P. VERGILI MARONIS GEORGICA Q LIBER PRIMUS. UID faciat laetas segetes, quo sidere terram vertere, Maecenas, ulmisque adiungere vites conveniat, quae cura boum, qui cultus habendo sit pecori, apibus quanta experientia parcis, hinc canere incipiam. Vos, o clarissima mundi lumina, labentem caelo quae ducitis annum, Liber et alma Ceres, vestro si munere tellus Chaoniam pingui glandem mutavit arista, poculaque inventis Acheloia miscuit uvis ; 10 et vos, agrestum praesentia numina, Fauni, ferte simul Faunique pedem Dryadesque puellae : munera vestra cano. Tuque o, cui prima frementem fudit equum magno tellus percussa tridenti, Neptune; et cultor nemorum, cui pinguia Ceae ter centum nivei tondent dumeta iuvenci ; ipse nemus linquens patrium saltusque Lycaei Pan, ovium custos, tua si tibi Maenala curae, adsis, o Tegeace, favens, oleaeque Minerva inventrix, uncique puer monstrator aratri, 20 et teneram ab radice ferens, Silvane, cupressum; dique deaeque omnes, studium quibus arva tueri, quique novas alitis non ullo semine fruges, quique satis largum caelo demittitis imbrem ; tuque adeo, quem mox quae sint habitura deorum concilia incertum est, urbesne invisere, Caesar, terrarumque velis curam, et te maximus orbis auctorem frugum tempestatumque potentem accipiat cingens materna tempora myrto, an deus immensi venias maris ac tua nautae 30 numina sola colant, tibi serviat ultima Thule, teque sibi generum Tethys emat omnibus undis, anne novum tardis sidus te mensibus addas, qua locus Erigonem inter Chelasque sequentes panditur; ipse tibi iam brachia contrahit ardens Scorpius et caeli iusta plus parte relinquit ; quidquid eris (nam te nec sperant Tartara regem, nec tibi regnandi veniat tam dira cupido, quamvis Elysios miretur Graecia campos nec repetita sequi curet Proserpina matrem), 40 da facilem cursum atque audacibus annue coeptis, ignarosque viae mecum miseratus agrestes ingredere, et votis iam nunc assuesce vocari. Vere novo gelidus canis cum montibus umor liquitur et Zephyro putris se glaeba resolvit, depresso incipiat iam tum mihi taurus aratro ingemere, et sulco attritus splendescere vomer. Illa seges demum votis respondet avari agricolae, bis quae solem, bis frigora sensit; illius immensae ruperunt horrea messes. 50 At prius ignotum ferro quam scindimus aequor, ventos et varium caeli praediscere morem 36. a. 1. 'sperent.' cura sit ac patrios cultusque habitusque locorum, et quid quaeque ferat regio et quid quaeque recuset. Hic segetes, illic veniunt felicius uvae, arborei fetus alibi, atque iniussa virescunt gramina. Nonne vides croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur, molles sua tura Sabaei, at Chalybes nudi ferrum, virosaque Pontus castorea, Eliadum palmas Epiros equarum ? 60 Continuo has leges aeternaque foedera certis imposuit natura locis, quo tempore primum Deucalion vacuum lapides iactavit in orbem, unde homines nati, durum genus. Ergo age, terrae pingue solum primis extemplo a mensibus anni fortes invertant tauri, glaebasque iacentes pulverulenta coquat maturis solibus aestas ; at si non fuerit tellus fecunda, sub ipsum Arcturum tenui sat erit suspendere sulco: illic, officiant laetis ne frugibus herbae, 70 hic, sterilem exiguus ne deserat umor harenam. Alternis idem tonsas cessare novales, et segnem patiere situ durescere campum ; ant ibi flava seres mutato sidere farra, unde prius laetum siliqua quassante legumen aut tenues fetus viciae tristisque lupini sustuleris fragiles calamos silvamque sonantem. Urit enim lini campum seges, urit avenae, urant Lethaeo perfusa papavera somno: sed tamen alternis facilis labor, arida tantum 80 ne saturare fimo pingui pudeat sola neve effetos cinerem immundum iactare per agros. Sic quoque mutatis requiescunt fetibus arva; nec nulla interea est inaratae gratia terrae. Saepe etiam steriles incendere profuit agros, atque levem stipulam crepitantibus urere flammis: sive inde occultas vires et pabula terrae pinguia concipiunt, sive illis omne per ignem excoquitur vitium atque exsudat inutilis umor, seu plures calor ille vias et caeca relaxat 90 spiramenta, novas veniat qra sucus in herbas; seu durat magis, et venas adstringit hiantes, ne tenues pluviae rapidive potentia solis acrior aut Boreae penetrabile frigus adurat. Multum adeo, rastris glaebas qui frangit inertes vimineasque trahit crates, iuvat arva, neque illum flava Ceres alto nequiquam spectat Olympo; et qui, proscisso quae suscitat aequore terga, rursus in obliquum verso perrumpit aratro exercetque frequens tellurem atque imperat arvis. Umida solstitia atque hiemes orate serenas, agricolae hiberno laetissima pulvere farra, laetus ager; nullo tantum se Mysia cultu iactat et ipsa suas mirantur Gargara messes. Quid dicam, iacto qui semine comminus arva insequitur, cumulosque ruit male pinguis harenae, deinde satis fluvium inducit rivosque sequentes, et, cum exustus ager morientibus aestuat herbis, ecce supercilio clivosi tramitis undam 100 elicit? Illa cadens raucum per levia murmur 110 saxa ciet, scatebrisque arentia temperat arva. Quid qui, ne gravidis procumbat culmus aristis, luxuriem segetum tenera depascit in herba, cum primum sulcos aequant sata, quique paludis collectum umorem bibula deducit harena? Praesertim incertis si mensibus amnis abundans exit et obducto late tenet omnia limo, unde cavae tepido sudant umore lacunae. Nec tamen, haec cum sint hominumque boumque labores versando terram experti, nihil improbus anser 120 Strymoniaeque grues et amaris intuba fibris officiunt aut umbra nocet. Pater ipse colendi hand facilem esse viam voluit, primusque per artem movit agros curis acuens mortalia corda, nec torpere gravi passus sua regna veterno. Ille malum virus serpentibus addidit atris, 130 praedarique lupos iussit, pontumque moveri, mellaque decussit foliis, ignemque removit, et passim rivis currentia vina repressit, ut varias usus meditando extunderet artes paulatim et sulcis frumenti quaereret herbam, ut silicis venis abstrusum excuderet ignem. Tunc alnos primum fluvii sensere cavatas; navita tum stellis numeros et nomina fecit Pleiadas, Hyadas, claramque Lycaonís Arcton; tum laqueis captare feras et fallere visco 140 inventum et magnos canibus circumdare saltus atque alius latum funda iam verberat amnem, alta petens, pelagoque alius trahit umida lina; tum ferri rigor atque argutae lamina serrae (nam primi cuneis scindebant fissile lignum), tum variae venere artes. Labor omnia vicit improbus et duris urgens in rebus egestas. Prima Ceres ferro mortales vertere terram instituit, cum iam glandes atque arbuta sacrae deficerent silvae et victum Dodona negaret. ; |