Immagini della pagina
PDF
ePub

quod sine tribuniciis vinculis erat.

Odisse plebem plus 5

quam paterno odio: quid? se victum ab ea, se unico consule electo adversus tribuniciam potestatem perlatam legem esse, quam minore conatu nequaquam tanta patrum spe priores impedierunt consules? Haec ira in- 6 dignatioque ferocem animum ad vexandum saevo imperio exercitum stimulabat. Nec ulla vi domari poterat : tantum certamen animis imbiberant. Segniter otiose, 7 neglegenter contumaciter omnia agere. Nec pudor nec metus coercebat. Si citius agi vellet agmen, tardius sedulo incedere; si adhortator operis adesset, omnes sua sponte motam remittere industriam; praesenti vultus 8 demittere, tacite praetereuntem exsecrari, ut invictus ille odio plebeio animus interdum moveretur. Omni 9 nequiquam acerbitate prompta nihil iam cum militibus agere, a centurionibus corruptum exercitum dicere, tribunos plebei cavillans interdum et Volerones vocare.

Nihil eorum Volsci nesciebant instabantque eo magis, 59 sperantes idem certamen animorum adversus Appium habiturum exercitum Romanum, quod adversus Fabium consulem habuisset. Ceterum multo Appio quam Fabio 2 violentior fuit: non enim vincere tantum noluit, ut Fabi

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]

anus exercitus, sed vinci voluit. Productus in aciem turpi fuga petit castra, nec ante restitit quam signa inferentem Volscum munimentis vidit foedamque ex3 tremi agminis caedem. Tum expressa vis ad pugnandum, ut victor iam a vallo submoveretur hostis, satis tamen appareret capi tantum castra militem Romanum 4 noluisse, alibi gaudere sua clade atque ignominia. Quibus nihil infractus ferox Appii animus cum insuper saevire vellet contionemque advocaret, concurrunt ad eum legati tribunique monentes, ne utique experiri vellet imperium, cuius vis omnis in consensu oboedientium esset. 5 Negare vulgo milites se ad contionem ituros, passimque exaudiri voces postulantium ut castra ex Volsco agro moveantur. Hostem victorem paulo ante prope in portis ac vallo fuisse, ingentisque mali non suspicionem 6 modo sed apertam speciem obversari ante oculos. Victus tandem, quando quidem nihil praeter tempus noxae lucrarentur, remissa contione iter in insequentem diem pronuntiari cum iussisset, prima luce classico signum 7 profectionis dedit. Cum maxime agmen e castris explicaretur, Volsci ut eodem signo excitati novissimos adoriuntur. A quibus perlatus ad primos tumultus eo pavore signaque et ordines turbavit ut neque imperia

[blocks in formation]

exaudiri neque instrui acies posset. Nemo ullius nisi 8 fugae memor. Ita effuso agmine per stragem corporum armorumque evasere ut prius hostis desisteret sequi quam Romanus fugere. Tandem collectis ex dissi- 9 pato cursu militibus consul, cum revocando nequiquam suos persecutus esset, in pacato agro castra posuit; advocataque contione invectus haud falso in proditorem exercitum militaris disciplinae, desertorem signorum, ubi 10 signa, ubi arma essent, singulos rogitans, inermes milites, signo amisso signiferos, ad hoc centuriones dupli- 11 cariosque qui reliquerant ordines, virgis caesos securi percussit; cetera multitudo sorte decimus quisque ad supplicium lecti.

Contra ea in Aequis inter consulem ac milites comi- 60 tate ac beneficiis certatum est. Et natura Quinctius erat lenior et saevitia infelix collegae quo is magis gauderet ingenio suo effecerat.

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

Huic tantae concordiae a

of the centurions. - multitudo decimus. . . lecti: a curious construction according to sense, explained by the partitive apposition of quisque. ad supplicium, for execution.

THE CAMPAIGN OF QUINCTIUS.

60. et... et: the two branches are the natural disposition of the consul, and his profiting by the experience of his colleague. - quo ... gauderet: a rare construction of a result clause with quo; cf. the common quominus in such clauses.

2. concordiae, etc.: put by a common Latin usage for duci, etc., tam concordibus. Though the language is less fond of abstract nouns, yet it sometimes prefers them as summing up the quality referred to in a single word, which is then by its use made concrete again; cf. I.

ducis exercitusque non ausi offerre se Aequi vagari populabundum hostem per agros passi. Nec ullo ante bello latius inde actae praedae. Ea omnis militi data 3 est. Addebantur et laudes, quibus haud minus quam praemio gaudent militum animi. Cum duci tum propter ducem patribus quoque placatior exercitus redit, sibi parentem, alteri exercitui dominum datum ab senatu

memorans.

Varia fortuna belli atroci discordia domi forisque annum exactum insignem maxime comitia tributa efficiunt, res maior victoria suscepti certaminis quam usu: 5 plus enim dignitatis comitiis ipsis detractum est patribus ex concilio submovendis, quam virium aut plebi additum est aut demptum patribus.

61

Turbulentior inde annus excepit L. Valerio T. Aemilio consulibus, cum propter certamina ordinum de lege agra2 ria, tum propter iudicium Appi Claudii, cui acerrimo adversario legis causamque possessorum publici agri

[blocks in formation]

contest more than for any permanent advantage.

5. dignitatis, etc.: i.e. the new comitia lost dignity because the most distinguished of the voters were now excluded, and consequently the body was only a humble assembly of the poorer classes. Yet there is nothing in Livy's words that distinctly says that the patricians were excluded from voting, but only that they were excluded from being present to hinder. See note to 56. 10.

PROSECUTION OF APPIUS CLAU-
DIUS.

61. excepit, followed, properly with an object, here civitatem, understood; cf. I. 53. 4.- - Valerio :

[ocr errors]

cf. 42. 7.1
only the two parties, the patricians

ordinum: at this time

tamquam tertio consuli sustinenti M. Duillius et Cn. Siccius diem dixere. Numquam ante tam invisus 3 plebi reus ad iudicium vocatus populi est, plenus suarum, plenus paternarum irarum. Patres quoque non 4 temere pro ullo aeque adnisi sunt: propugnatorem senatus maiestatisque vindicem suae, ad omnes tribunicios plebeiosque oppositum tumultus, modum dumtaxat in certamine egressum, iratae obici plebi. Vnus e patri- 5 bus ipse Ap. Claudius et tribunos et plebem et suum iudicium pro nihilo habebat. Illum non minae plebis, non senatus preces perpellere umquam potuere, non modo ut vestem mutaret aut supplex prensaret homines, sed ne ut ex consueta quidem asperitate orationis, cum ad populum agenda causa esset, aliquid leniret atque submitteret. Idem habitus oris, eadem contu- 6 macia in vultu, idem in oratione spiritus erat, adeo ut magna pars plebis Appium non minus reum timeret

and the plebeians. Perhaps they are only so called in accordance with later usage, derived from the ' equestrian order.'

2. tertio, etc.: i.e. he was so active and took such a leading part, that he seemed like another consul.

diem dixere: probably before the comitia centuriata, as in 35. 2. The use of plebi and populi in the next line seems to confirm this.

3. plenus, etc.: a harsh use of plenus as well as of the possessive pronoun for the objective genitive. But the phrase can hardly mean anything except 'overwhelmed by wrath against himself and his father,' and we may perhaps justify plenus by I. 25. 1, a case not precisely parallel, and suarum by 58. 8, taking irarum as equivalent to odiorum.

4. non temere, not often; properly, 'not without special cause,' so

[blocks in formation]
« IndietroContinua »