Immagini della pagina
PDF
ePub

40

"Si eum exercitum, milites, educerem in aciem, quem P. C. Scipio

Cornelius

29.

"in Gallia mecum habui, supersedissem loqui apud vos: T.S.Longus quid enim adhortari referret aut eos equites qui equi- Address of “tatum hostium ad Rhodanum flumen egregie vicissent, to his army; "aut eas legiones cum quibus fugientem hunc ipsum P. iii, 64. "hostem secutus confessionem cedentis ac detrectantis cer"tamen1 pro victoria habui? nunc quia ille exercitus His"paniæ provinciæ scriptus ibi cum fratre Cn. Scipione "meis auspiciis 2 rem gerit, ubi eum gerere senatus popu- 17; 32; 41. "lusque Romanus voluit, ego, ut consulem ducem adversus "Hannibalem ac Poenos haberetis, ipse me huic volun"tario certamini obtuli, novo imperatori apud novos milites 32; 39. "pauca verba facienda sunt. ne genus belli neve hostem "ignoretis, cum iis est vobis, milites, pugnandum, quos “terra marique priore bello vicistis; a quibus stipendium "per viginti annos exegistis; a quibus capta belli præmia "Siciliam ac Sardiniam habetis 5. erit igitur in hoc certa"mine is vobis illisque animus, qui victoribus et victis esse “solet. nec nunc illi, quia audent, sed quia necesse est, "pugnaturi sunt, nisi creditis, qui exercitu incolumi pug-29. ❝nam detrectavere, eos duabus partibus peditum equi- P. iii, 60. tumque in transitu Alpium amissis, cum plures pene

a C. B. V. R. HF. HV. V. A. cf. 57; ix, 41; DU. ii, 47; iii, 29; ix, 38; x, 30; xxiv, 42. D. ægre F. 1 P. 3, 4 L.—non ægre 3 P. T. C. ' easily.' G.—egri GA.-egree another Ms of C. audacter 2 P. 2 L. N. b evicissent F. C. According to the present reading, Scipio contradicts himself. Polybius says nearly half the army' was lost: but exaggeration may be expected from an orator; therefore read plane RB.-perhaps quod plures Pani perierint, quam supersint is introduced into the text from the margin. GT.

1 The inferiority which he acknowledged by retiring and declining the contest.' ED. cf. xxxvii. 31. R.

2 Only the commander-in-chief of an army had a right to take the auspices; and when he commanded in person, the operations were said to be conducted ductu et auspicio ejus, x, 7. (cf. Hor. Od. i, 7, 27. ED.) When his lieutenant or any other of his officers took the command, affairs were carried on ductu legati &c. auspicio imperatoris. The latter expressions were used in the times of the empire. cf. xxviii, 12; 38; viii, 31; 33; xxx, 14; Tac. A. ii, 18; xiii, 6; Suet. ii, 21. R.

3 Because Spain was his province.

4 Hostem being used as a collective noun, (in the same way as miles, eques, pedes, Ro

[ocr errors]

manus, &c.) cf. 41, vi, 24; xxxviii, 19; TO, on V. Max. iii, 2, 24; OU, on Front. St. iv, 8; D. xxv, 21, 4.

5 Compare capta habetis with the Greek phrase formed by and a participle: Her. i, 27, n. 95; i, 37; 120; Plato Rep. p. 70; Dem. Ph. i, 3. laqueis irretitum tenere, Cic. Or. i, 11, 45, has much more force and weight than the simple verb irretiisse; and denotes besides, that the person caught had not yet disentangled himself from the toils: cf. also amplexi tenetis, iii, 52; Virg. Æ. ii, 490 with 517; Sall. J. 10.

6 Two thirds.' Where parts are mentioned, they are to be expressed by a fraction, of which the denominator exceeds the numerator by one; ii, 13; 41; viii, 4; Ov. M. v, 453; Mart. ii, 24, 6. C.

66

f

P. C. Scipio" perierint quam supersunt, plus spei nactos esse. at enim7 T.S.Longus 66 pauci quidem sunt, sed vigentes animis corporibusque, "quorum robora ac vires vix sustinere vis ulla possit. "effigies, immo umbræ hominum, fame frigore illuvie squalore enecti, contusi ac debilitati inter saxa rupesS.iv, 68 sqq. que. ad hoc præusti artus, nive rigentes nervi, mem"bra torrida gelu, quassata fractaque arma, claudi ac "debiles equi. cum hoc equite, cum hoc pedite pugnaturi "estis; reliquias extremas hostium, non hostes habebitis. "ac nihil magis vereor quam ne', vos cum pugnaveritis, Alpes vicisse Hannibalem videantur. sed ita forsitan de"cuit, cum foederum ruptore duce ac populo deos ipsos, "sine ulla humana ope, committere ac profligare 10 bellum; nos, qui secundum deos violati sumus, commissum ac "profligatum conficere. non vereor ne quis me hæc vestri 41 "adhortandi1 causa magnifice loqui existimet, ipsum aliter 17; 29; 32. " animo affectum esse. licuit in Hispaniam provinciam meam, quo jam profectus eram, cum exercitu ire meo, "ubi et fratrem consilii participem ac periculi socium "haberem, et Hasdrubalem potius quam Hannibalem hos

66

66

66

fæde cf. xxii, 3; Just. ii, 13. G.-om. conj. C.-ad. duplo before it, conj. ST.-The speaker may be correcting himself, and pene may mean at any rate.' B. or it may signify penitus, as non pene sum deceptus; Planc. in Cic. Ep. RS.-the inconsistency would be avoided by transposing the word, placing it before partibus. d Three P. F. C. 3-5 L. GA. N. præustis in transitu Alpium nive membris, Plin. H. N. iii, 20. D.— perusti al. Mss.-pra rupti H. e cf. 32, note 6; frigore torret Var. Eum. in Non. torrere." G. CD, on V. G. i, 93; TT, on Calp. E. v, 107. DU.-torpida conj. cf. hostem, miles, habes fractum ambustumque nivosis | cautibus atque agre torpentia membra trahentem, Sil. RB. f hostem F. 1, 3-5 L. HV. H. GA.-non hostes om. C. & habetis F. 5 L.

HV. h 5 L. GA. S.-om. cet. Mss. 1 unquam ad. 1, 3 P. 4 L. L. N. and (after nec for ne) F.-hence [ne] cuiquam F 2d.-quam ad. 2 L. N 2d.-cum quam ad F.-antequam V. 1, 3 L. B. H. cum quam ne C. jom. B. H.-hoste ad. F 2d.-eo ad. one Ms of C.

[merged small][ocr errors][merged small]

ad id, iii, 62; xxvi, 47; xliv, 37. D. R.

10 To commence and bring nearly to an end:' C. cf. viii, 25; xliv, 6; and iii, 50; x, 28; xxviii, 2; xxxv, 6; xxxviii, 25; Tac. A. xiv, 36: R. si quis trium temporum momenta consideret, primo commissum bellum, profligatum secundo, tertio vero confectum est, Flor. ii, 15; (DU.) D. vos oporteret ab eodem illa omnia, a quo profligata sunt, confici velle, Cic. de Prov. Cons. 14; T. Q. v, 6. RS.

1 We should have expected vestri adhortandorum or vos adhortandi; but see SA, M. iii, 8; (P.) and the new method of the Latin Tongue, obs. on the gerunds. C. D.

a

"tem, et minorem haud dubie molem belli: tamen cum P. C. Scipio T.S.Longus "præterveherer navibus Galliæ oram, ad famam hujus "hostis in terram egressus, præmisso equitatu, ad Rhoda"num movi castra. equestri prælio, qua parte copiarum "conserendi manum fortuna data est, hostem fudi; pedi"tum agmen, quod in modum fugientium raptim agebatur, "quia assequi terra non poteram, regressus ad naves", "quanta maxima potui celeritate, tanto maris terrarumque "circuitu in radicibus Alpium obvius fui2. huic timendo "hosti utrum, cum declinarem certamen, improvisus inci"disse videor an occurrere in ' vestigiis ejus, lacessere ac "trahere" ad decernendum? experiri juvat utrum alios s. iv, 78. repente Carthaginienses per viginti annos terra ediderit, "an iidem sint qui ad Ægates pugnaverunt insulas, et 10. "quos ab Eryce duodevicenis denariis æstimatosemi"sistis'; et utrum Hannibal hic sit æmulus itinerum Her-, 34; N. xxii, 3; Am. "culis, ut ipse fert 5, an vectigalis stipendiariusque et xv, 10; Pl. "servus populi Romani a patre relictus: quem nisi Sagun-s. ii, 356; "tinum scelus agitaret, respiceret profecto, si non patriam, 91; 496; iv, 4; 11; "victam, domum certe patremque et foedera Hamilcaris 218.

66

iii, 17, 21;

Before this, is inserted neque by D. N. nec by 1 L. et by N 2d. berat ad. D. N. I L. prope ad. F. C. E. this, though more in accordance with truth, would be less rhetorical. D. d F. C. E. tr. huic timendo hosti hither. e timido N. CO. probably from gl. timendus being put ironically. D. f If this sentence began at utrum, the preposition might be omitted, as by L. thus quum exercitus vestigis sequeretur, vi, 32. D.—an occurrens in vestigiis facessere conj. FB. A note of interrogation. F. C. E. hac actrahere 5 L.-attrahere F. 2 L. GA. H. V. E.-atrahere B.-an trahere N 2d. i decertandum 3 P. B.— certandum 1, 2 P. and (om. ad) N 2d. lacessere ad decernendum, an bellum trahere conj. G. -lacessere an trahere certamen conj. D.—an occurrens in vestigiis eum lacessere ac trahere ad decernendum, conj. (und. armis, acie, or ferro, i. e. ' to fight;' xxxv, 3; xxxvi, 17; xxxvii, 13; xxxix, 15; cf. xliii, 12; Sil. xvi, 531: thus in Greek xg and diangívur: P, on SA, Min. iv, 15; KU, diatr. cerno," 9.) R. j F. C.-certe pref. or subst. al. Mss. lemistis V. 2—4 L. HF. B.

"

pugnaverint F. HV.-pugnarent GA.—pugnavere 4 L. GA. HV. D. N. BR. but emisimus ex obsidione occurs below. R.

2 Und. from what precedes, hosti or agmini. R.

3 By the terms of the peace the Carthaginians were to release the Roman captives gratuitously and to ransom their own: Zon. viii, 17. D.

4 Hercules after his conquest of Geryones crossed the Graian Alps, S. which extend from Mont Iseran to the Little St Bernard inclusively. R. CR, i, 7; 104.

5 Boasts: und. præ se; xxii, 14; 29; xxviii, 17; 40; xxxi, 47; xlii, 52. R.

6 The former denotes those who paid a tenth or any definite portion of the revenues

or produce of their estates: the latter those from whom a fixed money payment was exacted: xxxvii, 55; C. xxiv, 47; ED. v, 10; viii, 8; DU, on Fl. iii, 20; Veg. de R. M. i, 18; Tac. A. i, 11; E, C. C. R.

7 The expression alludes to the opinion that after the commission of a heinous crime the perpetrator was haunted by the Furies and goaded on to his ruin. ST. nolite putare eos, qui aliquid impie scelerateque commiserint, agitari et perterreri Furiarum tædis ardentibus: sua quemque fraus et suus terror maxime vexat; suum quemque scelus agitat amentiaque afficit; Cic.p. Ros.A.24; R. Lucr. iii, 1023 sqq.

66

[ocr errors]
[ocr errors]

j

P. C. Scipio" perierint quam supersunt, plus spei nactos esse. at enim? T.S.Longus pauci quidem sunt, sed vigentes animis corporibusque, quorum robora ac vires vix sustinere vis ulla possit. effigies, immo umbræ hominum, fame frigore illuvie "squalore enecti3, contusi ac debilitati inter saxa rupesS.iv, 68 sqq. "que. ad hoc præusti artus, nive rigentes nervi, mem"bra torrida gelu, quassata fractaque arma, claudi ac "debiles equi. cum hoc equite, cum hoc pedite pugnaturi "estis; reliquias extremas hostium, non hostes habebitis. "ac nihil magis vereor quam ne', vos cum pugnaveritis, Alpes vicisse Hannibalem videantur. sed ita forsitan de"cuit, cum fœderum ruptore duce ac populo deos ipsos, "sine ulla humana ope, committere ac profligare 10 bellum; nos, qui secundum deos violati sumus, commissum ac profligatum conficere. non vereor ne quis me hæc vestri 41 "adhortandi1 causa magnifice loqui existimet, ipsum aliter 17; 29; 32." animo affectum esse. licuit in Hispaniam provinciam meam, quo jam profectus eram, cum exercitu ire meo, "ubi et fratrem consilii participem ac periculi socium "haberem, et Hasdrubalem potius quam Hannibalem hos

66

[ocr errors]

66

[ocr errors]

fade cf. xxii, 3; Just. ii, 13. G.-om. conj. C.-ad. duplo before it, conj. ST.-The speaker may be correcting himself, and pene may mean at any rate.' B.-or it may signify penitus, as non pene sum deceptus; Planc. in Cic. Ep. RS.-the inconsistency would be avoided by transposing the word, placing it before partibus. d Three P. F. C. 3-5 L. GA. N. præustis in transitu Alpium nive membris, Plin. H. N. iii, 20. D.— perusti al. Mss.-prarupti H. e cf. 32, note 6; frigore torret Var. Eum. in Non. "torrere." G. CD, on V. G. i, 93; TT, on Calp. E. v, 107. DU.—torpida conj. cf. hostem, miles, habes fractum ambustumque nivosis | cantibus atque agre torpentia membra trahentem, Sil. RB. f hostem F. 1, 3-5 L. HV. H. GA.-non hostes om. C. habetis F. 5 L. HV. h 5 L. GA. S.-om. cet. Mss. 1 unquam ad. 1, 3 P. 4 L. L. N. and (after nec for ne) F.-hence [ne] cuiquam F 2d.-quam ad. 2 L. N 2d.--c 1.-cum quam ad F.-antequam V. 1, 3 L. B. H.-cum quam ne C. jom. B. H.-hoste ad. F 2d.-eo ad. one Ms of C.

[merged small][ocr errors][merged small]
[ocr errors]

ad id, iii, 62; xxvi, 47; xliv, 37. D. R.
10 To commence and bring nearly to
an end' C. cf. viii, 25; xliv, 6; and iii,
50; x, 28; xxviii, 2; xxxv, 6; xxxviii, 25;
Tac. A. xiv, 36: R. si quis trium temporum
momenta consideret, primo commissum bellum,
profligatum secundo, tertio vero confectum est,
Flor. ii, 15; (DU.) D. vos oporteret ab eodem
illa omnia, a quo profligata sunt, confici velle,
Cic. de Prov. Cons. 14; T. Q. v, 6.
RS.

1 We should have expected vestri adhortandorum or vos adhortandi; but see ȘA, M. iii, 8; (P.) and the new method of the Latin Tongue, obs. on the gerunds. C. D.

66

66

tem, et minorem haud dubie molem belli: tamen cum P. C. Scipio T.S.Longus 66 præterveherer navibus Galliæ oram, ad famam hujus "hostis in terram egressus, præmisso equitatu, ad Rhoda"num movi castra. equestri prælio, qua parte copiarum "conserendi manum fortuna data est, hostem fudi; pedi"tum agmen, quod in modum fugientium raptim agebatur, quia assequi terra non poteram, regressus ad naves", quanta maxima potui celeritate, tanto maris terrarumque "circuitu in radicibus Alpium obvius fui2. huic timendo "hosti utrum, cum declinarem certamen, improvisus inci"disse videor an occurrere in ' vestigiis ejus, lacessere ac "trahere", ad decernendum '? experiri juvat utrum alios s. iv, 78. "repente Carthaginienses per viginti annos terra ediderit, "an iidem sint qui ad gates pugnaverunt insulas, et 10. "quos ab Eryce duodevicenis denariis æstimatosemi"sistis'; et utrum Hannibal hic sit æmulus itinerum Her- v, 34; N. "culis, ut ipse fert 5, an vectigalis stipendiariusque et xv, 10; Pl. "servus populi Romani a patre relictus: quem nisi Sagun-s. ii, 356; "tinum scelus agitaret7, respiceret profecto, si non patriam, 91; 496; "victam, domum certe patremque et foedera Hamilcaris 218.

k

xxii, 3; Am.

iii, 17, 21;

iv, 4; 11;

berat ad. D. N. I L.

a Before this, is inserted neque by D. N. nec by 1 L. et by N 2d. prope ad. F. C. E. this, though more in accordance with truth, would be less rhetorical. D. 4 F. C. E. tr. huic timendo hosti hither. e timido N. CO. probably from gl. timendus being put ironically. D. f If this sentence began at utrum, the preposition might be omitted, as by L. thus quum exercitus vestigiis sequeretur, vi, 32. D.-an occurrens in vestigiis lacessere conj. FB. A note of interrogation. F. C. E. hac actrahere 5 L.-attra here F. 2 L. GA. H. V. E.-atrahere B.-an truhere N 2d. 1 decertandum 3 P. B.certandum 1, 2 P. and (om. ad) N 2d.-lacessere ad decernendum, an bellum trahere conj. G. -lacessere an trahere certamen conj. D.—an occurrens in vestigiis eum lacessere ac trahere ad decernendum, conj. (und. armis, acie, or ferro, i. e. ' to fight;' xxxv, 3; xxxvi, 17; xxxvii, 13; xxxix, 15; cf. xliii, 12; Sil. xvi, 531: thus in Greek girur and diexgívuv: P, on SA, Min. iv, 15; KU, diatr. " cerno," 9.) R. j F. C.-certe pref. or subst. al. Mss.

k pugnaverint F. HV.-pugnarent GA.-pugnavere 4 L. I emistis V. 2—4 L. HF. B. GA. HV. D. N. BR. but emisimus ex obsidione occurs below. R.

2 Und. from what precedes, hosti or agmini. R.

3 By the terms of the peace the Carthaginians were to release the Roman captives gratuitously and to ransom their own: Zon. viii, 17. D.

4 Hercules after his conquest of Geryones crossed the Graian Alps, S. which extend from Mont Iseran to the Little St Bernard inclusively. R. CR, i, 7; 104.

5 Boasts:' und. præ se; xxii, 14; 29; xxviii, 17; 40; xxxi, 47; xlii, 52. R.

6 The former denotes those who paid a tenth or any definite portion of the revenues

or produce of their estates: the latter those from whom a fixed money payment was exacted: xxxvii, 55; C. xxiv, 47; ED. v, 10; viii, 8; DU, on Fl. iii, 20; Veg. de R. M. i, 18; Tac. A. i, 11; E, C. C. R.

7 The expression alludes to the opinion that after the commission of a heinous crime the perpetrator was haunted by the Furies and goaded on to his ruin. ST. nolite putare eos, qui aliquid impie scelerateque commiserint, agitari et perterreri Furiarum tædis ardentibus: sua quemque fraus et suus terror maxime vexat; suum quemque scelus agitat amentiaque afficit; Cic.p. Ros.A.24; R. Lucr. iii, 1023 sqq.

« IndietroContinua »