nifi leges multi arma fua timeri voluerunt.. ego nunquam volui quidquam poffe, nifi pro vobis : multi ex vobis potentia freti, in vos fuis viribus abufi funt. Itaque non eft mirum, fi nullius amicitia ufus fum, qui non perpetuo reip. amicus fuit: neque me poenitet, fi aut petenti Vatinio reo patrocinium pollicitus fum, aut Sexti infolentiam repreffi, aut Bibuli patientiam culpavi, aut virtutibus Caefaris favi. hae enim laudes egregii civis, et unicae funt. quae fi tu mihi, uti vitia, obiicis, temeritas tua reprehenditur, non mea vitia culpabuntur. Plura dicerem, fi apud alios mihi effet differendum, P. C. non apud vos, quos habui omnium actionum mearum monitores. fed, ubi rerum testimonia adfunt, quid opus eft verbis ? Nunc ad s te uti revertar, Sallufti patremque tuum praeteream: qui fi nunquam in vita fua peccavit, tamen maiorem iniuriam reip. facere non potuit, quam quod te talem filium genuit. Neque, tu fi qua in pueritia peccafti, exfequar, ne parentem tuum videar accufare, qui eo tempore fummam tui poteftatem habuit; fed qualem adolefcentiam egeris. hac enim demonftrata, facile intelligetur, quam petulanti pueritia, quam impudicus et procax, adoleveris. Pofteaquam immenfae gulae impudiciffimi corporis quaeftus fufficere non potuit, et aetas tua iam ad ea patienda, quae alteri facere collibuiffet, exoleverat; cupiditatibus infinitis efferebaris, ut, quae ipfe corpori tuo turpia non duxiffes, in aliis experireris. ita non eft facile exputare, P. C. utrum inhoneftioribus corporis partibus rem quaefierit, an amiferit. domum paternam vivo patre turpiffime venalem habuit, vendidit. et cui dubium poteft esse, quin mori coëgerit eum, quo hic nondum mortuo pro herede gefferit omnia? Neque pudet a me eum quaerere, quis in P. Craffi domo habitet ; cum ipfe refpondere non queat, quis in ipfius habitet paterna domo. At hercule! lapfus aetatis tirocinio, poftea fefe correxit. non ita eft: fed abiit in fodalitium facrilegi Nigidiani: bis iudicis ad fubfellia attractus, extrema fortuna ftetit: et ita difceffit, uti non hic innocens effe, fed iudices peieraffe, exiftimarentur. Primum, honorem in quaeftura adeptus, hunc locum et hunc ordinem defpexit : cuius aditus fibi quoque, fordidiffimo homini, patuiffet. itaque timens, ne facinora eius clam vos effent, cum omnibus matrum familiarum viris opprobrio effet, confeffus eft, vobis audientibus, adulterium; neque erubuit ora 6 veftra. Vixeris, uti libet, Sallufti; egeris, quae volueris; fatis fit, unum te tuorum fcelerum confcium effe! noli nobis languorem, et foporem nimium exprobrare. Sumus diligentes in tuenda pudicitia uxorum noftrarum: fed ita experrecti non fumus, ut a te cavere poffimus. audacia tua vincit ftudia noftra: Ecquod hunc movere poffit, P. C. factum ac dictum turpe, quem non puduit palam, vobis audientibus, adulterium confiteri? Quod fi nihil pro me tibi refpondere voluiffem; fed illud cenforium elogium Ap. Claudii, et L. Pifonis, integerrimorum virorum, quo ufus eft quifque eorum, pro lege palam univerfis recitarem : nonne tibi viderer aeternas inurere maculas, quas reliqua vita tua eluere non poffit? Neque poft illum delectum Senatus te umquam vidimus. nifi forte in ea te caftra coniecifti, quo omnis fentina reip. confluxerat. At idem Salluftius, qui in pace ne fenator quidem manferat, poftea quam refp. armis oppreffa eft, et idem victor, qui exules reduxit, in Senatum poft quaefturam reductus eft. quem ho * norem ita geffit, ut nihil in eo non venale habuerit, cuius aliquis emtor fuerit. Ita igitur egit, ut nihil non aequum ac verum duxerit, quod ipfi facere collibuiffet: neque aliter vexavit, ac debuit, fi quis praedae loco accepiffet magiftratum. Peracta quaeftura, pofteaquam magna pignora eis dederat, cum quibus fimilitudine vitae fe coniunxerat, unus iam ex illo grege videbatur. eius enim partis exemplar erat Salluftius, quo tanquam in imam voraginem coetus omnium vitiorum excefferat: quidquid impudicorum, cillonum, parricidarum, facrilegorum, debitorum fuit in urbe, municipiis, coloniis, Italia tota, ficut in fretis, fubfederant, nominis perditi, ac notiffimi, nulla in parte caftris apti, nifi licentia vitiorum, et cupiditate rerum novarum. At poftea quam praetor 7 factus eft, modefte fe geffit et abftinenter. Nonne ita provinciam vastavit, ut nihil neque paffi fint, neque exfpectarint gravius focii noftri in bello, quam experti funt in pace, hoc Africam interiorem obtinente? unde tantum hic exhaufit, quantum potuit aut fide nominum tranfiici, aut in naves contrudi. tantum, inquam, P. C. exhaufit, quantum voluit: ne caufam diceret, feftertio duodecies cum Caefare pacifcitur. Quod fi quidpiam corum falfum eft; hic palam refelle, unde tu, qui modo ne paternam quidem domum redimere potueris, repente tamquam fomnio beatus, hortos pretiofiffimos, villam Tiburti C. Caefaris, reliquas poffeffiones paraveris? Neque piguit quaerere, cur ego P. Craffi domum emiffem cum tu veteris villae dominus fis, cuius paulo ante fuerat Caefar? modo, inquam, patrimonio non comefo, fed devorato, quibus rationibus repente factus es tam affluens 2 et tam beatus? nam quis te faceret here 326 DECLAMAT. IN SALL, dem, quem ne amicum quidem fuum fatis honeftum quifquam fibi ducit, nifi fimilis, ac par 8 tui? At hercule egregia facta maiorum tuorum te extollunt: quorum five tu es fimilis, five illi tui nihil ad omnium fcelus ac nequitiam addi poteft. Verum, ut opinor, honores tui te faciunt infolentem. Tu, Crifpe Sallufti, tantidem putas effe bis fenatorem, et bis quaeftorem fieri, quanti bis confularem, et bis triumphalem? Carere debet omni vi→ tio, qui in alterum paratus eft dicere. is demum maledicit, qui non poteft verum ab altero audire. Sed tu omnium menfarum affecla, omnium cubiculorum in aetate pellex, et idem poftea adulter, omnis ordinis turpitudo es, et civilis belli memoria, Quid enim hoc gravius pati potuimus, quam quod te incolumem in hoc ordine videamus? Define bonos petulantiffima confectari lingua: define morbo procacitatis ifto uti: define unumquemque moribus tuis aeftimare: his moribus amicum tibi facere non potes, videris velle inimicum habere. Finem dicendi faciam P. C. Saepe enim vidi gravius offendere animos auditorum eos, qui aliena flagitia aperte dixerunt, quam eos, qui commiferunt. mihi quidem ratio habenda eft, non quid Salluftius merito debeat audire, fed ut ea dicam, fi qua ego honefte effari poffum. HISTORICUS A Aborigines cum Troianis Romam condidere 8. Adherbal, Micipfae filius 90. 95. victus a Iugurtha Ro- Aedes Concordiae 51. Aemilius Scaurus a Iugurthae largitione fe continet 106. Aethiopes 112. Africae fitus et defcriptio 108. Allobroges ad coniurandum ab Umbreno follicitari 45. L. Annius et P. Lucullus Tribuni Pl. magiftratum conti- Q. Annius e coniuratis Catilinae 19. Antiochus 10000 talent, a Philippo Spoliatus 273. C. Antonius Conful 28. Catilinam cum exercitu perfequi- App. Claudius interrex 254. Aquila Marii in Catilinae caftris 79. Archelaus Mithridatis incepta impedivit 273. Armeniorum origo 109. Arretinus f. Reatinus ager 40. Afia a Romanis obfeffa 273. Afpar Numida 236. Athenae fuam celebritatem fcriptoribus debent II. Athe- Aventinus mons 128. Auli caftra a Iugurtha circumventa 138. Aurelia Oreftilla, Catilinae coniux 17. P. Autronius Catilinae focius 19. Conful defignatus, am- bitus damnatur 20. |