ut tieum Latinum, qui fe Philologum vocavit, et qui Salluftium familiariffime coluit. Vix tamen videtur, more aliorum aliorum, caufas actitaffe, gratiam ac famam fibi actionibus forenfibus compararet. Nulla certe memoria eius rei, apud veteres; nec Cicero, qui tot aequalium fuorum, qui operam fuam venditarunt in foro, meminit, C. Crifpi Salluftii mentionem ullam ufquam fecit. Si quis filentii caufam fuiffe inimicitiam, quae inter eos fuit, fufpicetur, doceat, cur Cicero eius faltem obiter non meminerit, ut vituperaret. Ac fane genus eloquentiae Salluftianae minus aptum foro fuit; aptiffimum Hiftoriae, quae ab otiofis legitur. Quare Quintilianus, vitari oportere iudicat in caufis agendis illam Salluftianam (quamquam in ipfo virtutis locum obtinet) brevitatem, et abruptum fermonis genus, quod otiofum fortaffe lectorem minus fallit, audientem tranfvolat. I Declamator 2 quem dixi, turpiffimam adolefcentiam Salluftio exprobrat, nefandarumque voluptatum amorem obiiciit; quae criminationes, ut falfae effe poffunt, non omnino incre dibiles ob fequuta flagitia videntur, Domum paternam, fi accufatori credimus, vivo patre, turpiffime venalem habuit, ac vendidit? morique coëgit ex moerore patrem, quo nondum mortuo, iam pro herede omnia gerebat. nec aetatis tirocinio lapfus, poftea fe correxit, fed abiit in fodalitium facrilegi nefcio cuius Nigidiani; bis accufatus eft apud iudices, bis abfolutus; verum ita ut non innocens effe, fed iudices peieraffe viderentur, I Cum ad capeffendos Reipublicae honores contenderet, Quaefturam eft confequutus, quam fi petiit legitimo anno, hoc eft, vigefimo quinto, quaeftor fuit A. U. C. 2 10CXCIV Quinto Caecilio Metello Celere et L. Afranio Coff. Aliofne honores ambiverit, an difficultatibus deterritus ad privatam vitam, iis miffis, concefferit, non fatis liquet. Ab hoc certe tempore nullos honores, ad Tribunatum ufque Plebis geffit. In ipfo adolefcentiae ardore, videtur ea admififfe, quae aeternam nomini eius infamiam inufferunt. 3 M. Varro fcriptor graviffimus, libro, quem infcripferat Pius, aut de Pace, C. Salluftium in adulterio deprehenfum cum Faufta, Sullae filia, a Milone eius viro loris bene caefum, et, cum pecuniam dediffet, dimiffum fuiffe prodidit. in Attamen A. U. C. ICCII 4 Tribunatum plebis adeptus eft, tempore quo ufque adeo turbata erat Refpublica, ut eo deventum fit, ut Cn. Pompeius Magnus Conful, fine collega, crearetur. Cum autem paulo ante T. Annius Milo P. Clodium occidiffet, Pompeiufque legem de vi tuliffet, qua inftituebatur quaeftio de ea caede; ulcifcendi occafionem nactus Salluftius, fibi non defuit. Cum duobus aliis Tribunis plebis inimiciffimas conciones, ut fcribit Afconius Pe ianus in Ciceronis Milonianam, de Milone habuit, invidiofas etiam de Cicerone, quod Milonem fummo ftudio defenderet; erat I Cap. 5. 2 A. C. LX. 3 Ap. Aul. Gell. Lib. XVII c. 18. Vid. et veterem Scholiaften Horatii ad Sat. 4 A. C. N. LII. que maxima pars multitudinis infenfa non folum Miloni, fed ipfi etiam, propter invifum patrocinium, Ciceroni. Poftea tamen cum de accufandi ftudio multum remififfet Salluftius, in fufpicione fuit in gratiam rediiffe cum Milone et Cicerone. Crediderim, hifce temporibus, fcriptam fuiffe Hiftoriam Catilinariae coniurationis; cum Sallufius, exacto Tribunatus tempore, privatus ageret, nec Ciceroni effet infenfus; rem enim ita narrat, ut ea lecta Hiftoria, nemo non acta Ciceronis fit probaturus. Forte et bellum Iugurthinum, et civilia, quae id infequuta funt, aliaque cum iis connexa, eodem illo tempore confcripfit, aut aliquanto pofterius. Certe non funt ea fcripta hominis adolefcentis, teftaturque ipfe, initio coniurationis Catilinariae, fe tum demum Hiftoriam aggreffum fcribere, ubi animus ex multis miferiis atque periculis requievit, et fibi reliquam aetatem a Republica procul habendam decrevit; quod vix ante Tribunatum, quem anno aetatis XLI geffit, fieri potuit. Tum vero ftatuit res geftas Populi Romani carptim (sic ipse loquitur) ut quaeque memoria digna viderentur perfcribere; eo magis quod ei a fpe, metu, partibus Reipublicae animus liber erat. Haec funt verba hominis honores nullos amplius fperantis, aut certe ambitionem egregie diffimulantis. At nec ante diffimularat honorum cupiditatem; nec poftea, rerum potiente Caefare, eorum contemtum prae fe tulit. Itaque ante omnia Catilinariam coniurationem, quae contigerat anno eius vitae xxx, ac proinde I Cap. 3. cuius teftis fuerat, fcribere undecim circiter poft annis aggreffus eft, fi calculos rectę ponimus. Tum Iugurthinum bellum, quod diu ante quam nafceretur, et civile, quod eo puero geftum eft, confcripfit. Periit poftremum opus, fi fragmenta quaedam excipias, quae tamen fat ampla ad nos pervenerunt, ut ex iis intelligere poffimus, non minus accurate ac cetera perfcriptum fuiffe. Sed mihi videor ex loco Aufonii poffe colligere tempora, quorum Hiftoriam fcripferat Sallufius, in iis libris qui perierunt, Aufonius in Idyllia xxxII, ad Nepotem, docet et puerum, quos libros legere eum oporteat, quos ipfe, in gratiam eius, in manum iterun fumere fit paratus. Itaque memorato Terentio, fic loquitur de Salluftii libris: Jam facinus, Catilina, tuum, Lepidique tumultum, Haec funt omnia opera Salluftii, excepto bella Jugurthino, quod cur omiferit Aufonius, non intelligo. Forte aliquot verfus vetuftate interciderunt. I Occurrit bellum Catilinarium, de qua nihil neceffe eft dicere. II Hiftoria tumultus ex→ citati a Marco Aemilio Lepido, anno urbis conditae IOCLXXXVII, poftquam anno fuperiori conful fuiffet is tumultus a Pompeio et Catulo oppreffus eft, eodem anno III, Inde Salluftius feripferat Hiftoriam rerum in Republica Romana 1 Sueton. de Ill. Gramm. Cap. 10. per duodecim annos geftarum, ante Lepidi tumultum ; quorum duodecim annorum initium fecerim circiter ab anno U. C. 13CLXIII, quo bellum Marficum inchoatum. ab eo enim tempore, ufque ad extremam Dictaturam Sullae, duodecim circiter anni fluxerunt. Multa autem inveniuntur fragmenta Salluftii, ex quibus liquet eum res a Sulla geftas fcripfiffe: quae ea temporis intercapedine continentur. IV Bellum fcripferat Sertorianum, quod coeperat fub finem vitae Sullae, proximeque duodecim annos memoratos confequebatur: Metellus enim in Hifpaniam contra Sertorium miffus eft anno U. C. IƆCLXXIV, qui duodecim illorum annorum ultimus fuit. Si ea Historia ad receptas ufque Hifpanias pertexta eft, quod credibile videtur, pertinuit ad annum 10CLXXXI. nam eo demum anno, occifis Sertorio et Perperna, pacatae funt. Hifpaniae. Hinc videmus quamvis Salluftius carptim fcripfiffet Hiftoriam Romanam, nec continua temporum ferie lucubrationes fuas edidiffet, ex tribus poftremo memoratis operibus potuiffe contexi circiter octodecim annorum Hiftoriam; quae utinam fane exftaret! Fragmenta enim eius fitim noftram excitant, non reftinguunt. Hi autem libri, quamvis ab auctore eo ordine, quem memorat Aufonius, editi, videntur poftea a Grammaticis in ordinem quemdam redacti, ut ex tribus operibus una conflaretur Hiftoria, Librique eius perpetuo ordine a primo ad ultimum decurrerent, commodiufque ad teftimonium citarentur. Afinius Pollio, in libro quo Salluftii fcripta reprehenderat, ut nimia prifcorum verborum adfectatione oblita, tradebat, In eam rem adiutorium ei feciffe maxime quemdam Atteium Praetextatum, |