Immagini della pagina
PDF
ePub
[ocr errors]

Service

an

infestos etiam quod se in fabrorum ministerio ac servili tam diu habitos opere ab rege indignabantur. Temptata 3 res est, si primo impetu capi Ardea posset. Vbi id parum ed processit, obsidione munitionibusque coepti premi hostes. In stativis, ut fit longo magis quam acri bello, 4 satis liberi commeatus erant, primoribus tamen magis quam militibus; regii quidem iuvenes interdum otium 5 conviviis comissationibusque inter se terebant.

[ocr errors]

Short

Forte potantibus his apud Sex. Tarquinium, ubi et 6 Collatinus cenabat Tarquinius, Egerii filius, incidit de uxoribus mentio; suam quisque laudare miris modis. Inde certamine accenso Collatinus negat verbis opus 7 esse; paucis id quidem horis posse sciri, quantum ceteris praestet Lucretia sua. Quin, si vigor iuventae inest, conscendimus equos invisimusque praesentes nostrarum ingenia? Id cuique spectatissimum sit, quod necopinato viri adventu occurrerit oculis.' Incaluerant vino. Age 8 sane! omnes.

[ocr errors]

Chara

Citatis equis avolant Romam. Quo cum primis se intendentibus tenebris pervenissent, pergunt inde, Collatiam, ubi Lucretiam haudquaquam ut regias nurus, 9

[merged small][ocr errors][merged small][merged small]

6. potantibus may be either dative or ablative.

7. id quidem: with a force like 'why, that you can see for yourselves.' cuique: usually in the relative clause, but here introduced sooner for emphasis; cf. Gr. 313. a. -spectatissimum, the surest proof; properly, the thing proved.

8. incaluerant: and hence were ready to adopt the wild suggestion. The

age sane, well, come on. singular imperative is used colloquially as an interjection. The short sentences vividly portray the swift execution of the plan; cf. Ovid's description, Fast. II. 733

as

quas in convivio luxuque cum aequalibus viderant tempus terentes, sed nocte sera deditam lanae inter lucubrantes ancillas in medio aedium sedentem inveniunt. 10 Muliebris certaminis laus penes Lucretiam fuit. "Adve niens vir Tarquiniique excepti benigne, victor maritus comiter invitat regios iuvenes. Ibi Sex. Tarquinium mala libido Lucretiae per vim stuprandae capit; cum II forma tum spectata castitas incitat. Et tum quidem ab nocturno iuvenali ludo in castra redeunt.

58

Prove

[ocr errors]
[ocr errors]

Paucis interiectis diebus Sex. Tarquinius inscio Colla2 tino cum comite uno Collatiam venit. Vbi exceptus benigne ab ignaris consilii cum post cenam in hospitale cubiculum deductus esset, amore ardens, postquam satis tuta circa sopitique omnes videbantur, stricto gladio ad dormientem Lucretiam venit, sinistraque manu mulieris pectore oppresso, Tace, Lucretia' inquit ; 'Sex. Tarquinius sum; ferrum in manu est; moriere, si emiseris vocem.' 3 Cum pavida ex somno mulier nullam opem, prope mortem imminentem videret, tum Tarquinius fateri amorem, orare, miscere precibus minas, (versare in omnes partes 4 muliebrem animum. Vbi obstinatam videbat et ne

9. convivio: i.e. they were still indulging themselves at dinner. nocte sera indicating a greater diligence. lanae spinning and weaving, the regular occupations of the thrifty housewife. Cf. the epitaph of a Roman lady: domum servavit, lanam fecit. — lucubrantes: working by lamplight; a continuation of the same idea as in nocte sera. - in medio aedium: in the atrium, the great hall, not the splendid and luxurious diningrooms like the others.

10. muliebris (Gr. 343. a): one would expect certaminis to be first, but the present order is occa

[blocks in formation]

hill

proud the

[ocr errors]

ал

mortis quidem metu inclinari, addit ad metum dedecus: cum mortua iugulatum servum nudum positurum ait, ut in sordido adulterio necata dicatur. Quo terrore cum 5 vicisset obstinatam pudicitiam velut victrix libido, profectusque inde Tarquinius ferox expugnato decore muliebri esset, Lucretia maesta tanto malo nuntium Romam eundem ad patrem Ardeamque ad virum mittit, ut cum singulis fidelibus amicis veniant; ita facto maturatoque opus esse, rem atrocem incidisse.

Shoul

Spurius Lucretius cum P. Valerio, Volesi filio, Colla- 6 tinus cum L. Iunio Bruto venit, cum quo forte Romam rediens ab nuntio uxoris erat conventus. Lucretiam sedentem maestam in cubiculo inveniunt. Adventu suo- 7

[ocr errors]

rum lacrimae obortae, quaerentique viro Satin salve?' 'Minime' inquit; 'quid enim salvi est mulieri amissa pudicitia? vestigia viri alieni, Collatine, in lecto sunt tuo. Ceterum corpus est tantum violatum, animus in-e sons: mors testis erit. Sed date dextras fidemque, haud impune adultero fore. Sex. est Tarquinius qui, hostis 8 pro hospite, priore nocte vi armatus mihi sibique, si vos viri estis, pestiferum hinc abstulit gaudium.' Dant or 9 dine omnes fidem, consolantur aegram animi avertendo Blasend noxam ab coacta in auctorem delicti: mentem peccare, non corpus, et, unde consilium afuerit, culpam abesse.

properly, turn her mind in all directions to look at arguments from all sides.

4. sordido: as being committed with a man of low estate.

5. quo terrore: cf. hac fiducia, 30. 4 n. velut: because the victory was not a real one. ferox, exultant, as often. - nuntium, mesfacto: see Gr. 497. a. sage.

6. nuntio, messenger.

7. satin colloquial form for satisne (Gr. 12. a. 3, and 15. 7). The

[merged small][ocr errors][merged small]
[ocr errors]

10 Vos' inquit 'videritis quid illi debeatur; ego me etsi peccato absolvo, supplicio non libero nec ulla deinde impudica Lucretiae exemplo vivet.' Cultrum, quem sub veste abditum habebat, eum in corde defigit prolapsaque 12 in vulnus moribunda cecidit. Conclamat vir paterque. 59 Brutus illis luctu occupatis cultrum ex vulnere Lucre tiae extractum manantem cruore prae se tenens 'Per hunc' inquit 'castissimum ante regiam iniuriam sanguinem iuro vosque, dii, teştes facio, me L. Tarquinium Superbum cum scelerata coniuge et omni liberorum stirpe ferro, igni, quacumque dehinc vi possim, exsecuturum, nec illos nec alium quemquam regnare Romae pas2 surum.' Cultrum deinde Collatino tradit, inde Lucretio ac Valerio, stupentibus miraculo rei, unde novum in Bruti pectore ingenium. Vt praeceptum erat iurant, totique ab luctu versi in iram Brutum, iam inde ad ex3 pugnandum regnum vocantem, sequuntur ducem. Elatum domo Lucretiae corpus in forum deferunt concientque miraculo, ut fit, rei novae atque indignitate homines. 4 Pro se quisque scelus regium ac vim queruntur. Movet

IO. vos videritis: her gentle answer to their consolation. She says it is for them to determine his guilt and its punishment; for her own case she decides herself, and refuses their excuses.

II. cultrum: the emphasis gives the force, 'she takes a knife which,' etc., and plunges it,' etc.

12. conclamat, etc.: according to the regular custom; cf. 41. 6 and the death of Dido, Virg. Aen. IV. 665 seq.

THE AVENGING OF LUCRETIA.

59. exsecuturum: not elsewhere used in this sense with a personal object.

2. tradit: thus calling upon them

[ocr errors]
[ocr errors]

to take the same oath. - unde:
the idea of questioning is im-
plied in stupentibus; 'they could
not make out.'
novum : as it
contradicted his whole previous
character; see note on animo, 56.
7. It was not so much a change
of intellect as of spirit.. inge-
nium: sc. esset, but see Gr. 319.
b, 4th example. toti: see Gr. 290.
iam inde, from that moment.

3. elatum: the technical word for the carrying out of the body. miraculo: cf. 47. 9 and also 7. 8. — indignitate, the shameful nature. - pro se: not merely joining in the cry, but themselves moved, each independently.

4. movet (emph.): 'what affected

But

reprowe

use wire had

cum patris maestitia tum Brutus castigator lacrimarum idle atque inertium querellarum auctorque, quod viros, quod Romanos deceret, arma capiendi adversus hostilia ausos. Ferocissimus quisque iuvenum cum armis voluntarius 5 adest, sequitur et cetera iuventus. Inde parte praesidio relicta Collatiae ad portas custodibusque datis, ne quis eum motum regibus nuntiaret, ceteri armati, duce Bruto, Romam profecti. Vbi eo ventum est, quacumque in- 6 cedit armata multitudo, pavorem ac tumultum facit; rursus ubi anteire primores civitatis vident, quidquid sit, haud temere esse rentur. Nec minorem motum ani- 7 morum Romae tam atrox res facit quam Collatiae fecerat. Ergo ex omnibus locis urbis in forum curritur. Quo simul ventum est, praeco ad tribunum Celerum, in quo tum magistratu forte Brutus erat, populum advocavit. Ibi oratio habita nequaquam eius pectoris ingenii- 8 que, quod simulatum ad eam diem fuerat, de vi ac libidine Sex. Tarquinii, de stupro infando Lucretiae et miserabili caede, de orbitate Tricipitini, cui morte filiae causa mor

them was not only,' etc.-patris, etc.: the two aspects of the case are contrasted, the passive grief of the father, and the energy (now first apparent) of Brutus. - castigator. i.e. the fact that he was so; cf. Gr. 497.- quod: as if there were an eius, with capiendi in apposition with it. The omission of this makes quod refer loosely to the idea in capiendi; as we might say adviser of what, etc., taking up arms.' It is to be remembered that this order of clauses is the original and perhaps more common one. 5. adest: an almost technical word; stands ready, joins them.— custodibus datis: apparently only a detail of the general parte relicta.

[ocr errors]

6. rursus, but on the other hand. -haud temere, not without reason; not a mere chance occurrence without significance. quidquid sit i.e. though they do not understand it.

7. nec minorem, etc.: i.e. after the story is told. — tribunum Celerum : commander of the bodyguard (see 15.8). He could hardly be a magistrate in the strict sense, or have any right to call the people together, but he is made so in the story, doubtless in conformity with later prejudices.

[blocks in formation]
« IndietroContinua »