vero in totum a marmoribus pulsa, iam quidem et auro, nec tantum ut parietes toti operiantur, verum et interraso marmore vermiculatisque ad effigies rerum et animalium crustis. Non placent iam abaci nec spatia montis in cubiculo 3 dilatantia; coepimus et lapidem pingere. Hoc Claudi principatu inventum, Neronis vero maculas quae non essent in crustis inserendo unitatem variare, ut ovatus esset Numidicus, ut purpura distingueretur Synnadicus, qualiter illos nasci optassent deliciae. Montium haec subsidia deficientium, nec cessat luxuria id agere, ut quam plurumum incendiis perdat.

II. 2. Imaginum quidem pictura, qua maxume similes in 4 aevom propagabantur figurae, in totum exolevit. Aerei po

a, B. Omitt. VRdhẞr. De praepositione ante vocem auro omissa v. ad 32, 8. pulsa iam, B. postulatum, VR dh. postlatum, T. postlata iam, Pint. et Oudend. ad Suet. Aug. 77. aurum, Rh. pabert, R. vermiculatisque, Bdr. vermiculatosque, h. vermiculatis, B. vermicolasti quod, V. vermicolastiq., R. verum et, om. r.

§ 3. abacina sp., V. spatia, VR dh. spatio, B. opes, K. — montium, K. cubicula, d. dilatantia, BV dhP. dilatatata (sic), R. delitentia, Barbar. By. Quos Hard. tamquam huius lectionis auctores prae se fert codices omnes, nulli ii fuisse videntur. delitescentes, K. nec specula in cubiculo nitentia, Salmas. ad scriptores hist. Aug. p. 443. a. D., quod probat Rochett. peintures antiques inédites, p. 381. At spatia montis ex usu loquendi Pliniano intelligenda sunt spatia marmoris montis instar excrescentia; nam saepe hic scriptor genitivum alteri substantivo apponit, ut significet hoc substantivum similitudinem illius substantivi referre, cuius ponitur genitivus; vid. 8, 95. 13, 60. 98. 11, 49. 16, 70. 20, 29. 27, 94. 34, 98. 35, 169. 36, 31. Quod autem ad verbum dilatare attinet, Plinius eo h. 1. sensu intransitivo pro expandi usus est, quod neutiquam nos offendet, cum multis exemplis comprobetur Plinium praeter alios scriptores hac libertate uti; ut enim nihil dicam de verbis proficio, propero, vario, verto, subverto, vibro, inveniuntur verba accelero 2, 74., augeo 2, 71. 36, 122., contexo 20, 36., continuo 17, 233. 18, 362. 20, 35., inclino 27, 128., maturo 16, 102. 117., minuo 37, 181., praecipito 11, 82., reflecto 3, 43., tendo 5, 35. 16, 122., vaporo 31, 5., voluto 8, 56. 35, 140. hoc sensu a Plinio posita. Add. Reisig. scholl. grammat. Lat. § 174. cum nota Haas. p. 291. lapide, BVR. maculis, R. quae, BVRdh. Omitt. Spy. qua, Gron. essent in, B. esse in, PVRdhopy. essent, K. crustis sed, h. unitatem, Bh N2. unitate, VRdN1. BVRdh N2. varietate, N1.

esse, VR.

variare,

distingueamur, B. Ceterum v. de h. 1. Gronov. obss. III. 11. p. 525. Symnadicus, B. optassent, BVRdhKT. optarent, Br. haec, Bd. ae, V. ac, Rh. difficientium, V. age, VRh.

nec, Bd.

qua,

Aurei, Du

$4. Imaginum, BdT. imaginem, VR. imagines, h. pictae, h. BVRT. quam, Pdhẞy. similes, Bd. similis, VRh. aevum, VRh. eum, d, deum, B. in totum, BVRN1Tdh. quod in totum, PN2By. rand. argenteȧ a, R. argente, h. fasces, N. figurabundus crimine, B. volgatis, B. mulgatis, R. vulgatarum, Lessing. opp. XI. p. 711. salibus carminum; varia de h. 1. coniicit Barbar., quamquam et vulgatam scripturam defendi posse concedit. conspici malunt, BVRN'd. malunt conspici, N2hßy. malunt compesci, P. se, om. B. nosci voluerunt, margo Vict. conferciunt, furisque,

--

K. honore, VR.

in, om. B. At v. ad 33, 9.

nuntur clipei, argenteae facies surdo figurarum discrimine, statuarum capita permutantur, volgatis iam pridem salibus etiam carminum. Adeo materiam conspici malunt omnes quam se nosci. Et inter haec pinacothecas veteribus tabulis consuunt alienasque effigies colunt, ipsi honorem non nisi in pretio ducentes, ut frangat heres furisque detrahat laqueum. Itaque nullius effigie vivente imagines pecuniae, non 5 suas relincunt. Iidem palaestras athletarum imaginibus et ceromata sua exornant, Epicurios voltus per cubicula gestant ac circumferunt secum, natali eius vicesima luna sacrificant feriasque omni mense custodiunt, quas icadas vocant, hi maxume qui se ne viventes quidem nosci volunt. Ita est profecto artis desidia perdidit, et quoniam animorum imaBVR der TP (Medic.) forasque, h. furis, Br. laqueum, BV. laqueus, RNdhẞy. Ineptiunt VV. DD., qui Harduini instar vulgatam horum verborum scripturam ita interpretantur: „,honorem in solo imaginum pretio ponentes, quas heres frangat, quas fur dolo subripiat." Nam quis umquam fando audivit heredem decessoris sui tabulas fregisse, simul autem furem iis insidiari? Hoc postremum quam ineptum esset, sentiens Broter. certe furisve coniecit, sed vel hac coniectura admissa contorti multum remanet. Neque tamen alia, quantum scio, explicatio horum verborum exstat, quae, nisi omnia fallunt, non de vera fractura, non de vero furto, sed tropice sunt intelligenda. Plin. scilicet, acerrimus cuiusque luxuriae osor et contemptor, a Romanis sui temporis non amplius suas, sed aliorum imagines colligi et coli queritur; has effigies, ita Plin. fere pergit, quamquam ab ipsis possessoribus anxie cultas (nam haec vox praecipue urgenda est), heres non illorum instar colit, ut tales imagines conferri possint cum imaginibus veterum Romanorum, quae ab avis traditae ultimorum nepotum observantiam excitarunt, verum hae effigies ab herede quoquo modo contemnuntur neque tanti aestimantur, ut eas servet. Immo pinacothecas ipsasque tabulas frangit i. e. tabulas ante consutas denuo per vim latronis quasi instar discindit et divellit nihilque in iis veneratur quam lucrum ex earum venditione capiendum. Hinc adeo furem, qui fortasse insidiis i. e. laqueo uti velit ad unam alteramve illarum tabularum pretiosissimarum potiundam, superat eumque laqueo suo uti prohibet, laquei quasi dignitati officit. Detrahere vero hoc sensu saepe dici, ut sit idem, quod rem aliquam dignitate merita privare (Eintrag thun), constat. Plin. igitur etiam h. 1. paulo argutius indignationem suam prodit talemque talium rerum heredem latroni furique comparat, qui in rebus quas videt modo pretium computat, quo tamen fure vel avidior pinacothecam statim vendere cupit. Salem aliquem, si quid video, Plin. invenit in herede latronis instar picturas frangente et fure sibi apposito, qualium lusuum iuridicorum eum satis studiosum fuisse docent cum alii loci (uti 26, 43.), tum vulgatissimus ille 9, 117. de mancupatione margaritarum. Fere eadem mecum sentit Ian. in diurn. antiquar. 1849. nr. 57. p. 455. De particula ut cum indignatione posita vid. 32, 3. 33, 70. § 5. vivem et he, R. imagines non sua pecunia, h. relinquit, R. Idem, BR. ex ceromate suo, h. Epicurios voltus, B. epiculi vultus, V Rd. Epicuri vultus, N'P. et vultus Epicuri, N2Br. et vultus populi, h. Vid. ad 36, 159. natali eis vic., h. icadas, BVRdN2. ycadas, Ñ1. decadas, hr. cicadas, se ne, BV h. si ne, R. artis, VRh.

K. sane, d. ei, Vh.

uncant, R. hi, R. hii, V. i, dhy. Om. B.

noci, V R.

voluerunt, margo Vict.

et, B.

gines non sunt, negliguntur etiam corporum. Aliter apud 6 maiores in atriis haec erant quae spectarentur, non signa externorum artificum, nec aera aut marmora; expressi cera voltus singulis disponebantur armariis, ut essent imagines quae comitarentur gentilicia funera, semperque defuncto aliquo totus aderat familiae eius qui umquam fuerat populus; stemmata vero liniis discurrebant ad imagines pictas. Tabu- 7 lina codicibus inplebantur et monimentis rerum in magistratu gestarum. Aliae foris et circa limina animorum ingentium imagines erant, adfixis hostium spoliis, quae nec emptori refigere liceret, triumphabantque etiam dominis mutatis ipsae domus. Erat haec stimulatio ingens, exprobrantibus tectis cotidie inbellem dominum intrare in alienum triumphum. Exstat Messalae oratoris indignatio quae prohibuit inseri 8 sint, R. nec leguntur, B. legentur, VR dh.

§ 6. haec, BVRdhTr. hae, B. vulgus, d. singulis, om. d.

aerea aut marmorea, K. expressa, h. amaris, R. semp. de aliquo, R. stemmata, Bh. Itemmata, V Rd. lintea, Rochett. peintures antiques inédites, p. 343. picta sunt, d.

in

re

§ 7. Tabulina, BRN'Pd. tablina, h (codd. Barbari) Br. tabule vero, N2. In V temporis iniuria excidit. in foribus, N2. animorum, BRhTP. aminorum, V. minorum, O. amicorum, d (in rasura) d'py. damicorum, 1. domitarum, Gron. 7. alienarum, Pint. Idem vel maiorum coni. Rochett. 1. 1. p. 344. gentium, B. gentium, VRdhTPy. orant, V. servant, d. emtor, r. figere, BVRdh. refugere, T. refrigere, . refringere, rß. liceret, Bdh. licere, V. licent, R. tentabat, r. triumphabantque, etiam margo Vict. et codd. Gel. triumphabaturque, N. ipsae, codd. Gel. ipe, N. et ipe, P. etme, B1VR dh. etiam, B2. In vulgata lectione quivis interpolationem agnoscit; scripsisse Plin. videtur, quo lectio optimorum codd. ducit, tamen eadem significatione, qua etiam alibi legitur, uti 12, 4., ut sit pro saltem, certe. Add. Garat. ad Cic. Mil. 36. et Wagn. ad Verg. Ecl. 10, 31. aeterno, Ian. ad h. 1. emtae, idem in nuntt. litter. Monac. 1836. Aug. p. 293. quae etiam dominis mutatis domus ornamenta erant, N°r. Erat, B. Et erat, Vdh N1ßy. eratque, N2. haec stimulatio, N2. haec stimmatio, B'. haec stimaratio, VRh. haec summa ratio, d. estimatio, B2. haec ratio summa et, r. exprobrantibus, Vdh. exprobant rebus, B. probrantibus, R. approbantibus, r. inbellem, B. in bellum, V R. imbellem, dhẞr.

--

in

§ 8. quae, BVR. qua, dhẞr. Videtur quidem illi lectioni adversari pronomen suae; at de hoc valent quae dixit Madvig. opusc. acad. II. p. 48. serientisve, R. Laevinorum, Barbar. blevinorum, B1d. belvinorum, R. blaennorum, V1. blaevinorum, V2. bleminorum, Ph. plebinorum, B2. illa volumina, h. Pomponiani, BVRTdhldog N2. Africani, N' (codd. Barbari) B. Salvittonis, margo Vict. Salvitonis, Ph. Saevittonis, B. Salvitionis, VR. Saluttonis, pp. Salutionis, B. Salvitiones, dl. Salvittones, Oudend. ad Suet. Caes. 59. e tribus codd. Leidd., quod probat Ian. diurn. antiq. 1849. nr. 57. p. 456., ut eo inrepentes referatur. Salutiones, 7. Salpittonis, quod unice praefert Schneidewin. in nuntt. litter. Gotting. 1849. p. 1817., vel Salpittones, Gron. enim, BVRdhN'Popy (codd. Leidd. Oudendorpii.) enim ei, N218. dedecori, BVRN' (codd. Leidd. et margo Vict.) dedecore, N2TPdhlopyßr. inrepentes, Gron. T. inrepente, BV R. irrepente, dhlopy. irrumpente, P. notam irrepentem, B. nomini, B. nomine, B'. nominis et (pro nomini. Set), VRdh. Ce

-

genti suae Laevinorum alienam imaginem. Similis causa Messalae seni expressit volumina illa quae de familiis condidit, cum Scipionis Pomponiani transisset atrium vidissetque adoptione testamentaria Salvittonis, hoc enim fuerat cognomen, Africanorum dedecori inrepentes Scipionum nomini. Sed pace Messalarum dixisse liceat, etiam mentiri clarorum imagines erat aliquis virtutum amor, multoque honestius quam mereri, ne quis suas expeteret. Non est prae- 9 tereundum et novicium inventum; siquidem non ex auro argentove aut certe ex aere in bibliothecis dicantur illis quorum inmortales animae in locis iisdem locuntur, quin immo. etiam quae non sunt finguntur pariuntque desideria non traditos voltus, sicut in Homero evenit. Quo maius, ut equidem ar- 10 bitror, nullum est felicitatis specimen, quam semper omnis scire cupere, qualis fuerit aliquis. Asini Pollionis hoc Ro

terum Gronov. et Oudendorp. verba Africanorum dedecori a verbis fuerat cognomen pendentia faciunt, quo errorem admisisse eos puto. Res enim, de qua Hard. permira protulit et quam nec Oudendorp. totam intellexit, quantum ex hoc loco cum 7, 54. comparato colligi potest, ita sese habuit: Pomponius quidam olim ab uno Scipionum adoptatus Pomponianus Scipio dictus est. Hic cum mortem sibi instantem praesentiret, per testamentum alium Scipionem, cui ob indiscretam paene similitudinem mimus Salvitto cognomen dederat (7, 54.), adoptavit, qui ita in nobilissimam partem familiae Scipionum transiit suumque nomen illi stemmati inseruit. Hoc cum praetereundo Pomponiani Scipionis atrium, in quo illud stemma fuit, Messala orator vidisset, indignatus est hominem, cui per ludibrium populus Salvittonis cognomen dederat, adoptione illa testamentaria ei parti familiae Scipionum irrepsisse, cuius participes fuerant Africani, unde his ipsis summum dedecus exorturum erat. Iam singula facillime intelliguntur: fuerat cognomen Salvittoni ante adoptionem; dedecori vero est i. q. in dedecus, ad dedecus, ut sit dedecori, qui dativus, quem dicere possis dativum eventus seu effectus, etiam alibi apud Plinium invenitur; vid. 7, 194. 11, 37. 97. 12, 29. 100. 110. 127. 16, 40. 41. 108. 124. 139. 25, 1. 30, 7. 34, 166. coll. Haas. ad Reisig. scholl. grammat. Lat. p. 670. Ad inrepentes vero supplendum homines, nisi forte inrepentem legere mavis. pacem, V. pave, R. quis et ut suas, N. teret, R.

ex

§ 9. non, BVRdhTP (margo Vict.) non solum, N2ßy. nunc, Ian. recte ad sensum, at praeter necessitatem. Aut enim extrema periodo signum interrogationis ponatur et non pro nonne dictum agnoscatur (vid. 2, 157. 159. 7, 137. 138. 9, 118. 19, 1. 21, 78. 26, 19. 36, 6. 37, 41.), aut, quod mihi magis placet, non est ita sumendum, ut sit idem quod non dico (Hand. Tursell. 4, 282.); gravior antithesis, quam alias in hac locutione invenitur, sermoni Pliniano est convenientissima. argentumve, B'. ducantur, VR. BVRdhTP. illi, ẞr. Dicantur sc. imagines; vid. infra quae non sunt. dem, RTdh. isdem, BV. hisdem, N1. iisdem locis ibi, N2ß. et in hiisdem locis ibi, δρα. qui immo, VR. traditos, BVRdP. tradit eos, h. traditi, ß.

sicut, Bdh. sicuti, V R. devenit, B.

§ 10. malus, R. VRdh. fuerint, B. hoc, om. h.

equidem, om. d.

qualis, Rdh. quales, BV.

illis,

iis

fuerit,

Polionis, B, quod praefert Lachmann. ad Lucret. 1, 313.

mae inventum, qui primus bibliothecam dicando ingenia hominum rem publicam fecit; an priores coeperint Alexandreae et Pergami reges qui bibliothecas magno certamine instituere, non facile dixerim. Imaginum amorem flagrasse quon- 11 dam testes sunt Atticus ille Ciceronis edito de iis volumine et M. Varro benignissimo invento, insertis voluminum suorum fecunditati septingentorum inlustrium aliquo modo imaginibus, non passus intercidere figuras aut vetustatem aevi contra homines valere, inventor muneris etiam dis invidiosi, quando inmortalitatem non solum dedit verum etiam in omnis terras misit, ut praesentes esse ubique et cludi possent; III. 3. et hoc quidem alienis ille praestitit.

Verum clipeos in sacro vel publico dicare privatim pri- 12 mus instituit, ut reperio, Appius Claudius qui consul cum P. Servilio fuit anno urbis CCLIX.; posuit enim in Bellonae

bybliothecam, B ubique. rem, BVR1h (Ambr. I. II.) rei, R2rd (in hoc i serius additum.) publicam, B. publicae, Vr. publice, Rdh (Ambr. I. II.) Huic voci data addit r. coeperunt, R. Alexandreae, B. reges, Bp. Omitt. VRdh (margo Vict.)

§ 11. amorem, BN'. amore, VRdh TN2Pr.- quondam, BVR dh. quosdam, pry. Atticus, Bd. et Atticus, VRhN2ßy. Atticus et Cicero omisso ille, N'. Cecinis, V. editis et voluminibus, N. iis, BRN2. his, VN1dßɣ. sua senectute, hp. et, dh N2. Omitt. BVR. Marcusque, N'. benignissimo, Bd. benignissime, VRP. benignissimo et, påpø. benignissime et, h. inserto, P. voluminum, B. voluminibus, VRdP. in voluminibus, popp. suis voluminibus, r. in voluminibus nominibus, h. suorum, BVRdhp P. Omitt. ropy. — fecunditati, B2P. fecunditatium, B1V R. foecunditantium, d. foecunditatum, hp. Omitt. ropy. septingentorum, BVRPN1. non nominibus tantum septingentorum, dpN2ßy. non tantum septingentorum, hpy. et nominibus non tantum, d. virorum septingentorum, Ian., qui alteram suam coniecturam de origine scripturae a nobis receptae, difficultatibus quae ita nascuntur rite pensitatis, ipse reiiciet. Mihi Plin. septingentorum nominum inlustrium scripsisse videtur, cum tale substantivum vix abesse possit. aliquo, BVRdN1. sed et aliquo, PhpN2ßy. clipeorum, Osann. in diurn. litter. Hal. 1827. nr. 116. p. 83. interire, pr. homines, BV RdhN2. imagines, inventor, BVRT (margo Vict.) inventione, Barbar. B. inventores, dpy. sacrorum inventores, hpr. muneris, BT. numquis, V. munquis, R. quin, hpropy. inventores quis eum dicat, d, partim in rasura. dis, B1. invidiosi, BVRN'Tpop (margo Vict.) invidiose, hry. invidiosis, N2. invidiosum, d. invidiosus, Barbar. B. verum, om. T. et, N1. Omitt. BVRdhprop❤N2y. cludi, BVR. claudi, N'ß. credi, PhpropN2d (in rasura) 7. Ian. quoque hanc scripturam probat coll. 29, 72. 36, 68., quam ut deterioribus modo libris nitentem defendere vix ausim. Cum vero et sine dubitatione sit interpolatum, ego Plinium esse ubique, ubique cludi possent scripsisse arbitror; et vox quidem ubique per anaphoram cum vi repetitur (v. ad 33, 40.), cludi vero, de qua forma v. ad 32, 64., ad armaria refertur, quibus imagines maiorum disponebantur (v. § 6.). Ad horum exemplum imagines Varronianae in quavis capsa includi potuerunt. esse ubique gentium possent, Schneidewin. nuntt. litter. Gotting. 1849. p. 1818.

N'.