πόλεμον ένδοξον, ίνα μοι και παθών τι των κοινών απολίπους τιμώμενον γούν πένθος, αλλά τοϊς Τιβερίου φονεύσιν υποβάλλεις εαυτόν, άνοπλον μεν καλώς, ίνα πάθης τι μάλλον ή δράσης, πρός ουδέν δε τους κοινούς όφελος απολεϊ. Κεκράτηκεν ήδη τα χείρω" βία και σιδήρω τας δίκας πράττουσιν. Εί περί Νομαντίαν ο σος αδελφός έπεσεν, υπόσπονδος αν ημίν απεδόθη νεκρός: νύν δ' ίσως κάγώ ποταμού τινος ή θαλάττης έκέτις έσομαι φίναι ποτε το σόν σώμα φορούμενον. Τί γάρ ή νόμοις έτι πιστόν ή θεοίς μετά τον Τιβερίου φόνον; Τοιαύτα της Λικιννίας οδυρομένης, άτρέμα τας περιβολάς απολυσάμενος αυτής ο Γάιος εχώρει σιωπή μετά των φίλων. Η δέ τού ιματίου λαβέσθαι γλιχομένη καταρρυείσα προς τούδαφος έκειτο πολύν χρόνον άναυδος, μέχρι ου λιποθυμήσασαν αυτήν οι θεράποντες αράμενοι προς Κράσσον έχοντο τον αδελφόν κομίζοντες.

XVI. Ο δε Φούλβιος, ως εγένοντο πάντες αθρόοι, πεισθείς υπό του Γαΐου πέμπει των υιών τον νεώτερον έχοντα κηρύκειον εις άγοράν. Ην δε κάλλιστος ο νεανίσκος οφθήναι: και τότε καταστάς κοσμίως και μετ' αιδούς δεδακρυμένος εποιήσατο συμβατικούς λόγους προς τον ύπατον και την σύγκλητον. Οι μεν ούν πολλοί των παρόντων ουκ αηδώς πρός τάς διαλύσεις είχον. ο δέ Οπίμιος ου δι’ αγγέλων έφη χρήναι πείθειν την σύγκλητον, αλλά καταβάντας ως υπευθύνους πολίτας επί κρίσιν και παραδόντας αυτούς ούτως παραιτείσθαι την οργήν τω δε μειρακίω και διηγόρευσεν επί τούτοις κατιέναι πάλιν ή μη κατιέναι. Γάιος μέν ούν, ώς φασιν, έβούλετο βαδίζειν και πείθειν την σύγκλητον· ουδενός δε των άλλων συγχωρούντος αύθις έπεμψεν ο Φούλβιος τον παΐδα διαλεξόμενον υπέρ αυτών όμοια τοϊς προτέροις. Ο δε Όπίμιος σπεύδων μάχην συνάψαι

το μεν μειράκιον ευθύς συνέλαβε και παρέδωκεν εις φυλακήν, τοϊς δε περί τον Φούλβιον επήει μετά πολλών οπλιτών και τοξοτων Κρητών, οι μάλιστα βάλλοντες αυτούς και κατατραυματίζοντες συνετάραξαν. Γενομένης δε της τροπής ο μεν Φούλβιος είς τι βαλανείον ήμελημένον καταφυγων και μετά μικρόν άνευρεθείς κατεσφάγη μετά του πρεσβυτέρου παιδός, ο δε Γάιος ώφθη μεν υπ' ουδενός μαχόμενος, αλλά δυσανασχετων τοϊς γινομένοις ανεχώρησεν εις το της Αρτέμιδος Γερόν εκεί δε βουλόμενος εαυτόν ανελεϊν υπό των πιστοτάτων εταίρων εκωλύθη Πομπωνίου και Λικιννίου παρόντες γάρ ούτοι τό τε ξίφος αφείλοντο και πάλιν φεύγειν επήραν αυτόν. "Ενθα δη λέγεται καθεσθείς εις γόνυ και τας χείρας ανατείνας προς την θεόν επεύξασθαι τον Ρωμαίων δήμον αντί της αχαριστίας εκείνης και προδοσίας μηδέποτε παύσασθαι δουλεύοντα φανερώς γαρ οι πλείστοι μεταβάλλοντο κηρύγματι δοθείσης αδείας.

XVII. Φεύγοντι δ' ούν τώ Γαΐω των εχθρών επιφερομένων και καταλαμβανόντων περί την ξυλίνην γέφυραν, οι μεν δύο φίλοι προχωρείν εκείνον κελεύσαντες αυτοί τους διώκοντας υπέστησαν και μαχόμενοι πρό της γεφύρας ουδένα παρήκαν, έως απέθανον. Το δε Γαΐω συνέφευγεν εις οικέτης όνομα Φιλοκράτης, πάντων μέν, ώσπερ εν αμίλλη, παρακελευομένων, ουδενός δε βοηθούντος ουδέ ίππον αιτουμένω παρασχεϊν εθελήσαντος επέκειντο γαρ εγγύς οι διώκοντες. Ο δε φθάνει μικρόν εις ιερόν άλσος 'Ερινύων καταφυγών κακεί διαφθείρεται, του

είς

his cond. ne rediret. Κρητών]
waren nicht etwa Kreter; der
Ausdruck bezeichnet nur Bogen-
schützen, welche wie die Kreter
bewaffnet u. eingeübt waren.
τι βαλανείον] Steht Velleius mit Ρlut.
in Widerspruch, wenn er berichtet:
Flaccus in Aventino armatus ac
pugnam ciens cum filio maiore iugu-
latus est? 'Αρτέμιδος Γερόν] Tem-
pel der Luna auf dem Aventinus.
καθεσθείς εις γόνυ] genu procumm-
bens.

C. 17. οι μεν δύο φίλοι] Val. Max. IV, 7, 2: prostratis iam et perditis C.'Gracchi consiliis rebusque, cum tota eius conspiratio late quaereretur, desertum omni auxilio duo tantum amici, Pomponius et Laetorius (= Λικίννιος ?), αο nfestis et un

dique ruentibus telis oppositu corporum suorum texerunt, quorum Pomponius, quo ille facilius evaderet, concitatum sequentium agmen in porta Trigemina aliquamdiu acerrima pugna inhibuit nec vivus pelli potuit, sed multis confectus volneribus transitum super cadaver suum eis dedit. Laetorius autem in ponte sublicio constitit et eum, donec Gracchus transiret, ardore spiritus sui saepsit, ac vi iam multitudinis obrutus converso in se gladio celeri saltu profundum Tiberis petiit, quamque in eo ponte caritatem toti patriae Horatius Cocles exhibuerat, unius amicitiae adiecta voluntaria morte praestitit. άλσος Ερινύων] Cic. de deor, nat. III § 46: Lucus Furinae. Vgl. Preller, Röm. Myth.

Φιλοκράτους ανελόντος εκείνον, είτα εαυτόν επισφάξαντος. Ως δε ένιοι φασιν, αμφότεροι μεν υπό των πολεμίων κατελήφθησαν ζώντες, του δε θεράποντος τον δεσπότην περιβαλόντος ουδείς εκείνον ηδυνήθη πατάξαι πρότερον ή τούτον υπό πολλών παιόμενον αναιρεθήναι. Την δε κεφαλήν του Γαίου λέγουσιν άλλον μεν αποκόψαι και κομίζειν, αφελέσθαι δε τούτου φίλον Όπιμίου τινά, Σεπτoυμουλήιον. ήν γαρ προκεκηρυγμένον εν αρχή της μάχης ισοστάσιον χρυσίον τοϊς ανενεγκούσι την Γαΐου και Φουλβίου κεφαλήν. Ανηνέχθη δε υπό του Σεπτουμουληίου περιπεπαρμένη δόρατι προς τον Οπίμιον, και ζυγού κομισθέντος εντεθείσα λίτρας επτακαίδεκα και δίμοιρον είλκυσε, τού Σεπτoυμουληίου και περί τούτο μιαρού γενομένου και κακουργήσαντος: εξελών γάρ τον εγκέφαλος ενέτηξε μόλυβδον. Οι δε του Φουλβίου την κεφαλήν κομίσαντες (ήσαν γαρ των ασημοτέρων) ουδέν έλαβον. Τα δε σώματα και τούτων και των άλλων εις τον ποταμόν ερρίφη, τρισχιλίων αναιρεθέντων και τας ουσίας αυτών απέδοντο προς το δημόσιον. 'Απείπαν δε πενθείν ταϊς γυναιξί, την δε Γαΐου Λικιννίαν και της προικός απεστέρησαν. 'Ωμότατον δε προσειργάσαντο του Φουλβίου τον νεώτερον υιόν, ούτε χείρας ανταράμενον ούτ' εν τοίς μαχομένοις γενόμενον, αλλά επί σπονδάς ελθόντα προ της μάχης συλλαβόντες και μετά την μάχην ανελόντες. Ου μήν αλλά και τούτου και των άλλων απάντων μάλλον ηνίασε τους πολλούς το κατασκευασθέν Ομονοίας Γερόν υπό του Θπιμίου σεμνύνεσθαι γαρ έδόκει και μέγα φρονείν και τρόπον τινά θριαμβεύειν επί φόνοις τοσούτοις πολιτών. Διό και νυκτός υπό την επιγραφών του νεώ παρενέγραψάν τινες τον στίχον τούτον έργον απονοίας ναόν ομονοίας ποιεϊ.«

III. Schwäche des Staates unter der Herrschaft der

Nobilität.

1. Iugurthinischer Krieg. Vgl. Sall. Iug., besonders c. 31 (Rede des

Memmius) a. C. 85 (Rede des C. Marius).
2. Cimbern und Teutonen (Plut. Marius c. 11-27).

ΧΙ. Ταχύ μέντοι τον φθόνον τούτον και τα μίση και τας διαβολάς απεσκέδασε του Mαρίου και μετέστησεν ο κατασχών την Ιταλίαν από της εσπέρας κίνδυνος, άμα το πρώτον εν χρεία μεγάλου στρατηγού γενέσθαι και περισκέψασθαι την πόλιν, ώ χρωμένη κυβερνήτη διαφεύξεται κλύδωνα πολέμου τοσούτον, ουδενός ανασχομένου των από γένους μεγάλων ή πλουσίων οίκων επί τάς υπατικάς κατιόντων αρχαιρεσίας, αλλ' απόντα τον Μάριον αναγορευσάντων. "Αρτι γαρ απηγγελμένης αυτούς της Iουγούρθα συλλήψεως αι περί Τευτόνων και Κίμβρων φημαι προσέπιπτον, απιστίαν μεν εν αρχή παρασχούσαι πλήθους τε και ρώμης των επερχομένων στρατών, ύστερον δε της αληθείας υποδεέστεραι φανείσαι. Μυριάδες μέν γαρ αι μάχιμοι τριάκοντα συν όπλοις έχώρουν, όχλοι δε παίδων και γυναικών ελέγοντο πολλώ πλείους συμπεριάγεσθαι, γής χρήζοντες, ή θρέψει τοσούτον πλήθος, και πόλεων, εν αίς ιδρυθέντες βιώσονται, καθάπερ προ αυτών επυνθάνοντο Κελτους της Ιταλίας την αρίστην κατασχεϊν Τυρρηνών αφελομένους. Αυτοί μεν γαρ άμιξία τη προς ετέρους μήκει τε χώρας, ήν επήλθον, ήγνοούντο, τίνες όντες ανθρώπων ή πόθεν όρμηθέντες ώσπερ νέφος εμπέσoιεν Γαλατία και Ιταλία. Και μά

μετέστησεν] Anderte. από C. 11. τον φθόνον] die Verdich- της εσπέρας] die Cimberη α. Teutigungen des Sulla u. der Nobilität tonen waren damals in Gallien. gegen des Marius Kriegsthaten in άμα τα γενέσθαι] in dem AugenNumidien, der Hals der nobiles blicke wo die Stadt in Not kam gegen den Ruhm des homo novus (tov róliv. Acc. des Subj.) u. sich (Marius war 156 in Arpinum ge- umsah nach einem Feldherrn etc. boren, diente 133 vor Numantia κλύδωνα] Aeschyl. Sept. 1076: unter Scipio, wurde 119 trib. pl., αλλοδαπών κύματι φωτων κατακλυ115 Prator, 114 Proprator in Spa- σθήναι.

σθήναι. - ανασχoμένου] aushalten,

] , nien, 109--108 Legatus des Q. Cae- wünschen, zufrieden sein mit etc. cilius Metellus in Numidien, 107 κατιόντων] Vgl. Hor. Carm. ΙΙΙ, Consul, 106 nahm er Iug. gefangen, 1, 10. - Τυρρηνών αφελομένους

1

] 104-100 nach einander wieder Cf. Liv. V, 33 (I. Heft p. 96). Consul, 86 septiens consul u. Tod). du£lq] ihr Widerstreben gegen je

λιστα μεν εικάζοντο Γερμανικά γένη των καθηκόντων επί τον βόρειον ωκεανόν είναι τοϊς μεγέθεση των σωμάτων και τη χαροπότητι των ομμάτων και ότι Κίμβρους επονομάζουσι Γερμανοί τους ληστάς. Είσι δε οι την Κελτικήν διά βάθος χώρας και μέγεθος από της έξω θαλάσσης και των υπαρκτίων κλιμάτων προς ήλιον ανίσχoντα κατά την Μαιώτιν επιστρέφουσαν άπτεσθαι της Ποντικής Σκυθίας λέγουσι κακείθεν τα γένη μεμίχθαι. τούτους εξαναστάντας ουκ εκ μιάς ορμής ουδε συνεχώς, αλλά έτους ώρα καθ' έκαστον ενιαυτόν εις τούμπροσθεν αεί χωρούντας πολέμω χρόνους πολλούς επελθείν την ήπειρον. Διό και πολλές κατά μέρος επικλήσεις εχόντων κοινή Κελτοσκύθας τον στρατόν ωνόμαζον. 'Αλλά ταύτα μεν εικασμώ μάλλον ή κατά βέβαιον ιστορίαν λέγεται. Το δε πλήθος ουκ έλαττον, αλλά πλέον είναι του λεχθέντος υπό πολλών ιστόρηται. Θυμόν δε και τόλμαν ανυπόστατοι και χειρών έργα παρά τας μάχας οξύτητι και βία πυρός έoικότες επήεσαν, ουδενός αντέχοντος αυτών προς την έφοδον, αλλά πάντων μέν, όσους επήλθον, εν λόγω λείας αγομένων και φερομένων, πολλών δε και μεγάλων Ρωμαϊκών στρατοπέδων και στρατηγών, όσοι προεκάθηντο της εκτός "Αλπεων Γαλατίας, ανηρ

den Verkehr. των καθηκόντων] ling. την ήπειρον] der Contisich erstrecken über, wohnen. nent Germanien u. Gallien. χαροπότητι των ομμάτων] Tac. εχόντων] i. e. αυτών. – ΚελτοσκυGerm. 4 omnibus truces et caerulei θας] vgl. Κελτίβηρες. - εικασμό oculi, cf. Caes._b. g. 1, 39. μάλλον] diese Worte des ΡΙ. beΚίμβρους] Kämpfer (?). ziehen sich zwar zunächst auf die βάθος χώρας] Tiefe des Landes, ausgelassene Stelle von der Ableid. h. weite Ausdehnung, vgl. Tiefe tung der Kimbrer von den Kimdes Waldes. της έξω θαλάσσης] meriern, gelten aber doch auch von Oceanus. κατά την Μαιώτιν] der Abstammung der Kimbrer überöstlich bis zur Mäotis (nată in haupt, die durchaus nicht feststeht. der Richtung von) sich hinziehend. ανυπόστατοι] unwiderstehlich τα γένη μεμίχθαι] d. h. die ge- (mit Acc.). - εν λόγω λείας] rein