αὐτὸς ἐσηγησάμενος, ἵνα μὴ καὶ ὑποπτευθείη τι τῶν γεγονότων, ἀλλ' ὁ μὲν ἐξεστράτευσεν ὡς καὶ πολεμήσων αὐτοῖς, ὁ δὲ δὴ Κύιντος τήν τε ἄδειαν καὶ τὴν κάθοδον σφίσιν, ὡς καὶ ἀφ ̓ ἑαυτοῦ γνώμης, δοθῆναι συνεβούλευσεν. οὐ μέντοι καὶ ἔλαβεν 4 αὐτὴν πρὶν τῷ τε Καίσαρι τὴν γερουσίαν ὡς καὶ ἀγνοοῦντι τὸ γιγνόμενον κοινώσασθαι, καὶ ἐκεῖνον ἄκοντα δῆθεν ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν ἀναγκασθῆναι συγκαταθέσθαι. ἐν ᾧ δὲ ταῦτ ̓ ἐπράττετο, ὁ Δέκιμος τὸ μὲν πρῶτον ὡς καὶ 53 πολεμήσων αὐτοῖς ὥρμησε, καὶ τόν γε Πλάγκον τὸν Λούκιον, ἐπειδὴ καὶ συνύπατός οἱ ἐς τὸ ἐπιὸν ἔτος προαπεδέδεικτο, προσηταιρίσατο· μαθὼν δὲ δὴ τήν τε ἑαυτοῦ καταψήφισιν καὶ 2 τὴν ἐκείνων συναλλαγὴν ἠθέλησε μὲν ἐπὶ τὸν Καίσαρα ἐπιστρατεῦσαι, ἐγκαταλειφθεὶς δὲ ὑπὸ τοῦ Πλάγκου τὰ τε τοῦ Λεπίδου καὶ τὰ τοῦ ̓Αντωνίου φρονήσαντος, τήν τε Γαλατίαν ἐκλιπεῖν καὶ ἐς τὴν Μακεδονίαν πρὸς τὸν Βροῦτον πεζῇ δι ̓ Ἰλλυριῶν ἐπειχθῆναι ἔγνω, καί τινας στρατιώτας, ἐν ᾗ δὴ τὰ ἐν χερσὶ καθίστατο, προέπεμψεν. ὡς δὲ ἐκεῖνοί τε τὰ τοῦ Καίσαρος 3 ἀνθείλοντο, καὶ τοὺς λοιποὺς ὅ τε Λέπιδος καὶ ὁ ̓Αντώνιος ἐπιδιώξαντες δι' ἑτέρων προσέθεντο, συνελήφθη τε μονωθείς ὑπ ̓ ἐχθροῦ τινος, καὶ μέλλων σφαγήσεσθαι ἐδεινοπάθει καὶ ὠδύρετο, μέχρις οὗ Ελονιός τις Βλασίων, εὐνοϊκῶς οἱ ἐκ συστρατείας ἔχων, ἑαυτὸν ἑκὼν ὁρῶντος αὐτοῦ προαπέκτεινε. καὶ ὁ μὲν οὕτως ἐπαπέθανεν, ὁ δὲ δὴ ̓Αντώνιος ὅ τε Λέπι- 54 δος ἐν μὲν τῇ Γαλατία υποστρατήγους κατέλιπον, αὐτοὶ δὲ ἐς τὴν Ἰταλίαν πρὸς τὸν Καίσαρα ὥρμησαν, τό τε πλεῖστον καὶ τὸ κράτιστον τοῦ στρατοῦ ἐπαγόμενοι. οὔτε γὰρ ἀκριβῶς πω 2 als er seine Übermacht sah, und vermittelte auch den Übertritt des Plancus. Vgl. Asinius Pollio an Cic. (ad Fam. X, 31) und Plancus an Cic. (ibid. X, 24). καταψήφισιν] Verurteilung durch die lex Pedia gegen die Mörder Cäsars. συνελήφθη] Vell. II, 64: D. Brutus desertus primo a Planco, postea etiam insidiis eiusdem petitus, paulatim relinquente eum exercitu fugiens, in hospitis cuiusdam nobilis viri, nomine Camilli, domo ab eis, quos miserat Antonius, iugulatus est. C. 54. ὑποστρατήγους] Den Varius Cotyla mit 6 Legionen. τὸ πλεῖ ἐπίστευον αὐτῷ, οὔτε εὐεργεσίαν τινὰ ὀφείλειν ἤθελον, ὡς καὶ δι' ἑαυτοὺς τήν τε σφετέραν ἰσχύν, ἀλλ ̓ οὐ δι' ἐκεῖνον καὶ τῆς ἀδείας καὶ τῆς καθόδου τετυχηκότες· καὶ προσέτι καὶ ἤλπιζον, πάνθ' ὅσα ἐβούλοντο, καὶ τὸν Καίσαρα καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς ἐν τῷ ἄστει τῇ τῶν στρατοπέδων σφῶν περιουσίᾳ ἐξεργάσεσθαι. 3 τοιαύτῃ μὲν οὖν γνώμῃ ὡς καὶ διὰ φιλίας τῆς χώρας ᾔεσαν· ἐκακουργεῖτο δὲ ὑπὸ τοῦ πλήθους τῆς τε θρασύτητος αὐτῶν οὐδενὸς πολέμου βραχύτερα. καὶ αὐτοῖς καὶ ὁ Καῖσαρ μετὰ πολλῶν στρατιωτῶν ἀπήντησε περὶ Βονωνίαν, μάλα εὖ παρ4 εσκευασμένος ἀμύνασθαι σφᾶς, ἄν τι βίαιον πάσχῃ. οὐ μέντοι καὶ ἐδεήθη τότε τῶν ὅπλων ἐπ ̓ αὐτοὺς οὐδέν· ἐμίσουν μὲν γὰρ δεινῶς ἀλλήλους, τῷ δὲ δὴ τάς τε δυνάμεις ἀντιπάλους πως ἔχειν, καὶ τοὺς ἄλλους ἐχθροὺς προτιμωρήσασθαι δι' ἀλ55 λήλων βούλεσθαι, προσποίητον ὁμολογίαν ἐποιήσαντο. συνῆλθον δὲ ἐς τοὺς λόγους οὐ μόνοι, ἀλλὰ στρατιώτας ισαρίθμους ἔχοντες, ἐν νησιδίῳ τινὶ τοῦ ποταμοῦ τοῦ παρὰ τὴν Βονωνίαν παραρρέοντος, ὥστε μηδένα ἄλλον μηδετέροις προσγενέσθαι· 2 καὶ οὕτω πολὺ ἀπὸ τῶν παρόντων σφίσιν ἀποστάντες ἀλλή λους τε διηρεύνησαν, μὴ καὶ ξιφίδιόν τις ὑπὸ μάλης ἔχοι, καὶ διαλεξάμενοί τινα ἡσυχῇ τὸ μὲν σύμπαν ἐπί τε τῇ δυναστεία καὶ κατὰ τῶν ἐχθρῶν συνώμοσαν, ἵνα δὲ δὴ μὴ καὶ τῆς ὀλι γαρχίας ἄντικρυς ἐφίεσθαι δόξωσι, καί τις αὐτοῖς φθόνος κἀκ 3 τούτου καὶ ἐναντίωσις παρὰ τῶν ἄλλων γένηται, τάδε διωμο λογήσαντο, κοινῇ μὲν τοὺς τρεῖς πρός τε διοίκησιν καὶ πρὸς καταστάσιν τῶν πραγμάτων ἐπιμελητάς τέ τινας καὶ διορθωτάς, καὶ τοῦτο οὐκ ἐς ἀεὶ δῆθεν ἀλλ ̓ ἐς ἔτη πέντε, αἱρεθῆναι, ὥστε τά τε ἄλλα πάντα, καν μηδὲν ὑπὲρ αὐτῶν μήτε τῷ δήμῳ μήτε τῇ βουλῇ κοινώσωσι, διοικεῖν, καὶ τὰς ἀρχὰς τάς τε ἄλλας 4 τιμὰς οἷς ἂν ἐθελήσωσι διδόναι, ἰδίᾳ δὲ δή, ὅπως μὴ καὶ πᾶσαν τὴν ἀρχὴν σφετερίζεσθαι νομισθώσι, Καίσαρι μὲν τὴν Λιβύην ἑκατέραν καὶ Σαρδὼ καὶ Σικελίαν, Λεπίδῳ δὲ τήν τε Ἰβηρίαν πᾶσαν καὶ τὴν Γαλατίαν τὴν Ναρβωνησίαν, Αντωνίῳ δὲ τὴν λοιπὴν Γαλατίαν, τήν τε ἐντὸς τῶν Αλπεων καὶ τὴν ὑπὲρ αὐτὰς οὖσαν, ἄρχειν δοδῆναι. ἐκαλεῖτο δὲ ἐκείνη μὲν 5 τογᾶτα, ὥσπερ εἶπον, ὅτι τε εἰρηνικωτέρα παρὰ τὰς ἄλλας ἐδόκει εἶναι καὶ ὅτι καὶ τῇ ἐσθῆτι τῇ Ῥωμαϊκῇ τῇ ἀστικῇ ἐχρῶντο ἤδη, αὕτη δὲ δὴ κομᾶτα, ὅτι οἱ Γαλάται οἱ ταύτῃ ἐς κόμην τὸ πλεῖστον τὰς τρίχας ἀνιέντες ἐπίσημοι κατὰ τοῦτο παρὰ τοὺς ἄλλους ἦσαν. ταῦτά τε οὖν οὕτω διέλαχον, ἵνα αὐτοί τε 56 τε τὰ ἰσχυρότατα λάβωσι καὶ τοῖς ἄλλοις δόξαν τοῦ μὴ καὶ τῶν πάντων ὀριγνᾶσθαι παράσχωσι, καὶ προσσυνέθεντο τῶν τε ἐχθρῶν σφῶν σφαγὰς ποιήσασθαι, καὶ Λέπιδον μὲν ἐς τὴν τοῦ Δεκίμου χώραν ὕπατον ἀποδειχθέντα τήν τε Ρώμην καὶ τὴν λοιπὴν Ἰταλίαν δία φυλακῆς ἔχειν, ἐκείνους δὲ ἐπί τε τὸν Βροῦτον καὶ ἐπὶ τὸν Κάσσιον στρατεύσασθαι. καὶ αὐτὰ καὶ ὅρκοις ἐπιστώσαντο. καὶ μετὰ τοῦτο τοὺς στρατιώτας, ὅπως 2 καὶ ἐπήκοοι δῆθεν καὶ μάρτυρες τῶν ὡμολογημένων σφίσι γένωνται, συγκαλέσαντες ἐδημηγόρησαν ὅσα καὶ εὐπρεπὲς καὶ ἀσφαλὲς ἦν αὐτοῖς εἰπεῖν. κἀν τούτῳ οἱ τοῦ ̓Αντωνίου στρα- 3 τιῶται τὴν θυγατέρα τὴν τῆς Φουλουίας τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, ἣν ἐκ τοῦ Κλωδίου εἶχε, τῷ Καίσαρι καίτοι ἑτέραν ἠγγυημένῳ προεξένησαν, τοῦ ̓Αντωνίου δῆλον ὅτι τοῦτο κατασκευάσαντος. καὶ ὃς οὐκ ἀπηρνήσατο· οὐδὲ γὰρ ἐμποδισθήσεσθαί τι ἐκ τῆς 4 ἐπιγαμίας πρὸς ἃ κατὰ τοῦ ̓Αντωνίου πράξειν ἤμελλεν ἐνόμισε· τά τε γὰρ ἄλλα καὶ τὸν πατέρα τον Καίσαρα οὐδέν τι ἧττον ἐκ τῆς πρὸς τὸν Πομπήιον συγγενείας πάνθ' ὅσα ἠθέλησε κατ' αὐτοῦ πράξαντα ἠπίστατο. in Afrika), cf. Einl. p. 5. — ἐς κόμην] Plinius: Capillatis et intonsis Alpium incolis etiam nomen ex eo Galliae comatae. C. 56. σφαγάς] Zunächst erhielt der Consul Q. Pedius Befehl, 17 der angesehensten Gegner, darunter auch Cicero, ergreifen und hinrichten zu lassen. Davon wurden 4 gefunden und getötet, den übrigen gelang es zu fliehen. Pedius selbst erlag bald darauf der Aufregung und starb. Nach dem Einzug der Triumvirn in Rom wurden im gan zen gegen 300 Senatoren und 2000 Ritter geächtet. εὐπρεπὲς καὶ ἀσφαλές] d. h. man erwähnte nicht die bevorstehenden Proskriptionen. προεξένησαν] Suet. Aug. 62: Sponsam habuerat adulescens P. Servilii Isaurici filiam, sed reconciliatus post primam discordiam M. Antonio, expostulantibus utriusque militibus ut et necessitudine aliqua iungerentur, privignam eius Claudiam, Fulviae ex P. Clodio filiam, duxit uxorem vixdum nubilem ac simultate cum Fulvia socru orta dimisit. 7. Tod des M. Tullius Cicero (T. Livius Lib. CXX bei Seneca T. Livi. Marcus Cicero sub adventum triumvirum urbe cesserat, pro certo habens, id quod erat, non magis Antonio eripi ipsum quam Caesari Cassium et Brutum posse. primo in Tusculanum fugit, inde transversis itineribus in Formianum, ut ab Caieta navem conscensurus, proficiscitur. unde aliquotiens in altum provectum cum modo venti adversi rettulissent, modo ipse iactationem navis, caeco volvente fluctu, pati non posset, taedium tandem eum et fugae et vitae cepit, regressusque ad villam, quae paulo plus mille passibus a mari abest, moriar' inquit 'in patria saepe servata'. satis constat servos fortiter fideliterque paratos fuisse ad dimicandum, ipsum deponi lecticam et quietos pati quod fors iniqua cogeret iussisse. prominenti ex lectica praebentique inmotam cervicem caput praecisum est. nec satis stolidae crudelitati militum fuit. manus quoque, scripsisse in Antonium Philippicas exprobrantes, praeciderunt. ita relatum caput ad Antonium iussuque eius inter duas manus in rostris positum, ubi ille consul, ubi saepe consularis, ubi eo ipso anno adversus Antonium quanta nulla umquam humana vox cum admiratione eloquentiae auditus fuerat. vix attollentes prae lacrimis oculos homines intueri trucidata membra talis civis poterant'. "Vixit tres et sexaginta annos, ut, si vis afuisset, ne inmatura quidem mors videri possit: ingenium et operibus et praemiis operum felix; ipse fortunae diu prosperae et in longo tenore felicitatis magnis interim ictus vulneribus, exsilio, ruina partium pro quibus steterat, filiae morte, exitu tam tristi atque acerbo, omnium adversorum nihil ut viro dignum erat tulit praeter mortem, quae vere aestimanti minus indigna videri potuit, quod a victore inimico nil crudelius passus erat quam quod eiusdem fortunae conpos item T. Livius: sub adventum triumvirum] Wenige Tage nach der Zusammenkunft bei Bononia trafen die Triumvirn in Rom ein, zuerst Octavianus, dann Antonius, zuletzt Lepidus, jeder mit seiner prätorischen Kohorte und einer Legion. Sie liefsen sich hier durch ein besonderes Gesetz die bereits übernommene Gewalt vom Volke bestätigen (November 43). ad villam] Formianum. caput praecisum est] Plutarch: v Tout d'oi σφαγεῖς ἐπῆλθον ἐκατοντάρχης Ερέννιος καὶ Ποπίλλιος χι λίαρχος, ᾧ πατροκτονίας ποτὲ δίκην φεύγοντι συνεῖπεν ὁ Κικέρων, ἔχοντες ὑπηρέτας. - scripsisse] Plut.: τὴν δὲ κεφαλὴν ἀπέκοψεν (Herennius) αὐτοῦ καὶ τὰς χεῖρας, Αντωνίου κελεύσαντος, αἷς τοὺς Φιλιππικοὺς ἔγραψεν. Nach Dio 47, 8 nur die rechte Hand. praemiis operum] In Bezug auf Ehrenstellen und Ruhm; denn beides erwarb sich Cicero durch eigne Thätigkeit und eigenes Verdienst. filiae morte] der Tullia, welche mit Piso, dann mit Marius Crassipes, zuletzt mit Dolabella verheiratet war. Aus Veranlassung ihres Todes (45) schrieb Cicero: Consolationem seu de luctu minuendo librum. eiusdem fortunae conpos] d. h. wenn Cicero den Antonius in seine Gewalt bekommen hätte. fecisset. si quis tamen virtutibus vitia pensarit, vir magnus ac memorabilis fuit et in cuius laudes exsequendas Cicerone laudatore opus fuerit'. Nihil tam indignum illo tempore fuit, quam quod aut Caesar 66 aliquem proscribere coactus est aut ab ullo Cicero proscriptus est abscisaque scelere Antoni vox publica est, cum eius salutem nemo defendisset, qui per tot annos et publicam civitatis et privatam civium defenderat. Nihil tamen egisti, M. Antoni: cogit enim excedere propositi formam operis erumpens animo ac pectore indignatio, nihil, inquam, egisti mercedem caelestissimi oris et clarissimi capitis abscisi numerando auctoramentoque funebri ad conservatoris quondam reipublicae tantique consulis inritando necem. Rapuisti tum M. Ciceroni lucem sollicitam et aetatem senilem et vitam miseriorem te principe, quam sub te triumviro mortem; famam vero gloriamque factorum atque dictorum adeo non abstulisti, ut auxeris. Vivit vivetque per omnem saeculorum memoriam; dumque hoc vel forte vel providentia vel utcumque constitutum rerum naturae corpus quod ille paene solus Romanorum animo vidit, ingenio complexus est, eloquentia inluminavit, manebit incolume, comitem aevi sui laudem Ciceronis trahet, omnisque posteritas illius in te scripta mirabitur, tuum in eum factum execrabitur, citiusque e mundo genus hominum quam Ciceronis nomen e memoria hominum unquam cedet. Πυνθάνομαι δὲ Καίσαρα χρόνοις πολλοῖς ὕστερον εἰσελ- 49 θεῖν πρὸς ἕνα τῶν θυγατριδῶν· τὸν δὲ βιβλίον ἔχοντα Κικέ ρωνος ἐν ταῖς χερσὶν ἐκπλαγέντα τῷ ἱματίῳ περικαλύπτειν Vell. Pat. c. 66: coactus est. Plut. Cic. 46: λέγεται δὲ τὰς πρώτας ἡμέρας διαγωνισάμενος ὑπὲρ τοῦ Κικέρωνος ὁ Καῖσαρ ἐνδοῦναι τῇ τρίτῃ καὶ προέσθαι τὸν ἄνδρα. τὰ δὲ τῆς ἀντιδόσεως οὕτως εἶχεν· ἔδει Κικέρωνος ἐκστῆναι Καίσαρα, Παύλου δὲ τἀδελφοῦ Λέπιδον, Λευκίου δὲ Καίσαρος Αντώνιον, ὃς ἦν θεῖος αὐτῷ πρὸς μητρός. - mercedem numerando] Jeder Freie erhielt für den Kopf eines Geächteten 25000 Drachmen, jeder Sklave 10000 Drachmen und die Freiheit zur Belohnung. Dieser Sold wird auctoramentum (Handgeld für den Soldaten) genannt. rerum naturae corpus] Der gesamte Organismus der Natur. Daneben vgl. ein Urteil des Asinius Pollio (bei Seneca Suas. VII): Huius viri tot tantisque operibus mansuris in omne aevum praedicare de ingenio atque in -- dustria supervacuum est. Natura autem pariter atque fortuna ei est obsecuta. Et quidem facies decora et vox sonora prosperaque valetudo permansit ad senectutem: tum pax diutina, cuius instructus erat artibus, contigit. Utinam moderatius secundas res et fortius adversas ferre potuisset, nam utraeque cum_venerant, mutari eas non posse rebatur. Inde sunt invidiae tempestates coortae graves in eum certiorque inimicis adgrediendi fiducia: maiore enim simultates appetebet animo quam gerebat. Sed quoniam mortalium nulli perfecta virtus contigit, qua maior pars vitae atque ingenii stetit, ea iudicandum de homine est. Plutarchus 49: τῶν θυγατρι Sav] C. Cäsar und L. Cäsar, Söhne des Agrippa und der Julia. - xnλαyévτa] Weil er wufste, dafs Cicero von Augustus geächtet, damit seine |