σεις των δεδημευμένων οίκων ούτως υπερηφάνως έποιείτο και δεσποτικώς επί βήματος καθεζόμενος, ώστε των αφαιρέσεων επαχθεστέρας αυτού τας δωρεάς είναι, και γυναιξίν εύμορφους και λυρωδούς και μίμοις και καθάρμασιν εξελευθερικούς εθνών χώρας και πόλεων χαριζομένου προσόδους, ενίοις δε γάμους άκουσίως ζευγνυμένων γυναικών. Πομπήιόν γέ τοι βουλόμενος οικειώσασθαι τον Μάγνον ήν μεν είχε γαμετην αφεϊναι προσέταξεν, Αιμιλίαν δέ, Σκαύρου θυγατέρα και Μετέλλης της εαυτου γυναικός, αποσπάσας Μανίου Γλαβρίωνος εγκύμονα συνώκισεν αυτώ απέθανε δε η κόρη παρά τω Πομπηίω τίκτουσα. Λουκρητίου δε Οφέλλα του Μάριον εκπολιορκήσαντος αιτουμένου και μετιόντος υπατείαν πρώτον μεν εκώλυεν ως δε εκείνος υπό πολλών σπουδαζόμενος εις την αγοράν ενέβαλε, πέμψας τινά των περί αυτόν εκατονταρχών απέσφαξε τον άνδρα καθεζόμενος αυτός επί βήματος εν τω Διοσκουρείο και τον φόνον εφορών άνωθεν. Τών δε ανθρώπων τον εκατοντάρχην συλλαβόντων και προσαγαγόντων τω βήματι σιωπήσαι κελεύσας τους θορυβούντας αυτός έφη κελεύσαι τούτο και τον εκατοντάρχης αφείναι προτέταξεν.

XXXI. Του δε Σύλλα προς το σφάττειν τραπομένου και φόνων ούτε αριθμόν ούτε όρον εχόντων εμπιπλάντος την πόλιν, αναιρουμένων πολλών και κατ' ιδίας έχθρας, οίς ουδέν ήν πράγμα προς Σύλλαν, έφιέντος αυτού και χαριζομένου τοΐς περί αυτόν, ετόλμησε των νέων είς, Γάιος Μέτελλος, εν τη συγκλήτω τού Σύλλα πυθέσθαι, τί πέρας έσται των κακών, και πού προελθόντος αυτού δεί πεπαύσθαι τα γινόμενα προσδοκάν, Παραιτούμεθα γαρ είπεν ούχ ούς συ έγνωκας αναιρεϊν της τιμωρίας, αλλά της αμφιβολίας ούς έγνωκας σώζειν. 'Αποκριναμένου δε τού Σύλλα μηδέπω γινώσκειν ούς αφίησιν, υπολαβών ο Μέτελλος Ουκούν έφη και,δήλωσoν ούς μέλλεις κολάζειν. Και ο Σύλλας έφη τούτο ποιήσειν. Ο δ' ούν Σύλλας ευθύς όγδοήκοντα προέγραψεν ουδενί των εν τέλει κοινωσάμενος. 'Αγανακτούντων δε πάντων μίαν ημέραν διαλιπών άλλους προέγραψεν είκοσι και διακοσίους, είτα τρίτη

66

πάλιν ουκ ελάττους: Επί δε τούτοις δημηγορών είπεν όσους μεμνημένος τυγχάνοι προγράφειν, τους δε νύν διαλανθάνοντας αύθις προγράψειν. Προέγραψε δε τω μεν υποδεξαμένω και διασώσαντι τον προγεγραμμένον ζημίαν της φιλανθρωπίας ορίζων θάνατον, ουκ αδελφόν, ουχ υιόν, ου γονείς υπεξελόμενος τώ δε αποκτείναντι γέρας δύο τάλαντα της ανδροφονίας, κάν δούλος δεσπότην κάν πατέρα υιός ανέλη. “Ο δε πάντων άδικώτατον έδοξε, των γάρ προγεγραμμένων ήτίμωσε και υιούς και υιωνους και τα χρήματα πάντων εδήμευσε. Προεγράφοντο δε ουκ εν Ρώμη μόνον, αλλά και εν πάση πόλει της Ιταλίας και φονευομένων ούτε ναός ήν καθαρός θεού ούτε εστία ξένιος ούτε οίκος πατρώος, αλλά και παρά γυναιξί γαμεταϊς άνδρες έσφάττοντο και παρά μητράσι παίδες. Ησαν δε οι δι' οργήν απολλύμενοι και δι' έχθραν μέρος των δια χρήματα σφαττομένων, αλλά και λέγειν επήει τοϊς κολάζουσιν, ως τόνδε μεν ανήρηκεν οικία μεγάλη, τόνδε δε κήπος, άλλον ύδατα θερμά. Κόιντος δε Αυρήλιος, ανήρ απράγμων και τοσούτον αυτώ μετεϊναι των κακών νομίζων, όσον άλλοις συναλγείν άτυχούσιν, εις άγοράν ελθών ανεγίνωσκε τους προγεγραμμένους ευρων δε εαυτόν ,,Οίμοι τάλας είπε ,,διώκει με το εν 'Αλβανώ χωρίον. Και βραχύ προελθών υπό τινος απεσφάγη καταδιώξαντος. "Εδοξε δε καινότατον γενέσθαι το περί Λεύκιον Κατιλίναν. Ούτος γαρ ούπω των πραγμάτων κεκριμένων ανηρηκώς αδελφόν έδεήθη τού Σύλλα τότε προγράψαι τον άνθρωπον ως ζώντα και προεγράφη. Τούτου δε τώ Σύλλα χάριν εκτίνων Μάρκον τινά Μάριον των εκ της εναντίας αποκτείνας την μεν κεφαλήν εν αγορά καθεζομένω τώ Σύλλα προσήνεγκε, τώ δε περιρραντηρίων του Απόλλωνος εγγύς όντι προσελθών απενίψατο τας χείρας. niedermetzeln. προέγραψεν] i. e.

die Zahl derselben er machte die Namen der zu Töten- war gering gegen die Zahl derer etc. den auf öffentlich ausgestellten Ta- naivótatov) unerhört, maxime

καινότατον] feln bekannt. ήτίμωσε] dieses nefarium, indignum. αδελφόν] Gesetz hob erst Cäsar wieder auf. dasselbe berichtet Plut. v. Cic. c. 10. – εδήμευσε] Vell. II, 29 adiectum Μάρκον τινά Μάριον] Es war etiam, ut bona proscriptorum veni- M. Marius Gratidianus, ein Verrent, exclusique paternis opibus li- wandter des Marius u. Cicero, cf. beri etiam petendorum honorum iure Cic. or. in toga cand. p. 90 quod prohiberentur, simulque senatorum caput etiam tum plenum animae et filii et onera ordinis sustinerent et spiritus ad Sullam usque ab Ianiiura perderent. Vgl. Cic. p. Rosc. culo ad aedem Apollinis manibus Am. S 125-128. - ουδέν μέρος] mit ipse suis detulit.

Gen. conp.

V. Principat des Pompeius 79 – 60.

1. Seeräuberkrieg (Dio Cassius 36, 23- 37). 'Ες τοσούτον μεν δή τα των καταποντιστών ήρθη ώστε 23 και μέγαν και συνεχή και απροφύλακτον και άσπειστον τον πόλεμον αυτών γενέσθαι" οι δε δή “Ρωμαίοι ήκουον μέν που αυτά, και τινα και εώρων, ούτε γάρ άλλο τι των επακτών εφοίτα σφίσι, και η σιτοπομπία παντελώς απεκέκλειστο, ού 2 μέντοι και μεγάλην, ότε γε εχρής, φροντίδα αυτών εποιήσαντο, αλλ' εξέπεμπον μεν και ναυτικά και στρατηγούς, ώς που καθ' έκαστον των προσαγγελλομένων εκινούντο, έπραττον δ' ουδέν, αλλά και πολύ πλείω τους συμμάχους δι' αυτών εκείνων εταλαιπώρουν, μέχρις ου εν παντί εγένοντο. τότε δε συνελθόντες εβουλεύσαντο επί πολλές ημέρας ό,τι και χρή πράξαι. τη τε 3 γάρ συνεχεία των κινδύνων τετρυχωμένοι, και μέγαν και πολύν τον προς αυτούς πόλεμον ορώντες όντα, και ούθ' άμα πάσι σφίσιν ούτ' αυ καθ' εκάστους προσπολεμήσαι δυνατόν είναι νομίζοντες, αλλήλοις τε γάρ συνεβοήθουν, και πανταχού άμα αμήχανον ήν αυτούς αμύνασθαι, έν τε απορία και ανελπιστία του κατορθώσειν τι πολλή εγένοντο, πριν δη Αυλός τις Γαβίνιος δήμαρχος γνώμην έδωκεν, είτ' ουν του Πομπηίου 4 .

ότε γε

C. 23. ες τοσούτον] Vell. II, 31 cum belli more, non latrociniorum, orbem classibus iam, non furtivis expeditionibus piratae terrerent quasdamque etiam Italiae urbis diripuissent.

καταποντισται]= ρίratae, praedones. - ήρθη] hob sich, dehnte .

] , sich aus (in dies augebatur). Vgl. Cic. de inp. Cn. Pomp. c. 12. Nach Zonaras verfügten die Seeräuber über eine Flotte von mehr als 1000 Schiffen und überrumpelten über 400 Küstenstadte. – άπροφύλακτος] Gegen die plötzlichen Angriffe der Seeräuber konnte man nur in den seltensten Fällen Vorkehrungen treffen. Vgl. Cic. in Verr. V, $ 95 sqq. άσπειστον] νο1kerrechtgwidrig, indem die Formen des Völkerrechts nicht beachtet werden, daher oft

grausam. των έπακτών] Zufuhr zur See. εκέκλειστο] commercium αnnomae intercluserant. Seit dem II. punischen

Krieg erhielt Rom fast seinen vol-
len Bedarf an Getreide aus Sici-
lien, Ägypten, Afrika.
éxeñv] tum quidem cum oportebat.

ναυτικά] classes. στρατηγούς] z. B. Servilius Isauricus (gegen Cilicien u. Isaurien) 78—75, u. M. Antonius, der Sohn des Redners u. Vater des Triumvir, 74 (gegen Kreta). - των προσαγγελλομένων]

). die Nachrichten von den Verlusten durch die Seeräuber, die immer an die Regierung (Senat) nach Rom

δι' αυτών εκείνων] denn die Bundesgenossen wurden jetzt nicht allein von den Seeräubern, sondern auch von den räuberischen Feldherrn der Römer (wie z. B. Antonius) geplundert. - εν παντί εγέ

) . νοντο] sc. κινδύνω. de summa rep. periclitari. - τη συνεχεία] continuo

. periculorum tenore.

ανελπιστία] = desperatione. - Γαβίνιος] vgl.

.
Cic. de inp. Cn. Pomp. 56-58.

kamen.

καθέντος αυτόν, είτε και άλλως χαρίσασθαι οι εθελήσας, ου γάρ που υπ' ευνοίας αυτό της του κοινού εποίησε, κάκιστος γάρ ανήρ ήν, στρατηγόν ένα αυτοκράτορα εφ' άπαντας αυτούς

εκ των υπατευκότων ελέσθαι, τρισί τε έτεσιν άρξοντα και δυ5 νάμει παμπληθεί μεθ' υποστρατήγων πολλών χρησόμενον. άν

τικρυς μεν γαρ το τού Πομπηίου όνομα ούκ είπεν: εύδηλον

δε ήν ότι, αν άπαξ τι τοιούτον ο όμιλος ακούση, εκείνον 24 αιρήσεται. και έσχεν ούτω" τήν τε γάρ έσήγησιν αυτού απ

εδέξαντο, και προς τον Πομπήιον παραχρήμα πάντες πλην της γερουσίας απέκλιναν. αύτη γαρ παν οτιούν υπό των ληστών παθείν μάλλον ή εκείνο τοσαύτην ηγεμονίαν εγχειρίσαι ηρείτο

και ολίγου και απέκτειναν τον Γαβίνιον εν αυτώ τω συνεδρίω. 2 υπεκδράντος δ' ούν πη αυτού μαθόντες οι πολλοί την των

βουλευτών γνώμην εθορυβήθησαν, ώστε και επ' αυτούς συγ

καθημένους εφορμήσαι και εί γε μη εξεκεχωρήκεσαν, πάντως 3 αν αυτούς διεφθάρκεσαν οι μεν δή ουν άλλοι σκεδασθέντες

διέλαθον, Πίσωνα δε τον Γάιον τον ύπατον, επί γαρ εκείνου του τε 'Aκιλίoυ ταύτ' έγίγνετο, συλληφθέντα και μέλλοντα και αντι των άλλων απόλλυσθαι ο Γαβίνιος εξητήσατο. εκ δε τούτου οι δυνατοί αυτοί μεν ησυχίαν ήγον, άσμενίζοντες αν τις σφάς ζην έάση, τους δε δημάρχους τους εννέα άνέπεισαν 4 έναντιωθήναι τώ Γαβινίω. και αυτών οι μεν άλλοι φοβηθέντες

το πλήθος ουδέν άντείπον, Λούκιος δε δή τις Τρεβέλλιος και

καθέντος] TOreehob. - άλλως] aus sonst einem Grunde. κάκιστος ανήρ] vgl. Cic. p. Sest. $ 18. Vgl. seinen schmutzigen Handel mit Ptolemäus Auletes in Gemeinschaft mit seinem praefectus equitum M. Antonius. εκ των υπατευκότων] ex consularium numero. ακούση] wie υπακούειν auf etwas hören, annehmen.

C. 24. έσήγησιν =rogationem. πλην της γερουσίας] ansgenommen die Senatspartei. και ολίγου] 8C. εδέησε

= u. beinahe. υπεκδράνtos] Gabinius musste also, um sein Leben zu retten, aus der Senatssitzung eilig sich entfernen. συγκαθημένους] noch während der Sitzung. - διεφθάρκεσαν] Beachte den häufigen Gebrauch des Plqupf. bei Cassius Dio, besonders in den inrealen Kondicionalsätzen der Ver

gangenheit. Es zeigt sich hier der
Einfluss der lateinischen auf die
griechische Sprache. - Πίσωνα]Con-
suln waren (67) C. Piso u. M'. Aci-
lius Glabrio. Von Piso erbitterte
das Volk besonders folgende Äusse-
rung im Senat, ότι “Ρωμύλον ζηλων
ου φεύξεται ταυτόν εκείνω τέλος.
Plut. Pomp. 25. οι δυνατοί] mo-
biles - potentes. . ασμενίζοντες]

αγαπώντες, Zufrieden. – δημάρ-
χους τους εννέα] Seit 458 v. Chr.
wurden immer jährlich 10 Tribunen
erwählt (Amtsantritt am 10. Dez.).
Die Einsprache eines einzigen
Tribunen genügte zwar, aber das
Veto fast des ganzen Kollegiams
hatte doch mehr Nachdruck (plus
auctoritatis). L. Trebellius] nam
senatui promiserat moriturum se
ante quam illa lex perferretur. Asc.
L. Roscius ist derselbe L. Roscius

1

+

Λούκιος Ρώσκιος ετόλμησαν μέν, ουκ ηδυνήθησαν δε ούτ' ειπείν τι ών υπέσχηντο ούτε πράξαι. επειδή γαρ η κυρία ημέρα, έν ή την γνώμην επικυρωθήναι έδει, ενέστη, τάδε έγένετο. ο 5 Πομπήιος επιθυμών μεν πάνυ άρξαι, και ήδη γε υπό τε της εαυτού φιλοτιμίας και υπό της του δήμου σπουδής ουδε τιμήν έτι τούτο, αλλά ατιμίαν το μη τυχεϊν αυτού νομίζων είναι, την δε αντίταξιν των δυνατών ορών, ήβουλήθη δοκεϊν αναγκάζεσθαι. ήν μεν γαρ και άλλως ως ήκιστα προσποιούμενος 6 επιθυμεϊν ων ήθελε τότε δε και μάλλον, διά τε το επίφθονον,

άν γε εκών της αρχής αντιποιήσηται, και διά το ευκλεές, άν γε και άκων ως γε και αξιοστρατηγότατος ών αποδειχθή, επλάττετο. και παρελθόν έφη χαίρω μεν τιμώμενος υφ' υμών, 25 ώ Κυπρϊται. φύσει τε γάρ πάντες άνθρωποι και εγκαλλωπίζονται ταϊς παρά των πολιτών ευεργεσίαις, και εγώ, άτε δή πολλάκις της παρ' υμών τιμης απολελαυκώς, ουκ έχω πώς κατ' αξίαν ήσθω τοΐς παρούσιν ου μέντοι ούθ' υμϊν νομίζω προσήκειν απλήστως ούτω πρός με διακείσθαι, ούτε εμοί δια παντος έν τινι ηγεμονία είναι. αυτός τε γαρ εκ παίδων κέκμηκα, 2 και υμάς δεί και περί τους άλλους σπουδάζειν. ή ου μέμνησθε όσα μεν εν τώ προς τον Κίνναν πολέμω έταλαιπώρησα, καίτοι κομιδή νέος ών, όσα δε έν τε τη Σικελία και εν τη 'Αφρική

Otho, welcher die lex einbrachte: κμηκα] Vell. II, 29 Ηic α togα υιin theatro ut equitibus Romanis rili adsuetus commilitio prudentisXIV ordines spectandi gratia da- simi ducis, patris sui, bonum et carentur (68 v. Chr.), cf. Cic. p. Mur. pax recta discendi ingenium singu$ 40. - ήκιστα προσποιούμενος etc.] lari rerum militarium prudentia Ebenso betrug sich Pompeius ge- excoluerat. Vgl. Cic. de imp. Pomp. genüber der lex Manilia und den 8 28. κομιδή νέος ών] admodum Rogationen des P. Clodius, welche adulescens. Er war wie Cicero 106 die Verbannung des Cicero be- v. Chr. geboren. - εν τη Σικελία]

v. . . Zweckten. επλάττετο] dissimula- gegen die Überreste der Marianibat sc. quid ipse fieri vellet.

schen Partei unter Cn. Papirius

Carbo, den er gebunden nach Rom C. 25. χαίρω μέν τιμώμενος] Vell. brachte und Sullas Rache überlieII, 29 sagt von Pompeius: Fuit in- ferte (82). Dann begab er sich mit nocentia eximius, sanctitate praeci- 6 Legionen nach Afrika, um Cn. Dopuus, eloquentia medius, poten- mitius Ahenobarbus u. den König tiae, quae honoris causa ad Hiarbas von Numidien zu bekrieeum deferretur, non vi ab eo gen. Er schlug den Feind bei Utica, occuparetur, cupidissimus, Domitius fiel in der Schlacht; Hiardux bello peritissimus, civis in toga, bas wurde bald darauf gefangen u. nisi ubi vereretur, ne quem habe- hingerichtet. Als er zurückkehrte, ret parem, modestissimus. šy- begrüsste Sulla den Jüngling mit waldonlçovtai] laetantur civium gra- dem lauten Zuruf Magnus. Vgl. tia et benevolentia. ουκ έχω πώς] jedoch Halm ad Cic. Mil. $ 68. weiss nicht wie. εκ παίδων κέ- τη Ιβηρία] gegen Sertorias (76-72).