVI. Ventum deinde ad multo anguftiorem ru pem, atque ita rectis faxis, ut aegre expeditus miles tentabundus, manibusque retinens virgulta ac ftirpes cir circa eminentes, demittere fefe poffet. Natura locus jam ante praeceps, recenti lapfu terrae, in pedum mille admodum altitudinem abruptus erat. Ibi cum, velut ad finem viae, equites conftitiffent, miranti Hannibali, quae res moraretur agmen, nuntiatur, rupem inviam effe. di buld greffus deinde ipfe ad locum vifendum. haud dubia res vifa, quin per invia circa nec trita antea, quamvis longo ambitu, circumduceret agmen. Ea vero via infuperabi-fol lis fuit. nam cum fuper veterem nivem intactam nova modicae altitudinis effet, molli nec praealtae nivi facile pedes ingredientium infiftebant. ut vero tot hominum jumentorumque inceffu dilapfa eft, per nudam infra glaciem fluentemque tabem liquefcentis nivis ingrediebantur. Tetra ibi luctatio erat, ut a lubrica glacie, non recipiente veftigium, et in prono citius pede fe fallente,

[ocr errors]

et, feu manibus in affurgendo, feu genu fe adjuviffent. 1

ipfis adminiculis prolaplis, iterum corruillént, nec ftir pes circa radicesve, ad quas pede aut manu quisquam eniti poffet, efant; ita in levi tantum glacie tabidaque

nive

[ocr errors]

U. C. 534. a. C. N. 218.

nive volutabantur jumenta fecabant; interdum etiam, tum infimam ingredientia nivem, et prolapfa jactandis gravius in continendo ungulis, penitus perfringebant: ut pleraque, velut pedica capta, haererent in durata et alte concreta glacie.

XXXVII. Tandem, nequidquam jumentis atque hominibus fatigatis, caftra in jugo pofita, aegerrime ad id ipfum loco purgato. tantum nivis fodiendum atque egerendum fuit. Inde ad rupem muniendam, per quam unam via effe poterat, milites ducti, cum caedendum effet faxum, arboribus circa immanibus dejectis detruncatisque, ftruem ingentem lignorum faciunt: eamque (cum et vis venti apta) faciendo igni coorta effet) fuccendunt, ardentiaque faxa infufo aceto putrefaciunt. Ita torridam incendio rupem ferro pandunt, molliuntque anfractibus modicis clivos, ut non jumenta folum, fed elephanti etiam, deduci poffent. Quatriduum circa rupem confumtum, jumentis prope fame abfumtis: nuda enim fere cacumina funt, et, fi quid eft pabuli, obruunt nives. Inferiora valles et apricos quosdam col~les habent, rivosque prope filvas, et jam humano cultu digniora loca. Ibi jumenta in pabulum miffa, et quies muniendo feffis hominibus data triduo. inde ad planum defcenfum, etiam locis mollioribus et accolarum ingeniis.

quam

centum

XXXVIII. Hoc maxime modo in Italiam perventum eft, quinto menfe a Carthagine nova, (ut quidam auctores funt) quinto decimo die Alpibus fuperatis. Quantae copiae transgreffo in Italiam Hannibali fuerint, nequainter auctores conftat. qui plurimum, millia peditum, viginti equitum fuiffe fcribunt; qui minimum, viginti millia peditum, fex equitum. L. Cincius Alimentus, qui captum fe ab Hannibale fcribit, maxime auctor me moveret, nifi confunderet numerum, Gallis Liguribusque additis: cum his octoginta millia peditum, decem equitum, adducta in Italiam: (magis) affluxiffe verifimile eft, et ita quidam auctores funt) ex ipfo autem audiffe Hannibale, poftquam Rhodanum transierit, triginta fex millia hominum, ingentemque

nu

U.. 534.

a. C. N. 218.

numerum equorum et aliorum jumentorum amififfe in Taurinis, quae Gallis proxima gens erat, in Italiam de. grello. Id cum inter omnes conftet, eo magis miror ambigi, quanam Alpes transierit: et vulgo credere, Penino, atque inde nomen et jugo Alpium inditum, transgreffum.. Coelius per Cremonis jugum dicit transiffe: qui ambo faltus em non in Taurinos, fed per Salaffos montanos ad Libuos Gallos deduxiffent. Nec verifimile eft, ea tum ad Galliam patuiffe itinera; utique, quae ad Peninum ferunt, obfepta gentibus femigermanis fuif fent., neque, Hercule, montibus his (fi quem forte id movét) ab transitu Poenorum ullo Veragri, incolae jugi ejus, norunt nomen inditum; fed ab eo, quem in fummo facratum vertice, Peninum montani appellant.

49

XXXIX. Peropportune ad principia rerum Taurinis, proximae genti, adverfus Infubres motum bellum erat. fed armare exercitum Hannibal, ut parti alteri auxilio effet, (in reficiendo maxime fentientem contracta ante mala) non poterat. otium etenim ex labore, copia ex inopia, cultus ex illuvie tabeque, fqualida et prope efferata corpora varie movebant. Ea P. Cornelio confuli caufa fuit, quum Pilas navibus veniffet, exercitu a Manlio Atilioque accepto tirone, et in novis ignominiis trepido, ad Padum feftinandi; ut cum hofte nondum refecto manum confereret. fed cum Placentiam conful

venit, jam ex ftativis moverata Taurinorum. que unam urbem, caput gentis ejus, quia volentis in amicitiam non veniebant, vi expugnarat: junxiffetque fibi, non metu folum, fed etiam voluntate, Gallos accolas Padi; ni eos, circumfpectantes defectionis tempus, fubito adventus confulis opprefliffet. Et Hannibal movit ex Taurinis, incertos, quae pars fequenda effet, Gallos praefentem fe fecuturos ratus. Jam prope in confpectu erant exercitus, convenerantque duces, ficuti inter fe nondum fatis noti, ita jam imbutus uterque quadam admiratione alterius. Nam Hannibalis et apud Romanos, jam ante Sagunti excidium, celeberrimum nomen erat: et Scipionem Hannibal eo ipfo, quod adverfus fe dux potiffimum lectus effet, praeftantem virum T. Livii Tom. II.

ore

« IndietroContinua »