9

Et

L. Aemilius inde et C. Servilius consules facti. donec nihil aliud quam in populationibus res fuit, non ad praesidium modo tutandum Fabii satis erant, sed tota regione, qua Tuscus ager Romano adiacet, sua tuta omnia, infesta hostium vagantes per utrumque finem Io fecere. Intervallum deinde haud magnum populationibus fuit, dum et Veientes accito ex Etruria exercitu praesidium Cremerae oppugnant, et Romanae legiones ab L. Aemilio consule adductae comminus cum Etruscis dimicant acie. Quamquam vix dirigendi aciem spatium II Veientibus fuit: adeo inter primam trepidationem, dum post signa ordines introeunt subsidiaque locant, invecta subito ab latere Romana equitum ala non pugnae modo 12 incipiendae sed consistendi ademit locum. Ita fusi retro ad Saxa Rubra ibi castra habebant

50

pacem supplices petunt; cuius impetratae ab insita animis levitate ante deductum Cremera Romanum praesidium paenituit.

Rursus cum Fabiis erat Veienti populo sine ullo maioris belli apparatu certamen, nec erant incursiones modo in agros aut subiti impetus in incursantes, sed aliquo2 tiens aequo campo conlatisque signis certatum, gensque una populi Romani saepe ex opulentissima, ut tum res 3 erant, Etrusca civitate victoriam tulit. Id primo acer

Itaque 4

bum indignumque Veientibus est visum; inde consilium ex re natum insidiis ferocem hostem captandi. Gaudere etiam multo successu Fabiis audaciam crescere. et pecora praedantibus aliquotiens, velut casu incidissent, obviam acta, et agrestium fuga vasti relicti agri, et subsidia armatorum ad arcendas populationes missa saepius simulato quam vero pavore refugerunt. Iam- 5 que Fabii adeo contempserant hostem, ut sua invicta arma neque loco neque tempore ullo crederent sustineri posse. Haec spes provexit, ut ad conspecta procul a Cremera magno campi intervallo pecora, quamquam rara hostium apparebant arma, decurrerent. Et cum 6 improvidi effuso cursu insidias circa ipsum iter locatas superassent, palatique passim vaga, ut fit pavore iniecto, raperent pecora, subito ex insidiis consurgitur, et adversi et undique hostes erant. Primo clamor circumla- 7 tus exterruit, dein tela ab omni parte accidebant; coeuntibusque Etruscis iam continenti agmine armatorum saepti, quo magis se hostis inferebat, cogebantur breviore spatio et ipsi orbem colligere; quae res et pauci- 8 tatem eorum insignem et multitudinem Etruscorum multiplicatis in arto ordinibus faciebat. Tum omissa,

3. ex re natum: i.e. suggested by the circumstances. insidiis: emphatic; since they had failed in open fight, they resolved to try a stratagem, for which the situation was favorable. ferocem: cf. I. 7. 5. gaudere: as opposed to the first bitter feeling (acerbum, etc.). 4. velut: cf. 44. I. — vasti, deserted, to invite pillage.

5. sua: emphatic, as opposed to hostem, from the habit of emphasizing persons. - invicta, invincible, as often with the perfect passive participle. provexit: the object eos is omitted because it is

pugna, quam in omnes partis parem intenderant, in unum locum se omnes inclinant. Eo nisi corporibus to armisque rupere cuneo viam. Duxit via in editum leniter collem. Inde primo restitere; mox, ut respirandi superior locus spatium dedit recipiendique a pavore tanto animum, pepulere etiam subeuntes; vincebatque auxilio loci paucitas, ni iugo circummissus Veiens in II verticem collis evasisset. Ita superior rursus hostis factus. Fabii caesi ad unum omnes, praesidiumque expugnatum. Trecentos sex perisse satis convenit, unum prope puberem aetate relictum, stirpem genti Fabiae dubiisque rebus populi Romani saepe domi bellique vel maximum futurum auxilium.

51 Cum haec accepta clades est iam C. Horatius et T. Menenius consules erant. Menenius adversus Tuscos 2 victoria elatos confestim missus. Tum quoque male pugnatum est, et Ianiculum hostes occupavere; obsessaque urbs foret super bellum annona premente - transi

9. parem, alike; adjective for adverb, as often. - eo nisi, forcing their way there (to that).-viam : see Gr. 388. d.

10. inde: as their resistance was directed forward from their standpoint, Livy can say from there where we should say there. - vincebat... evasisset: see Gr. 517. b. — paucitas, the few; a bold expression, but used in the same manner as multitudo and similar words in a concrete sense.

II. praesidium: the fortified camp they had erected; cf. 49. 8.

- puberem: he was consul ten years later (B.C. 467), so that he must have been a tolerably large boy at the time. aetate: it is difficult to say whether Livy means to connect this with puberem (cf. maior natu) or with relictum. Historians vary

erant enim Etrusci Tiberim ni Horatius consul ex Volscis esset revocatus; adeoque id bellum ipsis institit moenibus, ut primo pugnatum ad Spei sit aequo Marte, iterum ad portam Collinam. Ibi quamquam 3 parvo momento superior Romana res fuit, meliorem tamen militem recepto pristino animo in futura proelia id certamen fecit.

A. Verginius et Sp. Servilius consules fiunt. Post 4 acceptam proximam pugnae cladem Veientes abstinuere acie. Populationes erant, et velut ab arce Ianiculi passim in Romanum agrum impetus dabant. Non usquam pecora tuta, non agrestes erant. Capti deinde eadem 5 arte sunt qua ceperant Fabios. Secuti dedita opera passim ad inlecebras propulsa pecora praecipitavere in insidias. Quo plures erant, maior caedes fuit. Ex hac 6 clade atrox ira maioris cladis causa atque initium fuit. Traiecto enim nocte Tiberi castra Servili consulis adorti

sunt oppugnare. Inde fusi magna caede in Ianiculum se aegre recepere. Confestim consul et ipse transit 7 Tiberim, castra sub Ianiculo communit. Postero die

ing from weight on the steelyards. - meliorem: notice the emphasis; the advantage was slight, but there was an improvement in the morale of the soldiers.

4. proximam: the one mentioned in 2. - velut ab arce, etc.: two statements are again crowded into one; i.e. ab Ianiculo velut ab arce. Ianiculi: see Gr. 343. d.

5. secuti, etc.: a shorthand way of telling the story of 50. 4 seq. dedita opera: with propulsa. plures: ie. than the Fabii.

6. ex hac clade: as ira has in it a slight verbal idea, it allows a prepositional phrase as an attribute even more naturally than in other cases; but see Intr. 9. h.

luce orta nonnihil et hesterna felicitate pugnae ferox, magis tamen quod inopia frumenti quamvis in praeci pitia, dum celeriora essent, agebat consilia, temere ad8 verso Ianiculo ad castra hostium aciem erexit, foediusque inde pulsus quam pridie pepulerat, interventu collegae 9 ipse exercitusque est servatus. Inter duas acies Etrusci, cum in vicem his atque illis terga darent, occidione occisi. Ita oppressum temeritate felici Veiens bellum.

52

Vrbi cum pace laxior etiam annona rediit et advecto ex Campania frumento et, postquam timor sibi cuique futurae inopiae abiit, eo quod abditum fuerat prolato. 2 Ex copia deinde otioque lascivire rursus animi et pristina mala, postquam foris deerant, domi quaerere. Tribuni plebem agitare suo veneno, agraria lege, in resi stentis incitare patres, nec in universos modo sed in singulos. Q. Considius et T. Genucius, auctores agrariae legis, T. Menenio diem dicunt. Invidiae erat amissum Cremerae praesidium, cum haud procul inde 4 stativa consul habuisset. Ea oppressit, cum et patres haud minus quam pro Coriolano adnisi essent, et patris

been hoarded from fear of future want, but is now brought into the market.

suo,

2. animi: i.e. plebis. their regular. - - veneno: the figure taken from sorcery, in which drugs were used to bewitch.

3. diem dicunt: i.e. as tribunes bring in a bill against them before the comitia tributa. invidiae erat: i.e. made him unpopular. — stativa: not mentioned before, but Livy has probably here changed his source, and is following some other authority.

4. oppressit: sc. eum.· Coriolano: cf. 35. 4. Agrippae: cf. 32. 8. hauddum: found only in Livy and Silius Italicus.