"Nate Deâ, vosque, hæc," inquit, "cognoscite Teucri,
“Et mihi quæ fuerint juvenili in corpore vires,
"Et quâ servetis revocatum a morte Dareta."
Dixit, et adversi contra stetit ora juvenci,
Qui donum astabat pugnæ; durosque reductâ
Libravit dextrâ media inter cornua cæstus
Arduus, effractoque illisit in ossa cerebro.
Sternitur, exanimisque tremens procumbit humi bos.
Ille super tales effundit pectore voces:-
"Hanc tibi, Eryx, meliorem animam pro morte Daretis
"Persolvo: hìc victor cæstus artemque repono."
Protinus Æneas celeri certare sagittâ
Invitat, qui fortè velint, et præmia ponit:
Ingentique manu malum de nave Seresti
Erigit; et volucrem trajecto in fune columbam,
Quò tendant ferrum, malo suspendit ab alto.
Convenêre viri, dejectamque ærea sortem
Accepit galea; et primus clamore secundo
Hyrtacidæ ante omnes exit locus Hippocoöntis:
Quem modò navali Mnestheus certamine victor
Consequitur, viridi Mnestheus evinctus olivâ:
Tertius Eurytion, tuus, o clarissime, frater,
Pandare; qui quondam, jussus confundere foedus,
In medios telum torsisti primus Achivos:
Extremus galeâque imâ subsidit Acestes,
Ausus et ipse manu juvenum tentare laborem.
Tum validis flexos incurvant viribus arcus,
Pro se quisque, viri, et depromunt tela pharetris :
Primaque per cœlum nervo stridente sagitta
Hyrtacidæ juvenis volucres diverberat auras;
Et venit, adversique infigitur arbore mali:
Intremuit malus, timuitque exterrita pennis.
Ales, et ingenti sonuerunt omnia plausu.
Post acer Mnestheus adducto constitit arcu,
Alta petens, pariterque oculos telumque tetendit:
Ast ipsam miserandus avem contingere ferro
Non valuit; nodos et vincula linea rupit,
Queis innexa pedem malo pendebat ab alto:
Illa Notos atque atra volans in nubila fugit.
Tum rapidus jamdudum arcu contenta parato
Tela tenens, fratrem Eurytion in vota vocavit ;
Jam vacuo lætam cœlo speculatus, et alis
Plaudentem, nigrâ figit sub nube columbam.
Decidit exanimis, vitamque reliquit in astris
Aëriis, fixamque refert delapsa sagittam.
Amissâ solus palmâ superabat Acestes:
Qui tamen æthereas telum contorsit in auras,
Ostentans artemque pater arcumque sonantem.
Hìc oculis subitò objicitur magnoque futurum
Augurio monstrum: docuit pòst exitus ingens,
Seraque terrifici cecinerunt omina vates.
Namque volans liquidis in nubibus arsit arundo,
Signavitque viam flammis, tenuesque recessit
Consumta in ventos: cœlo ceu sæpè refixa
Transcurrunt, crinemque volantia sidera ducunt.
Attonitis hæsêre animis, superosque precati,
Trinacrii Teucrique viri: nec maximus omen
Abnuit Æneas; sed lætum amplexus Acesten
Muneribus cumulat magnis, ac talia fatur :-
"Sume, pater; nam te voluit rex magnus Olympi
"Talibus auspiciis exsortem ducere honores.
Ipsius Anchisæ longævi hoc munus habebis ; "Cratera impressum signis, quem Thracius olim "Anchisæ genitori in magno munere Cisseus
"Ferre sui dederat monumentum et pignus amoris." Sic fatus, cingit viridanti tempora lauro,
Et primum ante omnes victorem appellat Acesten: Nec bonus Eurytion prælato invidit honori, Quamvis solus avem cœlo dejecit ab alto. Proximus ingreditur donis, qui vincula rupit ; Extremus, volucri qui fixit arundine malum.
At pater Æneas, nondum certamine misso, Custodem ad sese comitemque impubis Iüli Epytiden vocat, et fidam sic fatur ad aurem :"Vade age; et Ascanio, si jam puerile paratum
Agmen habet secum, cursusque instruxit equorum, "Ducat avo turmas, et sese ostendat in armis, "Dic," ait. Ipse omnem longo decedere circo Infusum populum, et campos jubet esse patentes. Incedunt pueri, pariterque ante ora parentum Frænatis lucent in equis; quos omnis euntes Trinacriæ mirata fremit Trojæque juventus. Omnibus in morem tonsâ coma pressa coronâ : Cornea bina ferunt præfixa hastilia ferro; Pars leves humero pharetras; it pectore summo Flexilis obtorti per collum circulus auri. Tres equitum numero turmæ, ternique vagantur Ductores; pueri bis seni quemque secuti Agmine partito fulgent, paribusque magistris. Una acies juvenum, ducit quam parvus ovantem, Nomen avi referens, Priamus, tua clara, Polite, Progenies, auctura Italos: quem Thracius albis Portat equus bicolor maculis, vestigia primi Alba pedis, frontemque ostentans arduus albam. Alter Atys, genus undè Atti duxêre Latini; Parvus Atys, pueroque puer dilectus Iülo.
Extremus, formâque ante omnes pulcher, Iülus
Sidonio est invectus equo, quem candida Dido
Esse sui dederat monumentum et pignus amoris.
Cetera Trinacriis pubes senioris Acestæ
Excipiunt plausu pavidos, gaudentque tuentes
Dardanidæ, veterumque agnoscunt ora parentum.
Postquam omnem læti consessum oculosque suorum
Lustravêre in equis, signum clamore paratis
Epytides longè dedit, insonuitque flagello.
Olli discurrêre pares, atque agmina terni
Diductis solvêre choris; rursusque vocati
Convertêre vias, infestaque tela tulêre.
Indè alios ineunt cursus, aliosque recursus,
Adversis spatiis; alternosque orbibus orbes
Impediunt, pugnæque cient simulacra sub armis :
Et nunc terga fugâ nudant, nunc spicula vertunt
Infensi, factâ pariter nunc pace feruntur.
Ut quondam Cretâ fertur Labyrinthus in altâ
Parietibus textum cæcis iter, ancipitemque
Mille viis habuisse dolum, quà signa sequendi
Falleret indeprensus et irremeabilis error.
Haud aliter Teucrûm nati vestigia cursu
Impediunt, texuntque fugas et prælia ludo :
Delphinum similes, qui per maria humida nando
Carpathium Libycumque secant, [luduntque per undas.]
Hunc morem cursûs, atque hæc certamina primus
Ascanius, Longam muris cùm cingeret Albam,
Retulit, et priscos docuit celebrare Latinos;
Quo puer ipse modo, secum quo Troïa pubes:
Albani docuêre suos, hinc maxima porrò
Accepit Roma, et patrium servavit honorem ;
Trojaque nunc pueri Trojanum dicitur agmen.
Hac celebrata tenus sancto certamina patri.
Interview in Elysium between Æneas and Anchises.
His demùm exactis, perfecto munere Divæ, Devenêre locos lætos, et amœna vireta Fortunatorum nemorum, sedesque beatas. Largior hic campos æther et lumine vestit Purpureo; solemque suum, sua sidera nôrunt. Pars in gramineis exercent membra palæstris, Contendunt ludo, et fulvâ luctantur arenâ ; Pars pedibus plaudunt choreas, et carmina dicunt. Nec non Threïcius longâ cum veste sacerdos Obloquitur numeris septem discrimina vocum ; Jamque eadem digitis, jam pectine pulsat eburno. Hic genus antiquum Teucri, pulcherrima proles, Magnanimi heroës, nati melioribus annis ; Ilusque, Assaracusque, et Troja Dardanus auctor. Arma procul, currusque virûm miratur inanes. Stant terrâ defixæ hastæ, passimque soluti Per campos pascuntur equi: quæ gratia currûm Armorumque fuit vivis, quæ cura nitentes Pascere equos, eadem sequitur tellure repôstos. Conspicit, ecce, alios dextrâ lævâque per herbam Vescentes, lætumque choro pæana canentes, Inter odoratum lauri nemus; unde supernè Plurimus Eridani per silvam volvitur amnis. Hic manus ob patriam pugnando vulnera passi; Quique sacerdotes casti, dum vita manebat ; Quique pii vates, et Phoebo digna locuti; Inventas aut qui vitam excoluêre per artes;
|