ris enim animus est ad ea, quae placent, defen8 dunda: ceteri validiorum sunt. An dubium habetis, num obficere quid vobis uno animo pergentibus possit, quos languidos socordisque pertimuere? Nisi forte Gaius Cotta, ex factione media consul, aliter 5 quam metu iura quaedam tribunis plebei restituit; et, quamquam Lucius Sicinius primus de potestate tribunicia loqui ausus mussantibus vobis circumventus erat, tamen prius illi invidiam metuere, quam 9 vos iniuriae pertaesum est. Quod ego nequeo sa- 10 tis mirari, Quirites; nam spem frustra fuisse intel10 lexistis. Sulla mortuo, qui scelestum inposuerat servitium, finem mali credebatis: ortus est longa saevior Catulus. Tumultus intercessit Bruto et Mamerco consulibus; dein Gaius Curio ad exitium 15 11 usque insoutis tribuni dominatus est; Lucullus superiore anno quantis animis ierit in Lucium Quintium, vidistis, quantae denique nunc mihi turbae concitantur! Quae profecto in cassum agebantur, si prius quam vos serviundi finem, illi dominationis 2.) facturi erant: praesertim cum his civilibus armis dicta alia, sed certatum utrimque de dominatione 2 in vobis sit. Itaque cetera ex licentia aut odio aut avaritia in tempus arsere: permansit una res modo, quae utrimque quaesita est et erepta in posterum, 25 vis tribunicia, telum a maioribus libertati paratum. 13 Quod ego vos moneo quaesoque ut animadvortatis, neu nomina rerum ad ignaviam mutantes otium pro servitio adpelletis. Quo iam ipso frui, si vera et honesta flagitium superaverit, non est condicio : 30 fuisset, si omnino quiessetis. Nunc animum advortere et, nisi viceritis, quoniam omnis iniuria gravitate tutior est, artius habebunt.

14

Quid censes igitur? aliquis vostrum subiecerit. Primum omnium amittundum morem hunc quem 35 agitis, inpigrae linguae, animi ignavi, non ultra con15 tionis locum memores libertatis. Deinde ne vos

16

ad virilia illa vocem, quo tribunos plebei modo, patricium magistratum, libera ab auctoribus patriciis suffragia maiores vostri paravere cum vis omnis, Quirites, in vobis sit et, quae iussa nunc pro alus 5 toleratis, pro vobis agere aut non agere certe possitis, Iovem aut alium quem deum consultorem expectatis? Magna illa consulum imperia et patrum decreta vos exequendo rata efficitis, Quirites, ultroque licentiam in vos auctum atque adiutum pro10 peratis. Neque ego vos ultum iniurias hortor, ma- 17 gis uti requiem capiatis; neque discordias, ut illi criminantur, sed earum finem volens iure gentium res repeto et, si pertinaciter retinebunt, non arma neque secessionem, tantummodo ne amplius san15 guinem vostrum praebeatis censebo. Gerant ha-18 beantque suo modo imperia; quaerant triumphos; Mithridatem, Sertorium et reliquias exulum persequantur cum imaginibus suis: absit periculum et labos quibus nulla pars fructus est. Nisi forte re- 19 20 pentina ista frumentaria lege munia vostra pensantur: qua tamen quinis modiis libertatem omnium aestumavere, qui profecto non amplius possunt alimentis carceris. Namque, ut illis exiguitate mors prohibetur, senescunt vires, sic neque absolvit cura 25 familiari tam parva res et ignaviam cuiusque tenuissuma spe frustratur: quae tamen quamvis ampla 20 quoniam serviti pretium ostentaretur, cuius torpedinis erat decipi et vostrarum rerum ultro iniuriae gratiam debere? Namque alio modo neque valent 30 in univorsos neque conabuntur. Cavendus dolus 21 est. Itaque simul conparant delenimenta et differunt vos in adventum Gnaei Pompei: quem ipsum, ubi pertimuere sublatum in cervices suas, mox dempto metu lacerant. Neque eos pudet, vindices 22 35 uti se ferunt libertatis, tot viros sine uno aut remittere iniuriam non audere aut ius non posse defendere. Mihi quidem satis spectatum est Pompeium, 28

tantae gloriae adulescentem, malle principem vớlentibus vobis esse quam illis dominationis socium, auctoremque in primis fore tribuniciae potestatis. 24 Verum, Quirites, antea singuli cives in pluribus, non in uno cuncti praesidia habebatis, neque mortalium quisquam dare aut eripere talia unus po

terat.

25 Itaque verborum satis dictum est: neque enim 26 ignorantia res claudit; verum occupavit nescio qua vos torpedo, qua non gloria movemini neque flagitio cunctaque praesenti ignavia mutavistis, abunde libertatem rati: scilicet quia tergis abstinetur et huc 27 ire licet atque illuc, munera ditium dominorum, atque

16

haec eadem non sunt agrestibus, sed caeduntur inter potentium inimicitias donoque dantur in provin- 15 28 cias magistratibus. Ita pugnatur et vincitur paucis: plebes, quodcumque accidit, pro victis est et in dies magis erit, si quidem maiore cura dominationem illi retinuerint quam vos repetiveritis liber

tatem.

26

EX HISTORIA IIII

EPISTVLA MITHRIDATIS

(IIIL 19 KRITZ)

Rex Mithridates regi Arsaci salutem. Omnes s qui secundis rebus suis ad belli societatem orantur, considerare debent, liceatne tum pacem agere; dein, quod quaesitur satisne pium tutum, gloriosum an indecorum sit. Tibi si perpetua pace frui licet, nisi 2 hostes opportuni et scelestissumi, egregia fama, si 10 Roma nos oppresserit, futura est, neque petere audeam societatem et frustra mala mea cum bonis tuis misceri sperem. Atque ea, quae te morari 3 posse videntur, ira in Tigranem recentis belli et meae res parum prosperae, si vera existumare vo15 les, maxume hortabuntur. Ille enim obnoxius 4 qualem tu voles societatem accipiet; mihi fortuna, multis rebus ereptis, usum dedit bene suadendi; et, quod florentibus optabile est, ego non validissumus praebeo exemplum, quo rectius tua

20 conponas.

Namque Romanis cum nationibus populis regi-5 bus cunctis una et ea vetus caussa bellandi est, cupido profunda imperi et divitiarum. Qua primo cum rege Macedonum Philippo bellum sumpsere, 25 dum a Carthaginiensibus premebantur amicitiam simulantes. Ei subvenientem Antiochum conces- 6 sione Asiae per dolum avortere; ac mox tracto Philippo Antiochus omni cis Taurum agro et deeem milibus talentorum spoliatus est. Persen deinde

150

EPISTVLA MITHRIDATIS

Philippi filium, post multa et varia certamina apud Samothracas deos acceptum in fidem, callidi et repertores perfidiae, quia pacto vitam dederant, in8 somniis occidere. Eumenen, cuius amicitiam gloriose ostentant, initio prodidere Antiocho, pacis mer-5 cedem; post, habitum custodiae agri captivi, sumptibus et contumeliis ex rege miserrumum servorum effecere: simulatoque inpio testamento filium eius Aristonicum, quia patrium regnum petiverat, hos9 tium more per triumphum duxere; Asia ab ipsis 10 obsessa est. Postremo Bithyniam Nicomede mortuo diripuere, cum filius Nysa, quam reginam adpella10 verat, genitus haud dubie esset. Nam quid ego me adpellem? quem diiunctum undique regnis et tetrarchiis ab imperio eorum, quia fama erat divi-15 tem neque serviturum esse, per Nicomedem bello lacessiverunt, sceleris eorum haud ignarum et ea, quae accidere, testatum antea Cretensis, solos omnium liberos ea tempestate, et regem Ptolemaeum. 11 Atque ego ultus iniurias Nicomedem Bithynia ex-20 puli Asiamque spolium regis Antiochi recepi et 12 Graeciae demsi grave servitium. Incepta mea postremus servorum Archelaus exercitu prodito inpedivit: illique, quos ignavia aut prava calliditas, ut meis laboribus tuti essent, armis abstinuit, acerbis-25 sumas poenes solvunt, Ptolemaeus pretio in dies bellum prolatans, Cretenses inpugnati semel iam 13 neque finem nisi excidio habituri. Equidem cum mihi ob ipsorum interna mala dilata proelia magis quam pacem datam intellegerem, abnuente Tigrane, 30 qui mea dicta sero probat, te remoto procul, omnibus aliis obnoxiis, rursus tamen bellum coepi Marcumque Cottam, Romanum ducem, apud Calchedona 14 terra fudi, mari exui classe pulcherruma. Apud Cyzicum magno eum exercitu in obsidio moranti fru- 35 mentum defuit, nullo circum adnitente; simul hiemps mari prohibebat. Ita sine vi hostium regredi cona